Metaverse là nấc thang mới trong sự phát triển của kỷ nguyên internet

Facebook vừa có động thái đổi tên công ty thành Meta. Việc đổi thương hiệu lần này là một phần trong nỗ lực của công ty nhằm chuyển hướng khỏi việc được biết đến như một công ty truyền thông xã hội và tập trung vào kế hoạch xây dựng Metaverse - hướng tới tương lai của một thế giới kỹ thuật số mới.    

Để rõ hơn về khái niệm Metaverse, phóng viên Một Thế Giới đã có cuộc trao đổi với ông Phan Thanh Tùng, Co-founder (đồng sáng lập) của Moon knight Labs.

- Ngay sau sự kiện Facebook đổi tên công ty thành Meta, nhiều người bắt đầu quan tâm đến khái niệm Metaverse. Theo ông, Metaverse là gì và ứng dụng của nó thế nào đối với các lĩnh vực đời sống?

- Ông Phan Thanh Tùng: Metaverse là một thuật ngữ trong tiểu thuyết khoa học viễn tưởng Snow Crash. Nói một cách đơn giản, Metaverse như một thế giới tồn tại song song với thế giới thực tại, thế giới này được tạo ra và vận hành bằng hệ thống máy tính. Bộ phim Ready Player One chính là một ví dụ tiêu biểu về Metaverse.

Đây là không gian nơi nhân vật đại diện (avatar) của bạn có thể làm mọi thứ, tương tác lẫn nhau. Bạn có thể là bất cứ ai trong thế giới mới này. Ứng dụng của Metaverse trong cuộc sống rất đa dạng.

Là một vũ trụ ảo, Metaverse cho con người cơ hội trải nghiệm, làm những thứ chúng ta không thể hoặc không bị hạn chế trong thế giới vật lý. Học tập, nghiên cứu, giải trí; một thế giới giả lập, tính ứng dụng của Metaverse là không giới hạn. Có thể xem Metaverse là nấc thang mới trong sự phát triển của kỷ nguyên internet.

Ở Metaverse, bạn có thể làm bất kì điều gì bạn muốn. Metaverse là một vũ trụ ảo, mà vũ trụ thì không có giới hạn cho sự phát triển ở tất cả các lĩnh vực.

Ví dụ đơn giản, sự phát triển của Metaverse và các thiết bị thực tế ảo giúp bạn làm việc ở nhà một cách thực sự. Bạn vẫn ở nhà, nhưng có thể trao đổi giao tiếp, gặp gỡ những người khác trong môi trường văn phòng ảo không khác gì bạn đi làm bình thường.

Việc trải nghiệm du lịch vòng quanh thế giới, thậm chí là vũ trụ cũng sẽ ko còn khó khăn với tiến bộ công nghệ. Là một vũ trụ mới, thế giới mới, Metaverse sẽ sản sinh nhiều ngành nghề công việc mới liên quan.

Để tạo ra một thế giới chân thực, ngành thiết bị phần cứng sẽ phát triển để đáp ứng nhu cầu lớn của người dùng. Kế đến, thế giới mới muốn hấp dẫn sẽ cần một lượng lớn "nội dung". Nội dung này được thiết kế bởi nhiều bên liên quan như writer, artist, lập trình viên. Chúng ta sẽ có một lực lượng những người vận hành các thế giới ảo, và cả những người tận dụng thế giới ảo để lao động, kiếm tiền.

Hiện tại Metaverse còn đơn giản, nhưng qua thời gian, nó sẽ phức tạp hơn, gần với thế giới thật hơn, nhiều ứng dụng hơn. Một tương lai như Ready Player One hoặc Matrix có lẽ sẽ đến sớm, nhiều người sẽ dành phần lớn thời gian của họ trong thế giới ảo thay vì thế giới thật.

Đây không còn là câu chuyện viễn tưởng khi Facebook nay đã đổi tên thành Meta. Thời gian trung bình một người dùng internet là 7 tiếng/ngày và dành cho facebook là 3 tiếng rưỡi. Với Metaverse, con số này chắc chắn sẽ lớn hơn rất nhiều, bởi quá nhiều thứ bạn có thể làm và quá nhiều thứ hấp dẫn đợi bạn trong Metaverse.

- Nhiều công ty công nghệ cũng đang chú ý đến Metaverse bởi họ coi đây là thế hệ tiếp theo của internet và là một phần quan trọng của nền kinh tế kỹ thuật số. Vì sao lại như vậy? Metaverse có gì khác biệt với internet trước đây?

- Ông Phan Thanh Tùng: Metaverse không đơn thuần là một mạng lưới kết nối như internet. Metaverse là một vũ trụ nhân tạo. Vì vậy nó mang những đặc tính vĩ mô hơn, vượt khỏi khuôn khổ màn hình máy tính. Có thể kể đến tính duy trì và khả năng tùy biến; sự chân thực trong trải nghiệm; tính mở giúp sáng tạo không giới hạn.

