Doanh nghiệp mong không hình sự hóa quan hệ kinh tế, giảm điều kiện kinh doanh

Lạm dụng ban hành thông tư, quy chuẩn kỹ thuật

Một yếu tố ảnh hưởng lớn đến hoạt động kinh doanh của DN và sự hấp dẫn của môi trường đầu tư là chất lượng các quy định pháp luật. Tuy nhiên, khảo sát DN hằng năm (PCI chẳng hạn) cho thấy tính ổn định và khả năng dự đoán được pháp luật của Việt Nam khá thấp.

Trao đổi với phóng viên Một Thế Giới, bà Vũ Kiều Nữ, Chủ tịch Hội Nữ doanh nhân tỉnh Bình Dương cho rằng việc duy trì chính sách đất đai ổn định là yếu tố quan trọng tạo ra môi trường đầu tư lâu dài và thu hút đầu tư trong lĩnh vực này.

“Thay đổi chính sách thường xuyên và đột ngột có thể tạo ra sự không chắc chắn và ảnh hưởng tiêu cực đến các nhà đầu tư và thị trường”, bà Nữ nêu.

Ông Đậu Anh Tuấn, Tổng thư ký Liên đoàn Thương mại và công nghiệp Việt Nam (VCCI) cho biết thời gian qua nổi lên vấn đề lạm dụng ban hành thông tư, ban hành quy chuẩn kỹ thuật. Trong khi đó, các DN phản ánh tình trạng chất lượng các quy chuẩn kỹ thuật tương đối thấp.

“Quy chuẩn của Việt Nam có yêu cầu cao hơn cả quy chuẩn của những nước phát triển, như quy chuẩn về chất ô nhiễm trong thực phẩm bảo vệ sức khỏe; hoặc chi phí tuân thủ rất cao, vượt quá khả năng của nhiều DN như Quy chuẩn 06 về phòng cháy chữa cháy”, ông Tuấn ví dụ.

Ngoài ra, ông Tuấn chia sẻ rằng có quy chuẩn ban hành xong, đến thời điểm áp dụng rồi mà chưa chỉ định các phòng thử nghiệm trong nước đủ năng lực. Điều này khiến hàng hóa bị tắc nghẽn như một số quy chuẩn về thiết bị 5G.

“Đáng lo ngại hơn là có tình trạng lạm dụng ban hành quy chuẩn và đưa vào danh mục hàng hóa nhóm 2 các loại hàng hóa không có khả năng gây mất an toàn như Quy chuẩn 20 của Bộ KH-CN về thép không gỉ”, ông Tuấn nói.

TS Nguyễn Đình Cung, nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế trung ương cho rằng tự do kinh doanh gắn liền với an toàn kinh doanh, giảm rủi ro pháp lý và chi phí tuân thủ.

“Để giảm tối đa rủi ro pháp lý và chi phí tuân thủ thì luật pháp phải rõ ràng, nhất quán, minh bạch và đặc biệt là dự đoán trước được, đồng thời có hệ thống tài phán công bằng, tin cậy; thể chế thực thi luật pháp công tâm, công bằng, minh bạch và hiệu quả”, ông Cung nêu và cho biết hiện ở các nước ta, các yếu tố nói trên đều thiếu ở mức độ khác nhau.

Thành lập cơ quan độc lập thẩm định dự thảo văn bản luật

Theo TS Nguyễn Đình Cung, kể từ năm 2000 đã có không ít lần cải cách cắt bỏ các loại giấy phép con, thu được nhiều kết quả. Nhưng, sau một thời gian, các giấy phép con, các thủ tục bị bãi bỏ phục hồi lại dưới hình thức khác, thậm chí phức tạp và tốn kém hơn trước.

“Nói cách khác, thành quả cải cách không bền vững”, ông Cung nói và cho rằng đã đến lúc nghiên cứu, thành lập một cơ quan thuộc Chính phủ (không thực hiện chức năng quản lý nhà nước) chuyên trách, chuyên nghiệp và độc lập thẩm định, đánh giá chất lượng các dự thảo văn bản pháp luật về đầu tư kinh doanh trước khi trình cơ quan có thẩm quyền xem xét, quyết định.

