Nỗi buồn của 'kép độc' Vũ Quang: Tan hoang cuộc đời vì ma túy!

Khởi đầu bằng “ngôi sao võ thuật” với Lê Vũ Cầu

Vũ Quang tên thật là Nguyễn Văn Quang. Anh là con trai ruột của bầu Qùy của gánh hát Bạch Yến. Ở thập niên 1960 đến 1975, đoàn hát gia đình anh được xếp vào hạng “trung bang”. Đoàn có kép chánh Kỳ Quang sở hữu ngoại hình và giọng ca giống ngôi sao Thành Được nên được khán giả đặt cho biệt danh Thành Được 2.

Cô đào chính Yến Thu có ngoại hình rất giống nghệ sĩ Thanh Nga và chị rất mê Thanh Nga nên có lối diễn xuất rất giống thần tượng. Nhìn chung trong thời kỳ trước 1975 gánh hát Bạch Yến là một trong những gánh hát được khán giả ưa chuộng sau các “đại bang” có các ngôi sao lớn như Thanh Nga, Thành Đươc, Minh Phụng, Minh Vương, Lệ Thủy, Chí Tâm...

Là con trai của bầu gánh nhưng chàng trai Nguyễn Văn Quang không được học hát. Thay vào đó, anh tập trung luyện tập võ nghệ và kỹ thuật đu bay trên không thuần thục. Anh thành lập ra một đội gồm 8,9 người rất giỏi võ chuyên thực hiện các pha diễn hành động trên sân khấu.

Anh lấy nghệ danh cho mình và đặt tên nhóm là Vũ Quang. Trong thời điểm này, nhiều đoàn khai thác các vở tuồng cổ kiếm hiệp, các cảnh bay trên không và đánh võ là một trong những pha hấp dẫn khán giả. Nhờ vậy, nhóm hành động của Vũ Quang được các đoàn lớn như Kim Chung của bầu Long, Thanh Hải của bầu Văn Hường và các đoàn khác mời diễn liên tục. Nhóm Vũ Quang nổi danh trong giới cải lương và kiếm tiền rất nhiều.

“Cố nghệ sĩ Lê Vũ Cầu nhỏ hơn tôi một tuổi và là thành viên của nhóm hành động chúng tôi nên nói theo nghĩa nào đó tôi là đàn anh của Cầu, nhưng ngoài đời gọi nhau bằng mày tao. Thời điểm đó, tôi là người nghĩ ra các pha hành động mà nói theo ngôn ngữ bây giờ là đạo diễn võ thuật nên tôi có quyền chọn ai là thành viên trong nhóm của mình. Tôi chọn Lê Vũ Cầu là vì anh ta có dáng người khỏe và đẹp, gương mặt rất đẹp trai, và tính tình rất gan lỳ”, nghệsĩ Vũ Quang nhớ lại.

Nói về thời điểm sai lầm của mình, nghệ sĩ Vũ Quang cho biết rằng trong lúc tuổi trẻ bồng bột nhưng lại kiếm được nhiều tiền nên nảy sinh nông nổi. Anh và Lê Vũ Cầu đều dính vào ma túy mà thời đó gọi là nàng tiên nâu. Tuy nhiên, nhờ đủ tiền không bị thiếu thuốc, cộng thêm sức trẻ sung mãn nên dù chích xì ke mà thể lực vẫn được đảm bảo. Ra sân khấu gương mặt vẫn sáng rực và biểu diễn đu bay rất lảlướt.

Bắt đầu sự nghiệp diễn suất

Đến năm 1975, gánh Bạch Yến đổi lại thành đoàn cải lương Thái Bình. Lúc này đoàn biểu diễn tại Sài Gòn và lưu diễn khắp nơi từ miền Tây đến miền Trung. Vũ Quang tiếp tục phần diễn hành động, lo hậu đài và ngoại vụ. Trong đoàn lúc này có cái tên ăn khách là Hề Sa vốn là anh rể Vũ Quang. Một lần, đoàn diễn ở một tỉnh miền Đông, do thiếu kép nên Hề Sa chạy về Sài Gòn tìm người. Vì giao thông bất tiện nên ông không trở về đoàn kịp xuất hát. Thế là vai hề của ông bị khuyết. Cả đoàn lúng túng không biết chọn ai thay thế.

Lượng lự hồi lâu, Vũ Quang tình nguyện thế vai bởi vì anh là người quản lý đoàn hát nên thuộc rất nhiều vai trong các vở. Anh em nhìn thân hình gân guốc, cặp mắt xếch của Vũ Quang băn khoăn không biết anh đóng hề khán giả có sợ không? Nhưng vì quá cấp bách bầu gánh lúc này là chị ruột Vũ Quang đồng ý cho anh ra sân khấu. Nhờ tổ độ mà Vũ Quang chọc cười khán giả rần rần. Từ đó, anh được tín nhiệm giao vai hề. Lúc này anh mới ngoài 20 tuổi.