Đặc biệt, một thế giới mới tức là một nền kinh tế mới. Nền kinh tế mới sẽ đi đôi với cơ hội việc làm mới. Đó là lý do Metaverse là một phần quan trọng của nền kinh tế kỹ thuật số. Sẽ không quá khi nói nền kinh tế số tương lai sẽ xoay quanh Metaverse.

- Để hoạt động tối ưu, theo ông, đi kèm với Metaverse sẽ là những công nghệ, công cụ gì?

- Ông Phan Thanh Tùng: CEO Tim Sweeney của Epic Games nhấn mạnh: "Metaverse không phải do một bàn tay của bất kỳ gã khổng lồ trong ngành nào tạo ra, mà là kết tinh của sự đồng sáng tạo của hàng triệu con người". Sự phát triển của Metaverse không chỉ tạo ra sự kết nối ảo của người chơi mà còn hướng đến trải nghiệm tương tác nhập vai chân thực nhất có thể, đồng thời, vẫn phải duy trì cảm giác về thế giới thực.

Do đó, việc xây dựng Metaverse cũng cần đến các thiết bị nhập vai dựa trên VR, AR và công nghệ BCI như những phương tiện tương tác cần thiết. Đặc biệt blockchain là công nghệ không thể thiếu trong Metaverse.

- Một trong những mối quan tâm của cộng đồng là công nghệ blockchain đóng vai trò gì trong Metaverse? Xin ông lý giải điều này.

- Ông Phan Thanh Tùng: Blockchain là công nghệ dữ liệu. Dữ liệu là nền tảng cho mọi ngành công nghệ. Metaverse cũng không ngoại lệ. Thực tế để chuẩn bị cho sự ra đời của Metaverse, Facebook cũng đã nghiên cứu blockchain và thậm chí đề xuất phát hành đồng tiền mã hóa (crypto) của riêng mình.

Công nghệ Blockchain khi áp dụng sẽ đóng góp cho Metaverse ở các khía cạnh bảo mật, cá nhân hóa, minh bạch sở hữu tài sản số, tính thanh khoản và khả năng kết nối dữ liệu. Một vũ trụ hình thành dựa trên sự liên kết của các hành tinh. Để mở rộng vũ trụ đó, các hành tinh cần có chung một chuẩn dữ liệu, một ngôn ngữ để có thể trao đổi, chia sẻ, kết nối. Ngôn ngữ đó là blockchain.

- Theo ông, ở Việt Nam hiện nay Metaverse đã thực sự hiện diện chưa? Giải pháp nào để thúc đẩy ứng dụng Metaverse vào đời sống kinh tế, xã hội, văn hóa… Việt Nam hiện nay?

- Ông Phan Thanh Tùng: Ở Việt Nam, Metaverse vẫn đang là một khái niệm mới. Số lượng người thật sự hiểu về khái niệm này vẫn còn rất ít. Muốn ứng dụng Metaverse, chúng ta phải có những nền tảng, phương án và phương tiện truyền thông thích hợp.

Việt Nam hiện nay vẫn cần phát triển hơn nữa hệ thống hạ tầng internet, đầu tư cho sản xuất linh kiện phần cứng cũng như các công nghệ nền tảng. Điều này góp phần đưa công nghệ ứng dụng vào cuộc sống rộng rãi hơn.

Chúng ta cũng cần ủng hộ và tạo môi trường cho sự phát triển của ngành công nghiệp sáng tạo và giải trí. Thực tế, ngoài Facebook, nhiều người Việt cũng đang theo đuổi giấc mơ về vũ trụ ảo Metaverse. Faraland hay Axie Infinity là những dự án như vậy. Đó mới chỉ là những thế giới sơ khai nhưng chúng ta có thể hướng đến một tương lai xa hơn. Khi Facebook đã tạo ra cánh cổng kết nối đa thế giới, nhiệm vụ của các dự án Việt, các "thế giới ảo của người Việt" là sẵn sàng và kết nối vào cánh cổng đó để tạo ra một vũ trụ ảo thực sự - Metaverse.

Tiến sĩ Nguyễn Hồng Vũ (Viện Nghiên cứu City of Hope - California, Mỹ) cho rằng ngoài những lợi ích Metverse mang đến, ông cảm thấy khá lo ngại với nhiều mảng tối sẽ được tạo ra song song như:
- Những trò chơi bạo lực, giết người… sẽ có cảm giác thật hơn trong thế giới ảo và có thể sẽ làm người chơi quen hơn để trở thành những người gây tội ác trong chính thế giới thật.
- Việc đào tạo khủng bố sẽ không còn là khó khăn nữa khi mà thao trường huấn luyện để sử dụng súng, chế tạo bom, mìn, vũ khí hóa học, sinh học có thể là bất cứ ở nơi đâu.
- Những loại tội phạm mới có thể sẽ xuất hiện như các hacker xâm nhập máy tính chúng ta hiện nay để đánh cắp thông tin cá nhân. Chúng có thể lợi dụng những thế giới ảo để khống chế người dùng như chúng ta xem trong phim Ma Trận (Matrix).
- Thậm chí con người có thể chìm đắm trong thế giới ảo mà quên đi thế giới thực ở bên ngoài.