Hiểu - Khi nghi ngờ là con đường dẫn tới tự do

Tự do vốn là thứ mà con người vẫn luôn tìm kiếm từ bao đời nay. Có nhiều định nghĩa về khái niệm tự do, nhưng theo bậc thầy tâm linh Osho, khi được sống đúng với con người mà bạn được sinh ra một cách tự nhiên nhất, không bị tác động bởi một người nào hay bị uốn nắn bởi một tôn giáo nào, bạn đang được tự do một cách toàn vẹn. Đường đến tự do sẽ đầy ắp những câu hỏi cũng như sự hồ nghi, và chỉ khi hiểu được bản thân là ai, tự mình khám phá ra được cách vận hành của thế giới này thì ta mới thật sự chạm đến tự do.

“Hiểu - Đường đến tự do” (The book of understanding) của Osho chính là một tác phẩm mang đến cho chúng ta những góc nhìn mới mẻ về chủ đề này. Trong cuốn sách, Osho khẳng định bước đầu tiên để hiểu là hãy bắt đầu biết nghi ngờ, hãy chất vấn và đặt câu hỏi về tất cả những điều mà chúng ta đã được dạy phải tin.

“Họ nói, hãy tin. Tôi nói, hãy khám phá. Họ nói, đừng nghi ngờ; tôi nói, hãy nghi ngờ đến cùng, đến khi bạn đi tới đó và biết và cảm nhận và trải nghiệm”, Osho chia sẻ.

Cả đời chúng ta được vô số người trao cho cái gọi là “sự thật”, buộc ta phải học cách tin chúng tuyệt đối, không hoài nghi, không thắc mắc. Chính vì vậy nên tâm trí ta mới chứa đầy những kiến thức, những niềm tin, định kiến, đánh giá... của người khác thay vì những gì do chính ta trải nghiệm và đúc kết.

Theo lời Osho, “Tâm trí của bạn không phải do tự nhiên tạo thành. [..] Tâm trí của bạn được tạo ra bởi xã hội nơi bạn đang sống - bởi tôn giáo, nhà thờ, ý thức hệ mà cha mẹ của bạn theo đuổi, bởi hệ thống giáo dục mà ở đó bạn được nuôi dạy, bởi đủ mọi thứ khác”. Và những điều này giống như những đám mây che kín bầu trời tâm trí của ta, khiến ta không còn thấy được sắc xanh trong trẻo vốn có của nó. Ta đánh mất sự hiểu biết đích thực của mình, do đó mà đánh mất luôn tự do.

Cũng theo Osho, để hiểu, chúng ta cần thôi bám víu vào các ý nghĩ, nội dung kinh sách, các lý thuyết vĩ đại, tín điều, học thuyết: “Hãy nới lỏng tay cầm, hãy buông chúng ra. Khi đó, bạn sẽ thấy sự trong trẻo tinh khôi của bầu trời, sự mênh mông vô tận của bầu trời. Đó là tự do. Đó là ý thức. Đó là sự hiểu biết đích thực”.

Không dừng lại ở đó, bậc thầy tâm linh này còn tái hiện phép ẩn dụ “lạc đà, sư tử và đứa trẻ” của triết gia người Đức Friedrich Nietzsche để mô tả ba giai đoạn chuyển hóa của linh hồn trong hành trình đi tìm tự do. Trong phép ẩn dụ này, “lạc đà là giai đoạn trước tâm trí, sư tử là tâm trí, đứa trẻ là giai đoạn hậu tâm trí, hoặc vô tâm trí. Lạc đà không biết đến cái tôi, sư tử là cái tôi, đứa trẻ đã từ bỏ cái tôi, hoặc không có cái tôi. Đứa trẻ chỉ đơn giản hiện hữu - không diễn tả được, không định nghĩa được, là một bí ẩn, là một điều kỳ diệu. Lạc đà có ký ức, sư tử có kiến thức, và đứa trẻ có sự thông thái”. Đa số mọi người chỉ dừng lại ở giai đoạn thấp nhất, giai đoạn “lạc đà”, nhưng Osho khẳng định “đứa trẻ” mới là giai đoạn chúng ta cần hướng tới nếu muốn hiểu và được tự do.

Cuối cùng, nhắc đến Osho thì không thể không nhắc đến thiền. Chúng ta không cần cố thiền để hiểu. Việc chúng ta cần làm là thiền để tâm trí và cơ thể được lắng đọng. Giống như dòng suối đục ngầu bởi bùn đất bên dưới bị khuấy động, bạn càng cố tác động vào dòng suối bao nhiêu thì nước càng bị vẩn đục bấy nhiêu. Do vậy, bạn cần chờ cho dòng nước tĩnh lại, bùn đất lắng xuống và khi đó, nước tự khắc sẽ trong. Khi cơ thể bước vào trạng thái thiền định, mọi thứ sẽ tự khắc sáng tỏ và bạn sẽ hiểu, sẽ khám phá ra chính mình và mọi thứ khác. Lúc đó, bạn sẽ có thể đón nhận mọi khía cạnh của trải nghiệm làm người - từ khúc hoan ca của Zorba người Hy Lạp cho đến sự tĩnh lặng và tỉnh thức của Đức Phật. Khi đó, chúng ta trở nên tự do trọn vẹn, sống đúng với những phẩm chất ưu việt của con người và có khả năng tháo gỡ những rào cản về mặt tôn giáo, chính trị cũng như văn hóa đang chia cắt xã hội.

Đó chỉ là một vài trong số rất nhiều điều thú vị mà Osho sẽ mang lại cho bạn đọc qua 5 chương sách “Hiểu – Đường đến tự do”. Hãy đọc để tự khám phá, tự tìm đến tự do của riêng mình.