Ngoài ra, cơ quan này còn có chức năng thường xuyên đánh giá lại tính phù hợp, tính hiệu lực và hiệu quả của các quy định pháp luật hiện hành để đề xuất bãi bỏ, sửa đổi, bổ sung nếu xét thấy cần thiết. Thực tiễn này được nhiều nước phát triển áp dụng để nâng cao chất lượng các quy định kinh doanh và tính bền vững của các cuộc cải cách thể chế.

Ông Cung đề nghị nên bỏ thông tư, quyết định của các bộ như một loại văn bản quy phạm pháp luật trong hệ thống pháp luật nước ta. Ngoài ra, pháp luật trong nhiều lĩnh vực còn thiếu cụ thể, chồng chéo, mâu thuẫn, nên xem xét, bỏ đi một số luật không còn cần thiết, hợp nhất một số luật có phạm vi điều chỉnh chồng lấn…

Ông Đậu Anh Tuấn đề nghị cần tăng cường tham vấn, lấy ý kiến, đặc biệt đối với các thông tư, các quy hoạch, kế hoạch. Tiếp đó, phải bỏ dần các quy định về thời hạn của các loại giấy phép con, vì nếu DN vi phạm thì đã có biện pháp tước giấy phép.

“Nguyên tắc không hồi tố phải được áp dụng rộng rãi hơn, đặc biệt là với dự án đầu tư và công trình xây dựng đã được bắt đầu trước khi có quy định mới”, ông Tuấn nêu.

PGS-TS Đinh Trọng Thịnh nhấn mạnh cần tiếp tục cắt giảm thực chất những điều kiện kinh doanh đang là rào cản đối với hoạt động sản xuất kinh doanh; rà soát, sửa đổi cơ chế chính sách ưu đãi, thu hút đầu tư nước ngoài trong bối cảnh áp dụng thuế tối thiểu toàn cầu.

“Cần thay thế chính sách ưu đãi thuế để thu hút đầu tư bằng việc hoàn thiện môi trường đầu tư và các biện pháp phù hợp nhằm giảm chi phí cho các DN”, ông Thịnh nói.

Không hình sự hóa quan hệ kinh tế

Nói với phóng viên Một Thế Giới, ông Nguyễn Văn Đệ, Chủ tịch Hiệp hội Bệnh viện tư nhân Việt Nam cho rằng không nên hình sự hóa các quan hệ kinh tế để tạo điều kiện cho DN, doanh nhân phát triển…

“Việc chống tiêu cực của Đảng, Nhà nước thời gian qua rất tốt, nhưng công tác thanh tra, kiểm tra một số bộ ngành, cơ quan trung ương và một số địa phương gần đây thực hiện sai Nghị quyết 20 của Chính phủ khi tăng cường công tác và hình sự hóa”, ông Đệ nêu.

TS Nguyễn Đình Cung cũng đề nghị hạn chế tối đa, tiến tới loại bỏ hình sự hóa các quan hệ kinh tế dân sự.

Theo ông Cung, các hoạt động kinh tế phát sinh hay dựa trên hợp đồng dưới mọi hình thức giữa các bên đều là việc kinh tế dân sự; không thuộc đối tượng áp dụng của luật hình sự. Bất cứ tranh chấp, hay vi phạm pháp luật trong các quan hệ nói trên đều giải quyết qua tòa kinh tế dân sự…

“Trong trường hợp luật pháp chưa rõ ràng, còn có nhiều cách hiểu và có thể áp dụng khác nhau, thì sử dụng cách hiểu và cách áp dụng có lợi nhất cho người dân và DN”, ông Cung nói.

Đồng quan điểm, ông Phạm Tấn Công, Chủ tịch VCCI cũng cho rằng doanh nhân Việt Nam rất mong đợi điều này, vì các nước cũng như vậy, không phải việc gì cũng hình sự hóa các chế tài kinh tế.

“Việc không hình sự hóa các quan hệ kinh tế lần này được tái khẳng định trong Nghị quyết 41. Đây là những nội dung mới mà doanh nhân rất mong đợi và sẽ tạo sự phấn chấn cho cộng đồng doanh nhân, DN Việt Nam”, ông Công nói.