Hiện tượng El Nino ảnh hưởng nghiêm trọng thế nào đến châu Á?

Trong 3 năm qua, La Nina - một hiện tượng thời tiết trái ngược thường làm giảm nhẹ nhiệt độ toàn cầu đã xuất hiện, nhưng các nhà khoa học khí hậu hiện đang dự báo sự trở lại của El Nini vào năm 2023 với các yếu tố thời tiết khắc nghiệt như nóng, khô hạn, dễ xảy ra hỏa hoạn. 

Hiện tại, các nhà khí tượng học đang cảnh báo về nhiệt độ tăng kỷ lục trên khắp châu Á trong năm nay, khi khu vực này đang phải oằn mình gánh chịu những đợt nắng nóng tàn khốc. 

Nhiệt độ đã tăng cao lên mức 50 độ C ở các vùng của Thái Lan vào tháng trước. Tại Ấn Độ, ít nhất 13 người chết vì say nắng và hàng chục người phải nhập viện khi nhiệt độ tăng lên gần mức 45 độ C tại một lễ trao giải gần thủ đô Mumbai vào giữa tháng 4. Ở Trung Quốc, gần một năm kể từ đợt nắng nóng và hạn hán nghiêm trọng năm 2022, hơn 100 trạm thời tiết đã ghi nhận nhiệt độ cao kỷ lục vào tháng trước. 

Tháng 4 nóng nhất ở châu Á

Trên toàn cầu, 8 năm qua đều là những năm ghi nhận nắng nóng kỷ lục. Các sự kiện thời tiết khắc nghiệt đang trở nên phổ biến hơn, các chuyên gia cảnh báo rằng tần suất và cường độ của các đợt nắng nóng và những điều tương tự sẽ chỉ tăng nhanh khi biến đổi khí hậu tiếp tục gây hậu quả nặng nề. 

Tiến sĩ Wang Jingyu, trợ lý giáo sư tại Viện Giáo dục quốc gia Singapore, người nghiên cứu mô hình khí hậu và tương tác đất - khí quyển, cho biết tháng trước là "tháng 4 nóng nhất ở châu Á". 

Ông cho rằng sức nóng dữ dội là do hiện tượng El Nino sắp quay trở lại và những tác động của nó đã làm lượng mưa giảm và nhiệt độ tăng.

Tổ chức Khí tượng thế giới của Liên Hợp Quốc hôm 3.5 dự báo với độ chắc chắn 80% rằng El Nino sẽ xuất hiện vào tháng 10 năm nay, thêm vào đó có 60% khả năng nó có thể phát triển ngay sau tháng 7.

Một cậu bé 11 tuổi ở Malaysia đã chết vì say nắng và mất nước vào tháng trước trong bối cảnh cảnh báo nhiệt độ cao ở một số quận khi chỉ số nhiệt kế tăng vọt lên 40 độ C. Luang Prabang ở Lào cũng đạt mức nóng kỷ lục 42,7 độ C và ở Myanmar là 45 độ C. 

Tại Việt Nam, nhiệt độ ngày 6.5 đã lên đến 44,1°C được ghi nhận ở trạm đo Hồi Xuân (Thanh Hóa), đã phá vỡ kỷ lục nắng nóng 43°C cách đây 2 năm ở Hương Khê (Hà Tĩnh). Giới chuyên gia cho rằng kỷ lục này sẽ còn bị phá vỡ nhiều lần, đồng thời lo ngại trước hiện tượng biến đổi khí hậu.

Ở Bangladesh đã có báo cáo về việc mặt đường tan chảy dưới sức nóng chói chang ở thủ đô Dhaka. Tại Ấn Độ, chính quyền các bang đóng cửa trường học và các bộ trưởng kêu gọi trẻ em ở nhà để tránh nóng. 

Theo Benjamin Horton, Giám đốc Đài quan sát trái đất tại Đại học Công nghệ Nanyang (Singapore), một đợt nắng nóng có cường độ mạnh như vậy không thể giải thích được chỉ bằng hiện tượng El Nino.

"Một cái gì đó khác cũng đang xảy ra. Trái đất đang trở nên ấm hơn, với độ ẩm trong khí quyển cao hơn đáng kể", ông Benjamin nói đồng thời lưu ý rằng các chu kỳ khí hậu dao động tự nhiên không phải là nguyên nhân duy nhất gây ra "số lượng các sự kiện thời tiết khắc nghiệt kỷ lục gần đây". 

Các hoạt động của con người, bao gồm đốt nhiên liệu hóa thạch, phá rừng và các thay đổi sử dụng đất khác, đã gây ra khủng hoảng khí hậu bằng cách giải phóng lượng khí nhà kính ngày càng tăng vào bầu khí quyển, giữ nhiệt và làm ấm hành tinh.

Lượng khí thải nhà kính toàn cầu tiếp tục tăng vào năm ngoái, bất chấp cảnh báo từ Liên Hợp Quốc rằng chúng phải đạt đỉnh vào năm 2025 để tránh gây thảm họa và nhiệt độ cao hơn ít nhất 1,1 độ C so với thời kỳ tiền công nghiệp.

Benjamin cho biết nắng nóng kỷ lục đã "làm gián đoạn việc sản xuất cây trồng, gây ra tình trạng khó khăn cho xã hội và dẫn đến mức tiêu thụ năng lượng cao nhất". 

