Nhiều phương thức xét tuyển ĐH gây nhiễu loạn đối với cả thí sinh và nhà trường

Theo GD-ĐT, công tác tuyển sinh năm 2023 sẽ có những điểm mới so với năm 2022, đó là rút ngắn thời gian tuyển sinh, đơn giản hóa việc đăng ký xét tuyển. Đây cũng là năm đầu tiên áp dụng điểm ưu tiên đối với thí sinh đạt tổng điểm từ 22,5 trở lên (thang 10 và tổng điểm 3 môn tối đa là 30) sẽ giảm dần.

Bà Nguyễn Thu Thủy, Vụ trưởng Vụ Giáo dục đại học cho biết công tác tuyển sinh các năm gần đây có một số điều chỉnh kỹ thuật, tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin nhằm tạo thuận lợi, bảo đảm quyền lợi, sự công bằng cho thí sinh và cơ sở đào tạo (CSĐT). Tỷ lệ thí sinh ảo giảm mạnh, các CSĐT tuyển được số lượng sát hơn với chỉ tiêu đã công bố.

Theo báo cáo của Bộ GD-ĐT, tỷ lệ tuyển sinh giữa các nhóm ngành có sự chênh lệch khá lớn, trong đó nhóm ngành kinh doanh và quản lý chiếm tỷ lệ cao nhất. Tỷ lệ thí sinh nhập học trên toàn quốc theo phương thức xét tuyển  xét kết quả thi tốt nghiệp THPT vẫn chiếm đa số, với 47,98%; xét kết quả học tập cấp THPT (học bạ) 37,18%; xét tuyển thẳng 0,25%; xét kết hợp giữa tuyển thẳng theo đề án và các phương thức khác 0,78%; thi đánh giá năng lực, đánh giá tư duy do CSĐT tự tổ chức để xét tuyển 1,31%; sử dụng kết quả thi đánh giá năng lực, đánh giá tư duy do đơn vị khác tổ chức để xét tuyển 0,65%; kết hợp kết quả học tập THPT với chứng chỉ quốc tế để xét tuyển 0,5%…

Bà Thủy cho rằng một số CSĐT đưa ra quá nhiều phương thức xét tuyển; một số phương thức xét tuyển chưa hiệu quả, số thí sinh nhập học rất ít so với chỉ tiêu cũng như trong tổng số nhập học, ví dụ như phương thức kết hợp kết quả học tập cấp THPT với chứng chỉ quốc tế để xét tuyển chỉ chiếm 0,5%. Kết quả thống kê cho thấy có 200 lượt phương thức xét tuyển không có thí sinh nhập học; trên 100 lượt phương thức xét tuyển dưới 10%.

Theo bà Thủy, nhiều phương thức xét tuyển gây nhiễu loạn và không hiệu quả đối với cả thí sinh lẫn các trường. Vẫn còn tình trạng thí sinh chọn nhầm phương thức xét tuyển, gặp một số khó khăn trong truy nhập hệ thống nộp lệ phí trực tuyến, giải quyết các vấn đề phát sinh trong xét tuyển ở một số nơi còn chưa kịp thời gây bức xúc cho thí sinh và xã hội…

Do đó, Bộ GD-ĐT cho rằng các trường cần chủ động đánh giá hiệu quả các phương thức xét tuyển, đánh giá kết quả học tập của sinh viên theo các phương thức xét tuyển, từ đó loại bỏ các phương thức xét tuyển không hiệu quả, giải trình minh bạch cho xã hội. “Xã hội có dư luận các trường sử dụng chứng chỉ quốc tế để xét tuyển gây bất bình đẳng, nhưng thực tế tỷ lệ thí sinh trúng tuyển bằng phương thức này rất thấp”, bà Thủy nói.

