Doanh nghiệp phải chịu chi phí không chính thức ngày càng tăng

Báo cáo này được Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) cùng cơ quan phát triển quốc tế Hoa Kỳ (USAID) công bố ngày 14.3 tạiHà Nội.

Theo kết quả điều tra PCI nhiều năm qua, chi phí không chính thức giai đoạn 2014 - 2016 chưa có dấu hiệu cải thiện, các chỉ tiêu đo lường ở giai đoạn này dường như diễn biến tiêu cực hơn so với giai đoạn 2008 - 2013.

Cụ thể, trung bình có khoảng 66% phải "móc hầu bao" cho các khoản không chính thức, cao hơn 12 - 15 điểm phần trăm so với giai đoạn 2008 - 2013.

Đáng chú ý, 9 - 11% doanh nghiệp tham gia điều tra từ 2014 - 2016 cho biết các khoản chi cho riêng mục này chiếm tới hơn 10% tổng doanh thu của họ, cao hơn hẳn mức 6 - 8% giai đoạn 5 năm trước đó.

Ngoài ra, nhiều doanh nghiệp cho rằng tình trạng nhũng nhiễu khi giải quyết thủ tục cho doanh nghiệp vẫn phổ biến. Chỉ tiêu này dù được cải thiện trong 2 năm qua (giảm từ 65% giai đoạn 2013-2014 xuống còn 58% năm 2016), nhưng cao hơn hẳn kết quả điều tra các năm trước đó (2006-2012).

Theo ông Đậu Anh Tuấn, Trưởng Ban Pháp chế của VCCI, một xu hướng đáng quan ngại nữa là tính minh bạch. Quan sát dữ liệu theo chuỗi thời gian cho thấy, các nỗ lực tăng cường khả năng tiếp cận thông tin cho doanh nghiệp đang có xu hướng chững lại.

Khảo sát PCI 2016 cho thấy trên thang đo 5 điểm, thấp nhấtlà 1 khi không thể tiếp cận đến 5 là dễ dàng tiếp cận, thì điểm tiếp cận các loại tài liệu về kế hoạch (như ngân sách, quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất, các dự án xây dựng cơ sở hạ tầng, các chính sách ưu đãi đầu tư...) của các doanh nghiệpnăm nay là 2,39 điểm. Điểm số này dù cải thiện so với mức đáy của năm 2014 là 2,25 điểm, song vẫn thấp hơn mốc 2,63 điểm năm 2006.

Cũng theo đánh giá của các doanh nghiệp, năm 2016, tình hình sử dụng đất của họ trở nên "bấp bênh" hơn bao giờ hết. Các doanh nghiệp tham gia điều tra năm này cho rằng rủi ro bị thu hồi đất của họ ở mức cao kỉ lục (1,73 điểm). Trong trường hợp xấu nhất nếu bị thu hồi, chỉ 25% doanh nghiệp tin tưởng sẽ được đền bù thỏa đáng, giảm mạnh so với các năm trước (30-40%).

Theo đánh giá của VCCI, chi phí thực sự của tham nhũng không chỉ bao gồm các khoản "bôi trơn" trực tiếp mà còn bao gồm hiệu quả mất đi khi nhà thầu được chọn lựa không dựa trên năng lực thực chất.

Tuyết Nhung