Sau này Vũ Quang chuyển về đoàn cải lương Sông Bé. Tại đây, anh được trọng dụng trong nhiều vai trò nhưng xảy ra một biến cố tình cảm nên anh đầu quân về đoàn Hoa Anh Đào của cha ruột của nghệ sĩ Cẩm Thu. Lúc này, Linh Tâm hát kép chính và Cẩm Thu hát đào chánh. Thời điểm đó, họ là cặp đôi rất ăn khách đối với công chúng miền Trung và miền Bắc.

Theo Vũ Quang, lúc đó Linh Tâm có tiếng nói rất quan trọng trong đoàn. Chính nam nghệ sĩ này đã tín nhiệm giao cho Vũ Quang đóng các vai hề. Khán giả của Hoa Anh Đào vẫn còn nhớ anh hề duyên dáng trong vai Bao bất bình, Trần Ích, Cô năm bóng. Chưa dừng lại ở đó, Linh Tâm chính là người nhìn ra khả năng hóa thân vào các vai cá tính của Vũ Quang.

“Lúc đó đoàn trình diễn vở Âm mưu và tình yêu được chuyển thề từ một cốt truyện nước ngoài, nhân vật phản diện là đại úy Habeo. Kép độc của đoàn lúc đó tập vai này rất kỹ nhưng Linh Tâm không hài lòng yêu cầu ông bầu đổi vai. Ông bầu nói với Linh Tâm trong đoàn này có ai đóng vai độc được nữa? Thế là Linh Tâm chỉ vào tôi”, nghệ sĩ Vũ Quang kể tiếp.

“Tôi bất ngờ đến hốt hoảng vì cho dù có xem tập vở hằng ngày, biết rõ cần phải diễn thế nào là hay nhưng không ngờ mình được Linh Tâm chọn. Tôi nhận lời trong suy nghĩ phải làm điều gì đó thật ấn tượng. Tôi hóa trang hàm râu quainón rậm rì. Tôi cởi tung áo để khoe hàng lông ngực giả tua tủa. Khi tôi bước ra sân khấu diễn một lúc, NSUT Diệu Hiền hỏi Linh Tâm: “thằng nào mà diễn kép độc hay quá vậy?”, Linh Tâm nói đó là tôi, chị Diệu Hiền... bật ngữa. Vai diễn đó đã để lại một dấu ấn sâu đậm đối với khán giả Nghĩa Bình thời ấy”, Vũ Quang cười tươi nói.

Tiếp tục đời nghệ sĩ trong trại cai nghiện

Vũ Quang đang được khán giả yêu thích tại Hoa Anh Đào thì anh sa sút vì ma túy. Lý do là hồi anh ở đoàn Sông Bé anh có yêu một cô đào trẻ. Gia đình cô ấy ngăn cấm vì Vũ Quang lớn hơn cô 12 tuổi. Buồn nên anh chích càng “nặng đô” hơn. Tình hình này kéo dài đến khi anh đã có được vị trí tại Hoa Anh Đào.

Đến một lúc không còn che giấu được, anh xin giã biệt đoàn hát vào cai nghiện tại trung tâm Bình Triệu. Tại đây, anh vừa lao động vừa đoạn tuyệt ma túy. Ban quản lý thấy anh có khiếu văn nghệ nên giao cho Vũ Quang phục trách văn thể mỹ. Anh như cá gặp nước.

Vài năm sống trong trại, anh đã cùng anh em tham gia rất nhiều liên hoan văn nghệ tại TP.HCM. Nhóm của anh đã đoạt 4 huy chương vàng liên tiếp trong bốn năm từ 1980 – 1984. Tất cả đều là các tiểu phẩm hài có thông điệp khuyên răn giới trẻ hướng thiện từ bỏ thói hư tật xấu.

Hết nghiện anh được đoàn cải lương Tiếng hát quê hương của bầu Minh Phụng cưu mang. Tại đây, anh chuyên trị vai kép độc. Đến năm 1989, anh tái nghiện. Thế là khăn gói vào trại Phú Văn để xa lánh ma túy. Trong thời gian này, anh tiếp tục cuộc đời văn nghệ trong trại. Anh và nhóm nghệ sĩ của mình tiếp tục đoạt được nhiều huy chương vàng trong các hội diễn tại tỉnh Phước Long và TP.HCM.

