Châu Âu ‘khát’ khí đốt, Bangladesh và Pakistan chịu cảnh mất điện

Nhu cầu LNG tại Châu Âu tăng vọt sau khi cuộc chiến tại Ukraine nổ ra, chính phủ nhiều quốc gia châu Âu gấp rút chấm dứt phụ thuộc năng lượng Nga.

Theo số liệu từ đơn vị phân tích ICIS, trong 9 tháng của năm 2022 nhu cầu tại Pháp tăng 88% so với cùng kỳ năm 2021, tại Hà Lan tăng 109% và tại Bỉ tăng 157%.

“Cơn khát LNG” châu Âu đem lại hậu quả tiêu cực cho quốc gia ở khu vực khác đang nhập khẩu lượng lớn mặt hàng này. Giá tăng vọt và lượng hàng trên thị trường khan hiếm khiến LNG trở thành lựa chọn kém khả thi với quốc gia nghèo khó.

Nhà phân tích Alex Munton thuộc nhóm Rapidan cho biết châu Âu giành lấy LNG bằng cách trả cao hơn mức giá mà các thị trường khác sẵn sàng trả. ICIS ghi nhận nhu cầu bên ngoài châu Âu - đặc biệt ở châu Á - sụt giảm.

Nhu cầu tại Bangladesh giảm 10% so với năm 2021, tại Pakistan giảm 19%, tại Trung Quốc giảm 22%.

Hậu quả lập tức ập đến. Tuần trước Bangladesh trải qua đợt mất điện tồi tệ nhất trong gần một thập niên, hơn 100 triệu dân không có điện suốt nhiều giờ. Nước này vài tháng qua phải vất vả tìm cách mua đủ khí đốt.

Giáo sư Mohammad Tamim thuộc đại học BRAC cho biết ngoài lý do lưới điện quốc gia lạc hậu cần nâng cấp, tình trạng thiếu hụt năng lượng cũng góp phần gây nên mất điện ở Bangladesh.

Theo giáo sư Tamim, biến động trên thị trường LNG năm 2022 ảnh hưởng rất lớn đến các quốc gia như Bangladesh, Pakistan, Ấn Độ.

“Châu Âu đang cố lấy mọi lô hàng khí đốt ở bất cứ nơi nào có. Họ mua mọi thứ từ hàng giao hiện tại tới hàng giao tương lai. Sức mua của họ cao hơn nhiều so với các nước đang phát triển”, giáo sư Tamim phân tích.

Pakistan đang chìm trong khủng hoảng năng lượng nghiêm trọng. Tuần trước nước này cho biết không thu hút được đơn vị nào chịu cung cấp ổn định một lô LNG mỗi tháng trong 4 - 6 năm, hàng tháng qua họ phải mua hàng trên thị trường giao ngay.

Một trong những vấn đề lớn mà quốc gia như Pakistan phải đối mặt trong chuyện tìm nguồn cung nằm ở hợp đồng mà họ ký kết.

Pakistan ký hợp đồng với công ty thương mại không nhất thiết phải tự sản xuất LNG. Hợp đồng có điều khoản vi phạm: đơn vị cung cấp bán hàng cho thị trường khác trong thời gian ngắn nếu muốn phải trả tiền phạt.

Tuy nhiên, giá tăng cao ở thị trường khác giúp đơn vị cung cấp dễ dàng trả tiền phạt mà vẫn có được lợi nhuận đáng kể.

Không mua đủ nhiên liệu có nghĩa mất điện sẽ xảy ra thường xuyên. Chính phủ Pakistan khẳng định nước này hiện không thiếu hụt nhiên liệu, nhưng nhiều biện pháp giảm tiêu thụ nhiên liệu lại đang được thực hiện.

Đây là mối đe dọa lớn với một nền kinh tế hiện phải chịu áp lực. Cuối tháng 8, Quỹ Tiền tệ quốc tế (IMF) vừa viện trợ cho Pakistan 1,1 tỉ USD.

Với Banglades, lo lắng về năng lượng đe dọa tăng trưởng kinh tế quốc gia. Dự báo tăng trưởng của nước này liên tục giảm vài tháng gần đây.

Giáo sư Tamim chỉ ra mất điện và thiếu khí đốt ảnh hưởng đặc biệt nghiêm trọng đến ngành may mặc – nhất là hai lĩnh vực dệt và kéo sợi. Vì thiếu khí đốt, nhà xưởng không thể hoạt động thường xuyên dẫn đến gián đoạn.

Theo nhà phân tích Munton, áp lực trên thị trường LNG toàn cầu khó lòng sớm giảm bớt. Nhu cầu của châu Âu sẽ vẫn rất mạnh trong khi sản lượng LNG xuất khẩu bổ sung trong vài năm tới rất ít.

Đầu tư mạnh mẽ có thể giúp nâng cao đáng kể sản lượng LNG trong vòng 4 năm tới, nhưng từ đây đến lúc đó cạnh tranh giành nguồn cung sẽ tiếp tục khiến một số quốc gia chịu cảnh thiếu hụt.