Châu Âu đang cân nhắc 'cấm cửa' TikTok?

Tại Mỹ, các nhà lập pháp lưỡng đảng đã quyết liệt yêu cầu cấm ứng dụng TikTok. Giờ đây, đến lượt châu Âu lo ngại về sự an toàn của trẻ em và các báo cáo rằng, TikTok đã theo dõi các nhà báo bằng cách sử dụng vị trí IP. Những lùm xùm này đã gây ra phản ứng dữ dội đối với ứng dụng chia sẻ video được hơn 250 triệu người châu Âu sử dụng.

Trong chuyến đi Brussels, Giám đốc điều hành TikTok Shou Zi Chew đã gặp nhà hoạch định chính sách kỹ thuật số hàng đầu EU là bà Margrethe Vestager, hiện đang đảm nhiệm chức vụ Phó chủ tịch điều hành của Ủy ban châu Âu (EC). Chuyến thăm này diễn ra trong bối cảnh quan hệ của EU với Trung Quốc đang được đánh giá lại. TikTok hiện phải đối mặt với hàng loạt thách thức pháp lý, quy định và an ninh trong khối, cũng như một sự chỉ trích của công chúng đang gia tăng.

Một số phương tiện truyền thông Pháp nhận xét rằng "Tiktok là... ngây thơ vô số tội" và coi ứng dụng này là một thứ gây nghiện. Nhật báo Le Parisien (Pháp) thậm chí gọi TikTok là "mối nguy hiểm thực sự đối với não bộ của trẻ em”. Tuy nhiên, phía TikTok đã phủ nhận việc “gây hại” và cho biết họ có các biện pháp bảo vệ trẻ em trên ứng dụng.

Trong chuyến đi đến Mỹ vào tháng 11 năm ngoái, Tổng thống Pháp Emmanuel Macron đã nói với một nhóm các nhà đầu tư Mỹ và CEO công nghệ Pháp rằng ông muốn điều chỉnh TikTok. Mặc dù không rõ Macron đang muốn điểu chỉnh cụ thể như thế nào song động thái này đã tạo thêm một hoạt cảnh đen tối cho TikTok tại châu Âu.

Ngoài hai cuộc thăm dò quyền riêng tư trên toàn EU sẽ kết thúc trong những tháng tới, TikTok còn phải đối mặt với nhiều yêu cầu mới về kiểm duyệt nội dung theo quy tắc kỹ thuật số mới của khối (DSA) từ giữa năm 2023, cũng như khả năng bị cuốn vào quy tắc cạnh tranh kỹ thuật số mới của khối như Đạo luật thị trường kỹ thuật số (DMA).

Bộ trưởng kỹ thuật số của Pháp Jean-Noel Barrot nói rằng Pháp sẽ dựa vào DSA và DMA để điều chỉnh TikTok ở cấp độ EU, mặc dù ông "vẫn cảnh giác với các mô hình không ngừng phát triển" của phương tiện truyền thông xã hội hỗ trợ quảng cáo này. Barrot nói thêm rằng ông ấy "không bao giờ thất bại trong việc duy trì mức độ áp lực phù hợp trong các cuộc họp với ban điều hành của TikTok".

Trước chuyến thăm của CEO TikTok Shou Zi Chew tới Brussels, Thierry Breton, ủy viên thị trường nội bộ của EU đã cảnh báo về sự cần thiết phải "tôn trọng tính toàn vẹn của các quy tắc của EU". Người phát ngôn của Phó chủ tịch EC cho biết bà Vestager cũng muốn "xem xét cách công ty chuẩn bị để tuân thủ các nghĩa vụ của mình theo quy định của EU”.

Đại diện TikTok cho biết, trong cuộc gặp với Phó chủ tịch Ủy ban châu Âu Vestager, CEO Chew muốn thảo luận về Đạo luật thị trường kỹ thuật số (DMA), cũng như nhấn mạnh các biện pháp bảo vệ quyền riêng tư mà công ty đã áp dụng như một phần tuân thủ luật pháp EU.

Nếu cơ quan quản lý dữ liệu của Ireland, cơ quan dẫn đầu các cuộc điều tra TikTok thay mặt cho các quốc gia EU khác phát hiện ra rằng ứng dụng này đã vi phạm quy tắc bảo mật của khối, thì số tiền phạt có thể lên tới 4% doanh thu toàn cầu của công ty. Các hình phạt có thể còn cao hơn bắt đầu áp dụng cho các nền tảng lớn vào giữa năm 2023.