Gấp rút chuẩn bị kế hoạch hành động

Theo thống kê của Tổ chức Khí tượng thế giới, gần 26.000 người đã chết trong các đợt nắng nóng trên khắp Ấn Độ từ năm 1992 - 2020. Những năm gần đây đã chứng kiến ​​sự gia tăng về tần suất, thời gian và cường độ của các đợt nắng nóng, thường xảy ra ở nước này từ tháng 3 - tháng 7. 

Năm nay, cơ quan dự báo thời tiết của Ấn Độ dự đoán nhiệt độ trên trung bình và các đợt nóng xảy ra cho đến cuối tháng 5, do khả năng nhiệt độ tăng thêm do El Nino. 

Theo Dileep Mavalankar, Giám đốc Viện Y tế công cộng Ấn Độ có trụ sở tại Gujarat, nhiều người trong nước, bao gồm cả các quan chức, vẫn thiếu kiến ​​thức về cách hành động tốt nhất trong điều kiện nhiệt độ tăng cực cao, trong khi dữ liệu về tỷ lệ tử vong liên quan đến nhiệt vẫn còn rất ít. 

Ông Dileep nói: "Tôi nghĩ, Bộ Y tế Ấn Độ cũng như cơ quan quản lý thiên tai chưa nghĩ đến những tác động có thể xảy ra đối với người dân nếu nắng nóng trở nên tồi tệ hơn vào cuối năm nay. Nếu El Nino làm gián đoạn mùa gió mùa ở Ấn Độ sẽ gây nên thiếu mưa và tất nhiên làm ảnh hưởng lớn đến nông nghiệp và trồng trọt và hệ quả là cả nền kinh tế". 

Dileep đã đã đưa ra kế hoạch hành động chống nắng nóng đầu tiên cho một thành phố tại Ấn Độ sau khi phát hiện ra rằng 800 người đã chết ở Ahmedabad sau một tuần đặc biệt nóng vào năm 2010. 

Kế hoạch của ông Dileep liên quan đến các giải pháp đơn giản như hướng dẫn mọi người phải làm gì trong trường hợp nhiệt độ cao và chuẩn bị hệ thống y tế để đối phó với các trường hợp khẩn cấp về nhiệt. Điều này giúp là giảm tổng số ca tử vong từ 30 - 40% trong các đợt nắng nóng cao điểm.

Các nỗ lực đã được thực hiện để triển khai các kế hoạch hành động chống nắng nóng tới các thành phố khác trên Ấn Độ, nhưng thay vào đó, những lo ngại cấp bách hơn như lạm phát cao liên tục và mất an ninh lương thực thường được ưu tiên hơn, điều này có thể gây ra thảm họa cho đất nước hơn 1,4 tỉ dân. 

Thiếu nước

Những lo ngại về tình trạng thiếu nước trong những tháng tới đã lan rộng khắp khu vực châu Á, vì nhiệt độ cao làm tăng khả năng xảy ra thời tiết khô hạn và hạn hán.

Tại Philippines, các cơ quan chính phủ đã nhấn mạnh tầm quan trọng của việc ngăn chặn cuộc khủng hoảng nước tiềm tàng do El Nino gây ra để tránh lặp lại sự cố năm 2019, khi khoảng 10.000 hộ gia đình ở khu vực Metro Manila bị mất nguồn cung cấp nước do mực nước trong các hồ chứa chính của thủ đô chạm mức thấp nhất lịch sử.

Ủy ban Tài nguyên nước quốc gia đã phản ứng bằng các kế hoạch dự phòng để tăng cường sản xuất và kích hoạt lại các giếng sâu.

Tháng trước, Thái Lan đã đưa ra cảnh báo kêu gọi người dân tiết kiệm nước trong khi Văn phòng Tài nguyên nước quốc gia Malaysia chuẩn bị đối phó một đợt hạn hán cũng được dự báo sẽ tấn công các bang Kedah, Kelantan và Perlis, kéo theo tình trạng khô nóng kéo dài.

Trong khi đó, lực lượng không quân Hoàng gia Malaysia đã làm việc với cơ quan khí tượng của nước này để tạo mây trên vùng Penang nhằm bổ sung nguồn cung cấp nước cho các đập nước bị khô cạn. 

Chữa cháy

Theo Dwikorita Karnawati, người đứng đầu cơ quan khí tượng của Indonesia, nhiệt độ cực cao hiện đang được ghi nhận ở các vùng của nước này vẫn chưa được phân loại là một đợt nắng nóng. Ông cũng cho rằng nhiệt độ tối đa hằng ngày đã bắt đầu giảm vào cuối tháng 4 và các phương pháp đốt nương làm rẫy thường được áp dụng để khai phá đất đai để canh tác sẽ không được chấp nhận trong thời tiết khô hạn trong năm nay. 

Chính phủ Indonesia đã cảnh báo vào tháng 2 rằng nông dân và các công ty đồn điền nên đề phòng hỏa hoạn ở Sumatra và Kalimantan do hiện tượng El Nino. 

Bà Krishnayanti thuộc Hiệp hội Nông dân Indonesia, cho biết nỗi sợ hãi lớn nhất của bà là hành động liều lĩnh của một số người vô trách nhiệm có thể gây hậu quả nghiêm trọng cho tất cả mọi người.

"Tác động của El Nino có thể trở nên tồi tệ hơn bởi các công ty vô trách nhiệm hoặc những người đốt nương rẫy bất cẩn. Người nông dân cần phải hiểu biết hơn để tồn tại trong thời điểm khó khăn như vậy", bà Krishnayanti nói thêm.