Năm 2022, một số CSĐT không báo cáo kết quả xét tuyển sớm lên hệ thống, báo cáo không đúng thời gian quy định; gọi thí sinh nhập học khi thí sinh chưa tốt nghiệp THPT; chậm chễ trong việc giải quyết sai sót cho thí sinh. Từ thực tế này, Vụ trưởng Vụ Giáo dục đại học yêu cầu các trường phải thực hiện nghiêm việc báo cáo lên hệ thống chung; không gọi thí sinh nhập học sớm mà không cập nhật dữ liệu lên hệ thống làm mất cơ hội khác của thí sinh; không được tuyển sinh vượt chỉ tiêu… Bà Thủy khẳng định Bộ GD-ĐT sẽ đẩy mạnh thanh tra, kiểm tra, xử lý các vi phạm.

Về công tác tuyển sinh của một số ngành, lĩnh vực và CSĐT, báo cáo của Bộ GD-ĐT cho thấy có nhiều bất hợp lý. Phần lớn CSĐT đã tuyển được số lượng thí sinh đạt tỷ lệ cao so với chỉ tiêu, bên cạnh đó cũng có một số cơ sở đào tạo tuyển sinh khó khăn. Trong 3 năm liền, 4 lĩnh vực: Nông lâm nghiệp và thủy sản; khoa học sự sống; khoa học tự nhiên; dịch vụ xã hội đều đứng đầu danh sách các lĩnh vực tuyển sinh kém nhất, đạt từ 49 - 61% chỉ tiêu.

Nguyên nhân, theo Bộ GD-ĐT là ngành chưa đủ uy tín, thương hiệu để hấp dẫn thí sinh, do vị trí địa lý, sự cạnh tranh khi chỉ tiêu hàng năm tăng, lĩnh vực đào tạo thí sinh ít có nhu cầu theo trào lưu xã hội, ngành đào tạo hẹp, ngành mới thí điểm đào tạo, ngành thiếu hấp dẫn về cơ hội việc làm và phát triển nghề nghiệp.

Vì vậy, đại diện Bộ GD-ĐT nhấn mạnh trong thời gian tới các trường đại học cần tập trung điều kiện bảo đảm chất lượng đào tạo, đổi mới nội dung ngành và chương trình đào tạo để thu hút thí sinh. Cần loại bỏ những ngành đào tạo yếu, không còn phù hợp với thị trường; tăng cường tính minh bạch trong công tác tuyển sinh. Bên cạnh đó, CSĐT cần nắm bắt thị trường lao động, cùng với sự khác biệt trong quan niệm và nhu cầu của giới trẻ dẫn tới xu hướng chọn trường và chọn ngành của thí sinh. Các bộ ngành sử dụng nguồn nhân lực cần thực hiện cơ chế đặt hàng đào tạo.

Đối với công tác tuyển sinh 2023, Bộ GD-ĐT sẽ hoàn thiện quy trình tuyển sinh, rút ngắn thời gian tuyển sinh đợt 1 (để các trường khai giảng vào đầu tháng 9); tiếp tục nâng cấp hệ thống áp dụng công nghệ để hạn chế sự nhầm lẫn của thí sinh; tăng cường một số giải pháp về mặt kỹ thuật nhằm hỗ trợ tốt hơn cho công tác tuyển sinh, hỗ trợ tốt hơn cho các thí sinh trong quá trình đăng ký xét tuyển, đơn giản hóa giao diện đăng ký xét tuyển.

Thứ trưởng Bộ GD-ĐT Hoàng Minh Sơn cho rằng “Không thể mỗi lĩnh vực lại có một kỳ thi riêng. Tiến tới sẽ không có quá nhiều kỳ thi diễn ra, bởi các trường khi tổ chức cũng cần tính đến hiệu quả của kỳ thi. Để tổ chức kỳ thi hiệu quả không hề dễ dàng, cách tốt nhất là các trường hợp tác, liên kết theo nhóm, cùng xây dựng, cùng tổ chức một số kỳ thi, nếu chỉ dừng lại ở 1 - 2 kỳ thi là tốt nhất”.