Nhiều mảng tối có thể bắt nguồn từ toan tính về vũ trụ ảo của Mark Zuckerberg

Sáng nay, Giám đốc điều hành Mark Zuckerberg livestream một kế hoạch mới cho công ty Facebook (nay đổi tên thành Meta).

Chỉ sau 5 phút, Tiến sĩ Nguyễn Hồng Vũ (Viện nghiên cứu City of Hope, California, Mỹ) cho biết đã bị thu hút bởi ý tưởng này. Mark Zuckerberg đang vạch ra một kế hoạch lớn cho tương lai gần có tên metaverse. Từ meta có nghĩa trong tiếng Latin là tương lai, phía trước, còn verse từ universe có nghĩa là vũ trụ (thể hiện sự rộng lớn). Kế hoạch này nếu thành công trong tương lai như dự tính thì có thể là cuộc cách mạng về sự “tương tác của con người trong xã hội”, sẽ làm thay đổi cuộc sống của loài người chúng ta rất rất nhiều.

Công nghệ thực tế ảo (virtual reality, hay gọi tắt là VR) đã được phát triển mạnh những thập kỷ gần đây. Kết hợp với công nghệ máy tính, đeo một thiết bị lên đầu, con người sẽ được máy tính tạo một không gian ảo với các cảnh và vật thể giống như thật, khiến người dùng cảm thấy họ như đang hòa mình vào nơi muốn tới, tiếp xúc những người muốn gặp, tham gia những trò mạo hiểm ngay chính trong căn nhà của mình… Hiện nay, công nghệ này chủ yếu phục vụ nhu cầu giải trí cho con người.

Kế hoạch của Mark Zuckerberg sẽ đưa công nghệ này lên một tầm cao mới trong ứng dụng giao tiếp giữa con người trong tương lai. Chúng ta sẽ không còn đơn giản chỉ chia sẻ những trải nghiệm bản thân từ những chuyến du lịch, cuộc phiêu lưu,… với bạn bè bằng cách đưa những hình ảnh, những dòng trạng thái mô tả như chúng ta đang làm hiện nay trên Facebook, mà có thể chia sẻ cả cảm giác thực khi chính chúng ta tái tạo những không gian ảo đó, mời chính những người bạn của chúng ta vào đó và tự trải nghiệm. Những ứng dụng tương lai này sẽ giúp:

- Những người thích du lịch biến giấc mơ ngao du 5 châu trong tầm tay.

- Những buổi họp online giữa những đối tác, đồng nghiệp sẽ trở nên sinh động hơn, giao tiếp dễ dàng hơn.

- Học sinh sẽ có những buổi học về tự nhiên, vũ trụ với học cụ là những chuyến hành trình “thực tế ảo”.

- Bác sĩ tập mổ có thể thực hành với chuyên gia trong không gian ảo, trên con người ảo cho đến lúc cảm thấy rành rẽ.

- Con người còn có thể đi ngược về quá khứ để tìm hiểu lịch sử, sinh hoạt, tập quán của người xưa, thậm chí gặp lại người quá cố!

- Và còn biết bao nhiêu ứng dụng khác trong ngành giải trí như tập thể dục, đấu cờ, chơi game,…

Tuy nhiên, ngoài những viễn cảnh tươi sáng ấy thì Tiến sĩ Nguyễn Hồng Vũ cảm thấy khá lo ngại với nhiều mảng tối sẽ được tạo ra song song như:

- Những trò chơi bạo lực, giết người,… sẽ có cảm giác thật hơn trong thế giới ảo và có thể sẽ làm người chơi quen hơn để trở thành những người gây tội ác trong chính thế giới thật.

- Việc đào tạo khủng bố sẽ không còn là khó khăn nữa khi mà thao trường huấn luyện để sử dụng súng, chế tạo bom, mìn, vũ khí hóa học, sinh học có thể là bất cứ ở nơi đâu.

- Những loại tội phạm mới có thể sẽ xuất hiện như các hacker xâm nhập máy tính chúng ta hiện nay để đánh cắp thông tin cá nhân. Chúng có thể lợi dụng những thế giới ảo để khống chế người dùng như chúng ta xem trong phim Ma Trận (Matrix).

- Thậm chí con người có thể chìm đắm trong thế giới ảo mà quên đi thế giới thực ở bên ngoài.

"Tóm lại, con người luôn sáng tạo ra những thứ mới mẻ để làm thỏa mãn sự tò mò, tham vọng làm chủ tự nhiên và nâng cao sự hưởng thụ. Tuy nhiên, cái gì cũng có 2 mặt của nó vì trong chúng ta không phải ai cũng là thiên thần và ngay chính trong mỗi người chúng ta lúc nào cũng có 2 thái cực thiện/ác, như cục nam châm lúc nào cũng có 2 cực bắc/nam. Đứng trước những phát kiến lớn có thể làm thay đổi xã hội loài người như thế này, làm chúng ta hào hứng nhưng cũng nên suy ngẫm một cách cẩn trọng", Tiến sĩ Nguyễn Hồng Vũ chia sẻ.

