Dự án đường Hồ Chí Minh chậm tiến độ so với yêu cầu

Còn nhiều tồn tại, vướng mắc

Bộ trưởng Bộ GTVT Nguyễn Văn Thể cho biết, theo Nghị quyết số 66/2013/QH13 đến năm 2020 hoàn thành nối thông tuyến từ Pác Bó (Cao Bằng) đến Đất Mũi (Cà Mau) quy mô tối thiểu 2 làn xe với chiều dài khoảng 2.744km. Đến nay, đã hoàn thành 2.362km/2.744km, đạt 86,1% và khoảng 258km tuyến nhánh; đang triển khai 211km; còn lại khoảng 171km chưa bố trí được vốn để triển khai thực hiện.

Ngoài ra, công tác quyết toán được thực hiện tuân thủ theo các quy định của pháp luật, hướng dẫn của Bộ Tài chính, cơ bản đáp ứng tiến độ yêu cầu, cụ thể: Đoạn từ Hòa Lạc (Hà Nội) đến Tân Cảnh (Kon Tum) dài 1.350km (giai đoạn 1) đã được phê duyệt quyết toán năm 2016.

“Công tác quyết toán giai đoạn này kéo dài do đặc thù dự án quy mô lớn, trải dài và triển khai xây dựng vào nhiều thời điểm khác nhau nên việc quyết toán thực hiện theo nhiều đợt khác nhau”, ông Thể giải thích.

Đối với các dự án thành phần còn lại, lãnh đạo ngành giao thông cho biết công tác quyết toán được thực hiện ngay sau khi hoàn thành bàn giao đưa vào sử dụng. Đến nay, các bộ đã phê duyệt quyết toán toàn bộ 35 dự án thành phần đã đưa vào khai thác (dài 859km) bảo đảm tiến độ theo quy định; còn 5 dự án thành phần (dài 153km) đang hoàn thiện thủ tục để quyết toán.

Ông Thể cũng cho biết, bên cạnh những kết quả đạt được, vẫn còn tồn tại một số hạn chế, khó khăn, vướng mắc. Cụ thể, về khả năng cân đối nguồn lực, do chịu ảnh hưởng của cuộc khủng hoảng kinh tế toàn cầu, Chính phủ đã ban hành Nghị quyết số 11/NQ-CP ngày 24.2.2011 về những giải pháp chủ yếu tập trung kiềm chế lạm phát, ổn định kinh tế vĩ mô, bảo đảm an sinh xã hội nên nhiều dự án phải dừng giãn tiến độ, trong đó có các dự án thành phần thuộc đường Hồ Chí Minh.

Do đó, giai đoạn từ năm 2011 đến hết năm 2015 mặc dù đã được phê duyệt dự án đầu tư nhưng có rất ít các dự án giao thông nói chung và các dự án thành phần đường Hồ Chí Minh nói riêng được triển khai đầu tư.

Trong bối cảnh quy mô nền kinh tế chưa đủ lớn, khả năng nguồn lực có hạn nên đến hết năm 2020 chưa cân đối bố trí đủ nguồn vốn để nối thông toàn tuyến như mục tiêu của Nghị quyết số 66/2013/QH13.

Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể cho hay giai đoạn đến năm 2025, xác định rõ mục tiêu tiếp tục đầu tư hoàn thành các đoạn đang triển khai; cân đối bố trí nguồn lực để đầu tư 2 dự án thành phần đoạn Chợ Chu - Ngã ba Trung Sơn và đoạn Rạch Sỏi - Bến Nhất, Gò Quao - Vĩnh Thuận.

Đối với đoạn Cổ Tiết - Chợ Bến chưa đầu tư, tận dụng QL32, QL21 để nối thông đường Hồ Chí Minh theo quy mô 2 làn xe; tập trung nguồn lực hoàn thành khoảng 287km thuộc dự án đường cao tốc Bắc Nam phía đông đi trùng với đường Hồ Chí Minh đã được Quốc hội thông qua.

Giai đoạn sau năm 2025, trên cơ sở nhu cầu, hiệu quả đầu tư, quy hoạch mạng lưới đường bộ thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 và khả năng cân đối nguồn lực của từng thời kỳ, đầu tư khoảng 634km đường Hồ Chí Minh theo tiêu chuẩn cao tốc.

