Mỹ, Úc, Nhật bắt tay cạnh tranh với ‘Một vành đai, Một con đường’ của Trung Quốc

Bộ Ngoại giao và Thương mại Úc (DFAT), Tập đoàn Đầu tư tư nhân ở nước ngoài Mỹ (OPIC) và Ngân hàng Hợp tác quốc tế Nhật (JBIC) ngày 30.7 cùng ra tuyên bố chung: “Một mối quan hệ đối tác ba bên vừa được thành lập với mục đích huy động đầu tư cho các dự án giúp kinh tế tăng trưởng, tạo ra cơ hội, thúc đẩy khu vực Ấn Độ - Thái Bình Dương tự do, cởi mở, thịnh vượng”.

Đầu tư sẽ được đổ vào dự án năng lượng, giao thông, du lịch, cơ sở hạ tầng công nghệ. Chính phủ ba nước đặt mục tiêu thu hút nguồn vốn tư nhân cho các dự án.

Cùng ngày, Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo cũng đã công bố kế hoạch “Tầm nhìn Kinh tế Ấn Độ - Thái Bình Dương” (Indo-Pacific Economic Vision), giúp tăng hỗ trợ về tài chính của nước này cho quốc gia trong khu vực.

Cụ thể, Mỹ sẽ đầu tư 113 triệu USD cho các mảng công nghệ mới, năng lượng và hạ tầng, chi 25 triệu USD mở rộng xuất khẩu công nghệ Mỹ vào khu vực cùng gần 50 triệu USD trong năm nay hỗ trợ các nước sản xuất và dự trữ năng lượng, tạo một mạng lưới hỗ trợ thúc đẩy phát triển cơ sở hạ tầng.

Ngoài ra, kế hoạch còn tăng gấp đôi mức chi tiêu tối đa cho hỗ trợ tài chính phát triển lên 60 tỉUSD, giúp công ty tư nhân tiếp cận được nguồn vốn lớn hơn để thực hiện các dự án ở nước ngoài.

Kế hoạch đầu tư được Ngoại trưởng Pompeo công bố tại Diễn đàn Kinh doanh Ấn Độ - Thái Bình Dương. Phát biểu tại sự kiện, ông khẳng định đầu tư lớn sẽ là một trụ cột trong chiến lược với khu vực của Tổng thống Donald Trump. Sáng kiến này sẽ được hỗ trợ bởi thỏa thuận hợp tác đầu tư Mỹ - Nhật - Úc.

“Chúng tôi muốn mọi quốc gia đều có thể bảo vệ chủ quyền của mình trước sự cưỡng ép từ nước khác. Chúng tôi muốn giải quyết các tranh chấp lãnh thổ và hàng hải một cách hòa bình. Cam kết hợp tác của chúng tôi không loại trừ quốc gia nào. Bất cứ nơi nào Mỹ đến, chúng tôi tìm đối hợp tác chứ không phải thống trị. Chúng tôi tin tưởng quan hệ đối tác chiến lược, không phải phụ thuộc chiến lược. Mỹ cùng thế giới được hưởng lợi từ một Ấn Độ - Thái Bình Dương hòa bình và thịnh vượng, vì vậy tính tự do và cởi mở của khu vực phải được duy trì”, theo Ngoại trưởng Pompeo.

Còn theo Bộ trưởng Thương mại Mỹ Wilbur Ross, sáng kiến mới tập trung vào tìm kiếm đầu tư tư nhân cho hai lĩnh vực năng lượng cùng với hạ tầng, và sẽ giúp cắt giảm thâm hụt thương mại của Washington.

Nói về Một vành đai, Một con đường của Trung Quốc, Bộ trưởng Ross lưu ý rằng sáng kiến này đang bị chỉ trích vì những dự án của nó gần như không dùng đến lao động và hàng hóa của quốc gia nơi dự án được triển khai. Ông cũng khẳng định: “Có rất nhiều vành đai và con đường ở Ấn Độ - Thái Bình Dương”.

Nhà nghiên cứu Bonnie Glaser thuộc Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (CSIS) đánh giá kế hoạch Ngoại trưởng Pompeo vừa công bố có thể giúp Mỹ tái lập ảnh hưởng tại khu vực, xua tan hoài nghi về khả năng nước này duy trì các cam kết nằm ngoài lĩnh vực quân sự. Tuy nhiên, bà Glaser không cho đây là chiến thuật chống Trung Quốc hay Một vành đai, Một con đường.

Trong khi đó, nhà phân tích chính trị quốc tế Bàng Trung Anh (đang công tác tại Đại học Hải Dương, Trung Quốc) chỉ ra rằng kế hoạch đẩy mạnh đầu tư được công bố vào thời điểm nhạy cảm, khi tổng thể mối quan hệ Mỹ- Trung đang xấu đi nhanh chóng. Theo ông: “Kế hoạch này rõ ràng nhắm vào Trung Quốc và Một vành đai, Một con đường, đem lại nguy cơ khiến quan hệ song phương thêm phức tạp”.