Mark Zuckerberg giới thiệu những gì về vũ trụ ảo?

Trong sự kiện Connect diễn ra lúc 0 giờ ngày 29.10, Meta giới thiệu những hình ảnh đầu tiên về metaverse (vũ trụ ảo) do công ty tự phát triển với tên Horizon. Mark Zuckerberg cho biết Horizon không dừng lại ở dự án cho cá nhân mà công ty có kế hoạch ra mắt sản phẩm cho doanh nghiệp có tên Horizon Workroom trong năm sau và tận dụng trào lưu NFT với Spark AR.

Giám đốc điều hành Mark Zuckerberg cũng tuyên bố từ hôm nay, công ty Facebook sẽ đổi tên thành Meta. Meta gồm 2 bộ phận chính, một cho ứng dụng và dịch vụ hiện có, một cho những kế hoạch tương lai.

"Hiện nay chúng tôi được xem như một công ty mạng xã hội, nhưng thực chất chúng tôi là công ty xây dựng để kết nối mọi người", Mark Zuckerberg tuyên bố và cho rằng thương hiệu Facebook bị gắn quá chặt với một sản phẩm là mạng xã hội, có thể là rào cản để phát triển các dự án tương lai. “Hiện tại, thương hiệu của chúng tôi được liên kết chặt chẽ với một sản phẩm đến mức nó không thể đại diện cho tất cả những gì chúng tôi đang làm hôm nay, chứ chưa nói đến trong tương lai", Mark Zuckerberg nói.

Mở đầu sự kiện, Mark Zuckerberg tiết lộ một số hình ảnh đầu tiên của Horizon. Đây giống như một không gian ảo, gồm những nhân vật có tạo hình giống con người với cảm xúc, khẩu hình miệng thay đổi dựa trên giọng nói. Các cuộc gọi hay tin nhắn cũng được thể hiện trên một màn hình ảo.

Đoạn video mô tả của Mark Zuckerberg cho thấy người dùng có thể gặp gỡ trong Horizon thông qua nhiều không gian khác nhau, từ các buổi hòa nhạc, công viên, văn phòng đến Trạm Vũ trụ Quốc tế (ISS). Mark Zuckerberg khẳng định quyền riêng tư của Horizon được cân nhắc từ những ngày phát triển đầu tiên.

Không gian ảo còn Facebook hỗ trợ nhiều ứng dụng để sắp xếp đồ vật, liên lạc, xem phim hay chơi game cùng nhau. Có 3 không gian chính gồm Horizon Home, Horizon Worlds và Horizon Workrooms.

Với Spark AR, Facebook muốn mang các hoạt động từ cuộc sống thật vào thế giới ảo. Thế giới này sẽ có những vật phẩm giống đời thật và việc mua bán có thể dựa trên công nghệ blockchain.

Horizon còn hỗ trợ kho ứng dụng để phát hành và bán vật phẩm, game hay nhạc trong không gian ảo. Meta cũng tập trung vào hoạt động chơi game của Horizon, với những game phổ biến như cờ tướng hay bóng bàn. Tựa game lướt ván thực tế ảo cũng xuất hiện, trong đó người chơi có thể thách đấu với bạn bè để cùng tham gia.

Facebook tiết lộ tựa game GTA San Andreas sẽ xuất hiện trên kính thực tế ảo Oculus Quest 2. Một số game khác cũng đang được phát triển cho mẫu kính này để ra mắt vào cuối năm 2021 và trong 2022.

Mark Zuckerberg cũng tiết lộ tham vọng gia nhập thị trường luyện tập cá nhân với Horizon: "Nó giống như đạp xe với máy Peloton, nhưng bạn có thể làm nhiều hơn, từ đấm bốc, đấu kiếm tới tập nhảy”.

Mark Zuckerberg bày tỏ ý muốn biến làm việc tại nhà thành trào lưu trong thế giới ảo. Ông cho rằng metaverse có thể giúp những đồng nghiệp tương tác với nhau "như đang ở cùng một nơi", trong khi ăn mặc thoải mái nhờ ở nhà.

Khi bạn đến văn phòng làm việc, thay vì ngồi trước màn hình máy tính, metaverse của Facebook sẽ hiển thị các ô thông tin trước mặt. Người dùng sẽ sử dụng cử chỉ ngón tay để tương tác và điều khiển. Những màn hình ảo này có thể được hiển thị ở bất cứ đâu. Những người khác nhau cũng có thể tập hợp vào một căn phòng ảo để trò chuyện.

