Ông Trump hay bà Harris? Ukraine đứng trước ngã rẽ định mệnh trong cuộc chiến

Theo New York Times (NYT), tình hình quân sự và chính trị tại Ukraine hiện rất căng thẳng, và sự khác biệt trong chính sách cựu Tổng thống Donald Trump và Phó tổng thống Kamala Harris có thể dẫn đến những con đường rất khác biệt cho tương lai của Ukraine.

Quân đội Ukraine đang đối mặt với nhiều thách thức nghiêm trọng. Đà tiến công của quân Nga ở miền đông Ukraine đang tăng tốc, và sự can dự của hàng nghìn binh lính Triều Tiên sát cánh cùng Nga làm cho bối cảnh chiến sự thêm phức tạp. Chỉ riêng trong tháng 10, thủ đô Kyiv đã bị tấn công bằng máy bay không người lái trong 20 đêm, gây ra thương vong và phá hủy cơ sở hạ tầng, khiến người dân càng thêm kiệt quệ.

Trong tình cảnh này, Ukraine hướng về cuộc bầu cử tổng thống Mỹ ngày 5.11 sự hồi hộp. Kết quả của cuộc bầu cử có thể thay đổi hoàn toàn sự hỗ trợ của Mỹ đối với Ukraine, một yếu tố quan trọng cho sức mạnh quân sự và chính trị của Kyiv trong cuộc chiến.

Ông Trump và chính sách đối ngoại khó lường

Cựu Tổng thống Donald Trump, ứng cử viên của Đảng Cộng hòa, đã nhiều lần đưa ra quan điểm hoài nghi về vai trò của Mỹ trong việc hỗ trợ Ukraine. Ông từng tuyên bố rằng ông có thể chấm dứt chiến tranh ngay cả trước khi nhậm chức, đồng thời ám chỉ rằng Ukraine có trách nhiệm lớn trong việc khơi mào cuộc xung đột. Sự hoài nghi của Trump đối với Ukraine, cũng như những phát biểu chỉ trích Tổng thống Volodymyr Zelensky, làm dấy lên lo ngại rằng ông có thể cắt giảm viện trợ quân sự nếu đắc cử, buộc Ukraine phải chấp nhận một thỏa thuận hòa bình bất lợi.

Mặc dù Tổng thống Zelensky thường xuyên bị chất vấn về khả năng Trump thắng cử, nhà lãnh đạo Ukraine cố gắng giữ thái độ ngoại giao. Phát biểu tại Iceland, Zelensky thừa nhận rằng ông hiểu rõ những rủi ro liên quan. Kyiv đang tìm cách thu hút sự ủng hộ của ông Trump bằng cách nhấn mạnh lợi ích kinh tế của việc hỗ trợ Ukraine. Tổng thống Zelensky cho rằng Ukraine giàu tài nguyên thiên nhiên, bao gồm kim loại chiến lược trị giá hàng nghìn tỷ USD, điều này có thể mang lại lợi ích đáng kể cho nền kinh tế Mỹ.

New York Times dẫn một báo cáo từ công ty tư vấn SecDev vào năm 2022 ước tính rằng Ukraine sở hữu các nguồn tài nguyên khoáng sản trị giá 26 nghìn tỷ USD, từ than và dầu khí đến titan và than chì. Việc tiếp cận những tài nguyên này có thể được sử dụng như một yếu tố thuyết phục trong các cuộc đàm phán với chính quyền Trump. Thượng nghị sĩ Lindsey Graham, một đồng minh của ông Trump, cũng đã nhấn mạnh tầm quan trọng của những tài nguyên này trong một đoạn video được quay cùng với Zelensky, kêu gọi tiếp tục hỗ trợ Ukraine.

