Món quà của Trung Quốc cho tân tổng thống Donald Trump

Vị tỷ phú của đảng Cộng Hòa đã công khai tuyên bố sẽ tăng thuế đối với hàng xuất khẩu của Trung Quốc và áp dụng các biện pháp trừng phạt đối với vấn đề tỷ giá của nước này sau khi chính thức ngồi vào Nhà Trắng.

Tuy nhiên, điều ngược lại cũng đúng. Ông Trump có thể sẽ là vị tổng thống Mỹ thứ hai liên tiếp sau ông Obama phải đón nhận một món quà khá nghiêm trọngtừ nền kinh tế Trung Quốc ngay sau khi nhậm chức. Năm 2008, tổng thống Obama khi vừa nhậm chức đã phải đối mặt với cuộc khủng hoảng kép tài chính-kinh tế mà một phần là do Trung Quốc gây ra. Vậy, món quà mừng nhậm chức dành cho tổng thống Trump của Trung Quốc hiện tại sẽ là gì?

Cuối năm 2008, khi mà Barack Obama chiến thắng trong cuộc bầu cử để trở thành vị tổng thống thứ 44 của nước Mỹ, cũng là lúc vị tân tổng thống phải đối mặt với cuộc khủng hoảng kép mà nước Mỹ đang phải trải qua (khủng hoảng tài chính Mỹ 2007 và khủng hoảng kinh tế thế giới 2008), mà một phần nguyên nhân là xuất phát từ phía Trung Quốc.

Nguyên nhân trực tiếp dẫn đến cuộc khủng hoảng tài chính Mỹ 2007 là do sự sụp đổ của hệ thống tài chính bắt nguồn từ vụ phá sản của ngân hàng Lehman Brothers, tuy nhiên vấn đề quan hệ thương mại Mỹ-Trung Quốc lại giữ một vai trò không hề nhỏ. Việc Trung Quốc duy trì chính sách hạ tỷ giá đồng nhân dân tệ để hỗ trợ xuất khẩu, đồng thời đẩy mạnh xuất khẩu vào Mỹ - thị trường lớn nhất của Trung Quốc ở thời điểm đó, đã tạo ra những hệ lụy lớn với kinh tế Mỹ.

Để duy trì một đồng nhân dân tệ yếu, Trung Quốc đã mua vào một lượng lớn trái phiếu chính phủ Mỹ, điều này khiến cho lãi suất thấp được duy trì trong một thời gian quá dài tại Mỹ - vốn là nguyên nhân hàng đầu dẫn đến cuộc khủng hoảng tài chính do các hoạt động đầu tư bất động sản dựa trên vay vốn ngân hàng quá dễ dàng gây ra. Tổng thống Obama đã phải mất gần 2 nhiệm kỳ của mình chỉ để giải quyết các hậu quả của cuộc khủng hoảng kinh tế do món quà tặng của Trung Quốc đã gây ra.

Và giờ đây tân tổng thống Donald Trump cũng đang phải đối mặt với việc phải đón nhận một món quà tương tự, dù theo một cách thức có phần trái ngược. Cuộc khủng hoảng tài chính Mỹ 2007 diễn ra vào thời điểm kinh tế Trung Quốc đạt đỉnh với mức thặng dư thương mại khổng lồ với Mỹ, và nó góp phần vào việc gây ra khủng hoảng cho kinh tế Mỹ. Còn ở thời điểm hiện tại, kinh tế Trung Quốc đang giảm tốc và nguy cơ rơi vào khủng hoảng đang tăng lên, và điều này cũng có thể khiến kinh tế Mỹ bị ảnh hưởng nghiêm trọng như cách đây 9 năm.

Trước hết cũng xuất phát từ vấn đề tài chính và tỷ giá. Thặng dư tài khoản vãng lai của Trung Quốc đã giảm từ mức hơn 10% GDP vào thời điểm năm 2007 xuống còn khoảng 2,5% vào năm 2016. Ngân hàng trung ương Trung Quốc (PBOC) đang ngày càng phải sử dụng quỹ dự trữ ngoại hối nhiều hơn để chống đỡ tỷ giá cho đồng nhân dân tệ vốn đang chạm đáy trong vòng 6 năm qua.

Chỉ tính riêng trong tháng Mười, PBOC đã phải bơm ra 45,7 tỉ USD từ quỹ dự trữ ngoại hối để ngăn đồng nhân dân tệ giảm sâu hơn. Trong vòng 4 tháng gần nhất, số tiền mà Trung Quốc lấy ra từ quỹ dự trữ để ổn định giá đồng nội tệ đã lên tới khoảng gần 80 tỉ USD.

Xu hướng này được dự báo sẽ tiếp tục gia tăng trong tương lai gần, và điều này sẽ ảnh hưởng không nhỏ đến tỷ giá đồng USD khi Trung Quốc cứ tiếp tục bán ra đồng bạc xanh để chống đỡ cho đồng nhân dân tệ của mình. Việc tân tổng thống Donald Trump dọa sẽ trừng phạt Trung Quốc nếu không cải thiện vấn đề tỷ giá, thậm chí có thể sẽ khiến tình hình trở nên trầm trọng thêm.

Ở quy mô lớn hơn, nếu kinh tế Trung Quốc rơi vào khủng hoảng trong vòng 4 năm tới, thì kinh tế Mỹ có thể cũng sẽ bị ảnh hưởng nặng nề do mức độ quan hệ kinh tế-thương mại giữa hai bên đang rất lớn. Hiện tại Trung Quốc đang phải đối mặt với nguy cơ một cuộc khủng hoảng nợ khi dư nợ tín dụng hiện đã ở mức 250% GDP, cứ tiếp tục với mức tăng trưởng hiện nay thì nó có thể tăng lên 300% GDP vào thời điểm năm 2021. Nếu kịch bản này xảy ra, Trung Quốc nhiều khả năng sẽ phải phá giá đồng nhân dân tệ tương tự như Mỹ năm 2008 đã làm với đồng USD, và điều này sẽ khiến cho kinh tế Mỹ cũng sẽ chịu ảnh hưởng nặng nề.

Hiện tại, dù kinh tế Trung Quốc đã không còn phụ thuộc quá nhiều vào xuất khẩu như trước, khi tỷ trọng xuất khẩu ròng trên GDP đã giảm xuống chỉ còn 2,7% trong năm 2014 so với mức 8,7% năm 2007, thì các biện pháp cứng rắn với lĩnh vực xuất khẩu Trung Quốc của ông Trump sau khi nhậm chức như đã hứa hẹn có thể khiến tình hình trở nên tồi tệ hơn nhiều.

Nếu không muốn kinh tế Mỹ bị ảnh hưởng thì tân tổng thống Trump sẽ không thể quá mạnh tay với Trung Quốc, đồng thời phải lên kịch bản ứng phó trong trường hợp kinh tế Trung Quốc rơi vào khủng hoảng. Đó là món quà mừng mà Trung Quốc đang dành tặng cho tổng thống Donald Trump.