Đại diện Facebook cũng chia sẻ về lợi ích trong giáo dục bằng vũ trụ ảo. Khi tìm hiểu về các hành tinh, người dùng có thể vuốt tay tương tác, mang các hành tinh lại gần hơn để tìm hiểu thông tin chi tiết về chúng, sau đó chia sẻ lên mạng xã hội. Việc tìm hiểu các công trình lịch sử, vũ trụ, thực hành y học hay sinh vật biển cũng có thể tương tác dễ dàng trong Horizon.

Không chỉ phục vụ người dùng, vũ trụ ảo của Facebook hứa hẹn là không gian sáng tạo cho các nhà thiết kế, người nổi tiếng. Họ có thể sáng tạo không gian riêng, mang phong cách cá nhân trong Horizon. Những người nổi tiếng cũng có thể tổ chức sự kiện họp fan, bán quần áo hay phụ kiện trong Horizon.

Với Interaction SDK, người dùng có thể tương tác với vũ trụ ảo của Facebook một cách chân thực hơn với thao tác vuốt, cầm nắm đồ vật. Nền tảng này cũng hỗ trợ điều khiển, tìm kiếm bằng giọng nói thông qua Voice SDK. Đại diện Facebook hứa hẹn mang đến trải nghiệm thực tế hỗn hợp (mixed reality) tốt hơn trong Horizon trong tương lai.

Đặc điểm và tiềm năng của metaverse

Một số đặc điểm của metaverse

- Khả năng duy trì và liên tục có những cải tiến về dịch vụ hay hệ sinh thái trong đó.

- Mức độ chân thực của metaverse: Là một thế giới “nhân tạo”, sự chân thực là một trong những yếu tố được quan tâm hàng đầu khi xây dựng vũ trụ ảo này.

- Thời gian thực: Kể cả khi người dùng đăng xuất khỏi thế giới ảo này, cuộc sống trong đó vẫn tiếp tục vận hành chứ không dừng lại như những trò chơi ở thời điểm hiện tại.

- Tính mở: Metaverse cho phép người tham gia có thể kết nối hoặc ngắt kết nối bất kỳ lúc nào, đồng thời đó phải là không gian mở cho phép những sáng tạo trở nên không có giới hạn.

- Một hệ thống kinh tế thực: Trong thế giới ảo này, người tham gia có thể chuyển đổi tài sản của mình giữa thế giới thực và metaverse một cách dễ dàng, điều đó có nghĩa là con người có thể kiếm tiền ở metaverse rồi quy nó thành tài sản hiện hữu ở thế giới thực.

Cần công nghệ tiên tiến

Để hoạt động tối ưu, metaverse sẽ cần dựa vào rất nhiều công nghệ tân tiến. Với lượng dữ liệu siêu lớn, công nghệ Big Data và 5G, 6G cần được tối ưu hóa khi sử dụng

Là một thế giới ảo nên các thiết bị thực tế ảo và thực tế tăng cường như kính VR trở thành vật dụng thiết yếu đối với người tham gia metaverse.

Các giao thức và ngôn ngữ sẽ làm nền tảng cho các ứng dụng và cơ chế phân phối nội dung trong metaverse.

Quyền sở hữu tài sản kỹ thuật số và các vật phẩm ảo trong metaverse sẽ dễ dàng được xác minh và giao dịch bằng cách sử dụng NFT (mã thông báo không thể thay thế) và các nền tảng blockchain được bảo mật cơ bản. NFT cũng sẽ thay đổi cách cấp phép và phân phối đối với tài sản và nội dung kỹ thuật số

Hợp đồng thông minh sẽ cho phép người dùng tạo, thực hiện các giao dịch phức tạp với nhà cung cấp dịch vụ và những người dùng khác trong thế giới ảo. Nó cũng sẽ được các nhà cung cấp ứng dụng trong mạng sử dụng để quản lý hợp đồng và mối quan hệ của họ với các nhà cung cấp và người dùng khác.

Tiềm năng của metaverse

Với tầm nhìn tạo ra một thế giới ảo song song với thế giới thực, nền kinh tế trên metaverse sẽ đóng một vai trò cực kỳ quan trọng và đồng thời cũng cung cấp tiềm năng phát triển khó có thể đo lường được.

Theo nghiên cứu đến từ LD Capital (quỹ đầu tư vào công nghệ blockchain lâu đời tại Trung Quốc), nền công nghiệp metaverse sẽ bao gồm 2 thành phần chính là phần cứng và nội dung

Nền công nghiệp phần cứng sẽ bao gồm các ngành công nghiệp sản xuất thiết bị phần cứng (chip, linh kiện điện tử, các thiết bị thực tế ảo tăng cường,…) là cơ sở hạ tầng nâng cao trải nghiệm cho metaverse. Nền công nghiệp nội dung bao gồm tất cả những nền tảng (chủ yếu là game) giúp chúng ta có thể đắm chìm trong metaverse.