“Trở về trại Phú Văn ít lâu, tôi hoàn toàn đoạn tuyệt với ma túy. Tôi được cán bộ quản giáo tin tưởng nên cảm thấy cuộc sống nơi này rất tốt, tôi muốn ở đó đến cuối đời. Đến năm 2006, tôi đọc báo thấy Lê Vũ Cầu bệnh nặng. Tôi xin về thăm bạn. Gặp tôi, Lê Vũ Cầu nói: “sao mày cứ giam hãm mãi cuộc đời trong trường trại vậy? Về đây làm ở quán cơm từ thiện Vợ thằng Đậu với tao cho vui. Thế là tôi rời trường trở về”, nghệ sĩ Vũ Quang bồi hồi nhớ lại.

Được vợ chồng nghệ sĩ Hồng Vân – Lê Tuấn Anh cưu mang

Thế là Vũ Quang về làm việc cho quán cơm từ thiện Vợ thằng Đậu do Lê Vũ Cầu thành lập. Tại đây, đạo diễn Thế Ngữ và Lê Vũ Cầu đã cưới người phụ nữ làm việc chung cho anh. Công việc từ thiện làm cho tâm hồn người nghệ sĩ lạc lối thanh thản.

Đôi lúc rất nhớ sân khấu nhưng nhìn lại thân phận của mình, anh cắn răng chịu đựng cho qua. Năm 2008, Lê Vũ Cầu trở bệnh nặng, đạo diễn Thế Ngữ và nghệ sĩ Lê Tuấn Anh lo phần tiền bạc, mỗi ngày hai buổi vô thăm, còn Vũ Quang chăm sóc bạn ngày đêm trong bệnh viện.

Ngày Lê Vũ Cầu mất, người em trai của anh đã hỏi Vũ Quang cần gì của anh Cầu để lại không? Vũ Quang thẳng thắn rằng anh ở bên Lê Vũ Cầu chỉ vì tình bạn mà thôi. Anh trở về quán cơm Vợ thằng Đậu tiếp tục công việc của mình. Năm 2009, đạo diễn Thế Ngữ dựng táo quân cho đài truyền hình. Ông nhớ đến Vũ Quang nên kêu anh về thủ vai Bắc Đẩu. Một vai diễn để lại nhiều cảm xúc trong lòng anh. Từ đây, nghệ sĩ Lê Tuấn Anh đã nhắn lời mời Vũ Quang về làm việc tại sân khấu Hồng Vân như là cách giúp đỡ anh có công việc gắn liền với ánh đèn sân khấu và có tiền độ nhật.

Vũ Quang được làm công việc của nhân viên hậu đài kiêm quản lý cho nghệ sĩ Hồng Vân – Lê Tuấn Anh. Anh thân thiết với gia đình như một thành viên chứ không phải là nhân viên với sếp. Nhờ có kinh nghiệm diễn xuất nên thi thoảng đứng sau cánh gà, thấy diễn viên diễn chưa hợp lý, hay đạo diễn dựng chưa tới nơi, anh đều góp ý

Các nghệ sĩ trẻ quan tâm đến lời khuyên của tiền bối dù hiện tại chỉ là một nhân viên hậu đài. Công việc dần dần khơi gợi cho Vũ Quang sở thích viết kịch bản. Anh đã chấp bút vở kịch kinh dị Quả tim máu 2 khá ăn khách tại sân khấu Hồng Vân. Anh còn viết thêm 4 kịch bản kinh dị nữa, nhưng chưa được sử dụng.

Gần đây, ngoài việc làm nhân viên hậu đài cho sân khấu, Vũ Quang tranh thủ làm thêm công việc giữ xe cho một quán ăn. Việc này do con trai nghệ sĩ Minh Phụng giới thiệu. Hằng ngày, anh trong chiếc quần ngắn và chiếc áo thun đứng trước cửa quán chào đón khách bằng nụ cười, rồi dắt xe cho khách. Nhìn anh ít ai nghĩ rằng người đàn ông này đã từng là nghệ sĩ, từng ăn cơm sân khấu gần 20 năm. Có khi khách vô tình nói câu gì đó xúc phạm, anh rất buồn nhưng nín nhịn cam chịu vì miếng cơm manh áo.

Tuy nhiên, Vũ Quang không hề tủi thân vì xét kỹ lại anh đã rất thành công trong việc chiến thắng thói xấu trong con người mình. Anh đã đoạn tuyệt với ma túy, thứ chết người giết chết cuộc đời anh. Hỏi anh có buồn không khi nghĩ và nói về cuộc đời mình, anh nói, buồn nhưng giờ thấy vui. Điều anh muốn chia sẻ nhất là muốn gửi lại thế hệ trẻ rằng: đừng giống như Vũ Quang – đừng nghiện ngập vì đó chính là cái bẫy chết người. Một khi đã nhúng chàm sẽ khó quay đầu....

Bài và ảnh: Nguyễn Huy