Nỗi lo gián điệp

Một số nhà lập pháp ở đây đang theo chân các đồng nghiệp Mỹ để kêu gọi các hạn chế chặt chẽ hơn đối với TikTok trong bối cảnh lo ngại rằng dữ liệu từ ứng dụng này sẽ được sử dụng để làm gián điệp.

TikTok đang bị điều tra vì gửi dữ liệu người dùng EU đến Trung Quốc – một trong hai cuộc điều tra do Ireland dẫn đầu. Các báo cáo cho biết nhân viên TikTok ở Trung Quốc đã sử dụng dữ liệu của ứng dụng để theo dõi chuyển động của hai nhà báo phương Tây. Theo Politico, TikTok đã thừa nhận sự cố và sa thải 4 nhân viên vì những gì họ nói là truy cập trái phép vào dữ liệu người dùng.

Trích dẫn "thiếu bảo mật dữ liệu và bảo vệ dữ liệu" cũng như dữ liệu chuyển sang Trung Quốc, người phát ngôn chính sách kỹ thuật số của nhóm Đảng Dân chủ Xã hội Đức tại Bundestag nói rằng Mỹ ra lệnh cấm sử dụng nhân viên liên bang sử dụng TikTok là điều "có thể hiểu được".

"Tôi nghĩ rằng chúng ta cũng nên kiểm tra nghiêm túc các ứng dụng như TikTok và nếu cần thiết, thực hiện các biện pháp như Mỹ. Do đó, tôi khuyên các công chức cũng như mọi người dân không nên cài đặt các dịch vụ và ứng dụng không đáng tin cậy trên điện thoại thông minh của họ", người phát ngôn chính sách kỹ thuật số của đảng Dân chủ Xã hội Đức (SPD) Jens Zimmermann nói.

Maximilian Funke-Kaiser, phát ngôn viên chính sách kỹ thuật số của đảng Dân chủ tự do (FDP) thậm chí còn nâng cao khả năng Đức cấm hoàn toàn việc sử dụng TikTok trên điện thoại của chính phủ. "Xét đến các rủi ro về quyền riêng tư và bảo mật do ứng dụng này gây ra cũng như quyền truy cập sâu rộng của ứng dụng, tôi cho rằng lệnh cấm TikTok trên điện thoại cơ quan của các quan chức chính phủ Mỹ là phù hợp. Các bước tương ứng cũng cần được xem xét ở Đức”, ông Funke-Kaiser cho hay.

Đối với Moritz Körner, một nhà lập pháp ôn hòa trong Nghị viện châu Âu, những rủi ro tiềm ẩn liên quan đến TikTok lớn hơn nhiều so với Twitter do cơ sở người dùng lớn hơn của TikTok ít nhất gấp 5 lần số người dùng Twitter ở châu Âu, và thực tế là có tới 1/3 người dùng TikTok ở độ tuổi 13-19.

“TikTok phải chịu sự giám sát đặc biệt của chính quyền châu Âu. Cuộc chiến giữa các hệ thống chuyên chế và dân chủ cũng sẽ diễn ra thông qua các nền tảng kỹ thuật số. Châu Âu phải thức tỉnh”, Körner nói.

Tuy nhiên, cho đến nay, không có chính phủ hoặc cơ quan công quyền châu Âu nào theo chân Mỹ trong việc cấm sử dụng TikTok trên điện thoại của các quan chức. Tại Thụy Sĩ, các nhà lập pháp nước này hồi đầu tháng mới chỉ lên tiếng kêu gọi cấm cài TikTok trên điện thoại của quan chức chính phủ.

Người phát ngôn của Ủy ban châu Âu (EU) cho biết trên Politico, bất kỳ hạn chế nào đối với việc sử dụng TikTok đối với công chức EU sẽ “đòi hỏi một quyết định chính trị và sẽ dựa trên đánh giá cẩn thận của bảo vệ dữ liệu mối quan tâm an ninh mạng”. Người phát ngôn cũng chỉ ra rằng "không có tài khoản chính thức của EC trên TikTok”.

Trong khi đó, phát ngôn viên của Nghị viện châu Âu tiết lộ, cơ quan lập pháp EU đang "liên tục theo dõi" các vấn đề an ninh mạng, nhưng "do bản chất của các vấn đề bảo mật, sẽ không bình luận thêm về các nền tảng cụ thể”.