Về giải pháp thực hiện, ông Thể cho hay cần ưu tiên tập trung nguồn lực nhà nước, xác định nguồn vốn đầu tư công là chủ đạo. Trong tổ chức thực hiện, cần tiếp tục công khai quy hoạch tạo sự đồng thuận, nhất trí cao trong mọi tầng lớp nhân dân.

Ngoài ra, về kiểm tra, giám sát quá trình thực hiện, căn cứ kế hoạch triển khai dự án, cần tăng cường công tác kiểm tra, giám sát định kỳ, đột xuất quá trình triển khai dự án để kịp thời có phương án xử lý các khó khăn, vướng mắc nhằm đảm bảo tiến độ và các mục tiêu của dự án.

171km trong dự án đường Hồ Chí Minh chưa triển khai thực hiện

Thẩm tra Tờ trình của Chính phủ, Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học - Công nghệ - Môi trường Lê Quang Huy cho biết, đối với phân kỳ đầu tư đến năm 2020, dự án chưa đạt yêu cầu nối thông toàn tuyến từ Pác Bó (Cao Bằng) đến Đất Mũi (Cà Mau) với quy mô 2 làn xe.

Ủy ban Khoa học - Công nghệ - Môi trường nhận thấy, trong 5 năm (2017-2021), việc triển khai dự án chỉ đạt khoảng 8% tổng khối lượng và đã chậm gần 2 năm so với yêu cầu hoàn thành các dự án thành phần, nối thông toàn tuyến với quy mô 2 làn xe theo quy định tại khoản 4 điều 2 của nghị quyết và chưa rõ thời gian kết thúc.

Về nguồn vốn thực hiện dự án, Ủy ban Khoa học - Công nghệ - Môi trường đề nghị Chính phủ chỉ đạo rà soát, tính toán kỹ lưỡng số liệu, đảm bảo thống nhất, tính chính xác trong việc cân đối bố trí nguồn vốn và chịu trách nhiệm về các số liệu báo cáo Quốc hội.

Ngoài ra, cần làm rõ cơ sở xác định tổng nhu cầu vốn đầu tư để nối thông toàn tuyến, trong khi nghị quyết của Quốc hội không quy định tổng mức đầu tư của toàn bộ dự án; thứ bậc ưu tiên bố trí vốn cho các dự án thành phần trong kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021-2025; đề xuất cụ thể về bố trí vốn cho đoạn Cổ Tiết - Chợ Bến; việc tuân thủ các nguyên tắc theo quy định của Luật Đầu tư công và các nghị quyết của Quốc hội.

Ủy ban đề nghị cần phân tích rõ hơn một số nguyên nhân như có nhiều dự án quan trọng quốc gia được thực hiện trong cùng một thời điểm nên nguồn lực đầu tư hạn hẹp, khó khăn trong việc phân bổ, cân đối nguồn vốn cho dự án; vai trò, ý nghĩa của dự án quan trọng quốc gia có lúc có nơi còn chưa được nhận thức thật sự sâu sắc, đầy đủ và toàn diện nên chưa có sự quan tâm đúng mức; công tác chỉ đạo, tổ chức thực hiện còn chưa hết trách nhiệm, thiếu tập trung, quyết liệt và kịp thời…

Đối với mục tiêu, nhiệm vụ giai đoạn 2022-2025, Ủy ban đề nghị Chính phủ xem xét, cân đối, bố trí nguồn vốn thích hợp và quyết tâm hoàn thành các dự án thành phần, các đoạn còn lại trong giai đoạn 2022-2025.

Cho biết việc thông toàn tuyến quy mô 2 làn xe theo đề xuất trong tờ trình của Chính phủ vẫn chưa thật sự đúng với việc thông toàn tuyến theo tinh thần của nghị quyết (do vẫn còn đoạn Cổ Tiết - Chợ Bến chưa hoàn thành), Ủy ban đề nghị Chính phủ làm rõ quan điểm, mục tiêu, tiến độ triển khai đoạn Cổ Tiết - Chợ Bến thuộc quy hoạch được đầu tư với quy mô đường cao tốc 6 làn xe và hoàn thành trước năm 2030; nghiên cứu phương án chuẩn bị đầu tư đoạn tuyến này trong giai đoạn 2022-2025.

Về việc nâng cấp một số đoạn theo phân kỳ đầu tư, Ủy ban đề nghị Chính phủ làm rõ việc tích hợp dự án đường Hồ Chí Minh vào quy hoạch mạng lưới đường bộ đã bảo đảm đầy đủ, toàn diện, hợp lý theo đúng tinh thần nghị quyết hay chưa.