NSND Thanh Tòng và nỗi oan tình đã dứt!

Cha ông là nghệ sĩ Minh Tơ, bầu gánh cải lương hồ quảng Minh Tơ, cũng là người thành lập nhóm Đồng ấu Minh Tơ cho con cháu có nơi học nghề. Ông Minh Tơ chú tâm đào tạo Thanh Tòng nhiều nhất trong bầy con, bắt học đủ thứ, từ ca cổ, tân nhạc, nhảy thiết hài, cách dàn dựng, cách viết tuồng, và bắt đóng đủ loại vai văn, võ, mùi, độc, trung, nịnh, lão, điên, còn cho giả gái luôn nữa… Kiểu đào tạo này chỉ có thể dành cho “đệ tử chân truyền” mà thôi. Thanh Tòng bùi ngùi nói: “Vậy mà tôi vẫn chưa học hết nghề của ba. Ông còn biết vẽ cảnh, đánh trống, đánh đàn. Tôi thật sự thần tượng cha mình. Và cảm ơn những ngày khổ luyện. Tôi học lơ mơ là ổng rầy la dữ lắm. Càng lớn, ngẫm lại, tri ân cha vô cùng”.

Một người cha như thế, một cái nôi như thế, hỏi làm sao Thanh Tòng không mê nghề cho được. Nhưng điều mà ông day dứt nhất vẫn là bị người ta định kiến rằng cải lương tuồng cổ của ông là “lai căng”. Lúc ấy ông chưa được phong Nghệ sĩ Nhân dân, chỉ mới là Nghệ sĩ Ưu tú thôi, và thiên hạ vẫn chưa thôi dị nghị về thể loại cải lương mà ông làm chủ soái sau 1975. Ông nói: “Sau 1975, tôi đã từng khóc khi bị nghỉ hát. Không có bà xã tôi can ngăn tôi còn định chết nữa kìa. Rồi trầy trật lắm mới xin phép dựng lại bảng hiệu Minh Tơ. Nhà nước bảo thôi đừng hát tích Tàu, đừng múa may vũ đạo như Tàu, vậy thì “lách” đi, gọi cái tên “tuồng cổ” cho nó xuôi tai. Tôi biết như vậy mình và anh em nghệ sĩ đều bị mất sở trường, nhưng tôi chấp nhận. Vì miễn được hát là tôi được “sống”, nghỉ hát hoài là tôi “chết” thiệt đó. Buồn chịu không nổi. Mà tôi cũng thấy có điểm hay. Nhờ đi họp hành mà tôi như bước ra khỏi cổng đình Cầu Quan, tôi ý thức được vai trò quan trọng của nghệ sĩ, không bị gọi là “xướng ca vô loài” như trước, mà là người góp phần rất lớn trong văn hóa, trong xã hội, trong xây dựng con người. Tôi say mê lao vào viết tuồng sử Việt, tôi nghiên cứu những nhân vật Nguyễn Huệ, Tô Hiến Thành, Trần Quốc Toản, Hồ Huân Nghiệp, công chúa An Tư… và thấy tự hào mình có một kho báu dành cho sân khấu. Tôi viết và dựng với anh em, cho thêm vũ đạo hát bội vào, cho thêm các điệu lý, các bài vọng cổ, bản vắn của cải lương vào… Lãnh đạo duyệt, chịu liền. Mà khán giả cũng chịu luôn. Tôi như hồi sinh. Tuồng cổ phát triển lên từ đó”.

Quả thật, tuồng cổ đã làm nên những tên tuổi sáng chói một thời như Vũ Linh, Tài Linh, Ngọc Huyền, Thanh Thanh Tâm, Thanh Hằng, Vân Hà, Chí Linh, Thoại Mỹ… và sau này còn có cả Tú Sương, Trinh Trinh, Quế Trân, Vũ Luân… Và khi những ngôi sao này bước sang cải lương truyền thống vẫn biểu diễn rất tốt, khán giả say mê ái mộ. Vậy thì công lao của Thanh Tòng đâu có nhỏ.