Một lập luận khác mà Ukraine có thể sử dụng để làm hài lòng ông Trump là đề xuất dùng các lực lượng quân sự của Ukraine để thay thế cho một số binh lính Mỹ đồn trú ở châu Âu. Ông Zelensky gợi ý rằng quân đội Ukraine, với kinh nghiệm chiến đấu phong phú, có thể bảo vệ châu Âu và giúp giảm bớt sự hiện diện của quân đội Mỹ tại khu vực. Điều này phù hợp với mục tiêu lâu dài của ông Trump trong việc giảm lực lượng Mỹ ở nước ngoài. Năm 2020, ông từng định rút gần 10.000 quân khỏi Đức, nhưng kế hoạch này đã bị Tổng thống Biden ngăn lại.

Tuy nhiên, sự khó lường của ông Trump cũng là một con dao hai lưỡi. Oleksandr Kovalenko, một nhà phân tích chính trị và quân sự của Ukraine, cảnh báo rằng cựu tổng thống Mỹ có thể vừa gây bất ngờ theo hướng tích cực — như tăng cường hỗ trợ quân sự mạnh mẽ hơn cả chính quyền hiện tại — vừa theo hướng tiêu cực, như cắt viện trợ hoàn toàn. Sự khó đoán này làm cho Kyiv lo ngại nhưng cũng hy vọng.

Bà Harris và chính sách hiện hành

Trong khi đó, bà Kamala Harris, ứng cử viên của Đảng Dân chủ, được kỳ vọng sẽ tiếp tục chính sách của chính quyền tiền nhiệm Joe Biden. Điều này mang lại sự ổn định và dễ dự đoán hơn, nhưng không phải không có thách thức. Nhiều người Ukraine cho rằng chính quyền Biden đã quá cẩn trọng, ngần ngại đối đầu trực tiếp với Nga. Cách tiếp cận này, họ lập luận, khiến Ukraine bị trì hoãn trong việc nhận hỗ trợ quan trọng và đối mặt với các thất bại quân sự kéo dài.

Mick Ryan, một thiếu tướng đã nghỉ hưu của quân đội Úc và hiện là nhà nghiên cứu tại Viện Lowy (Úc), đã đặt câu hỏi cốt lõi: Liệu chính quyền Harris có sẵn sàng cung cấp các nguồn lực cần thiết để giúp Ukraine đánh bại Nga hay không? Nếu câu trả lời là có, ông Ryan cho rằng NATO và Mỹ cần phải phối hợp chặt chẽ hơn với chiến lược của Ukraine để đảm bảo một chiến thắng dứt khoát.

Bên cạnh đó, sự thất vọng với phản ứng của chính quyền Biden đã tăng lên sau chuyến thăm gần đây của Tổng thống Zelensky đến Washington, nơi ông trình bày kế hoạch chiến thắng của Ukraine nhưng không nhận được phản hồi rõ ràng. Ukraine hiện đang lo lắng rằng Mỹ chưa cam kết đủ để giúp buộc Nga vào bàn đàm phán. Những gói viện trợ quân sự hứa hẹn vẫn chưa được chuyển giao đầy đủ, khiến Kyiv gặp khó khăn trong việc duy trì và mở rộng phòng thủ.

Tổng thống Zelensky nhấn mạnh sự hỗ trợ kịp thời là vấn đề sống còn, đặc biệt trong bối cảnh mùa đông đang đến gần. “Vấn đề không chỉ là tiền bạc, mà là về thủ tục hành chính và sự hoài nghi cản trở việc hỗ trợ thực tế”, ông nói.

Dù ai giành chiến thắng trong cuộc bầu cử vào tháng 11, cuộc đấu tranh chính trị nội bộ ở Mỹ sau đó có thể gây tổn hại đến Ukraine. Nga đã và đang tận dụng tối đa sự chia rẽ này, và các nhà phân tích như Kovalenko lo ngại rằng Moscow sẽ khai thác sự phân tâm của Washington để đẩy mạnh các cuộc tấn công.

“Điều thực sự đáng lo ngại không phải là thời điểm lễ nhậm chức vào tháng 1 năm 2025, mà là sự gián đoạn chính trị ngay sau cuộc bầu cử. Nga sẽ không bỏ lỡ cơ hội này để tăng cường sức ép lên Ukraine”, ông Kovalenko cảnh báo.