Siêu miễn dịch có thể ngăn nhiễm Omicron nhưng bất lực trước biến thể nguy hiểm tiếp theo

Các ca nhiễm đột phá (tiêm 2 hay 3 mũi vắc xin vẫn nhiễm SARS-CoV-2) khiến không ít người ngạc nhiên, hoang mang và cho thấy vắc xin có thể không ngăn nhiễm các biến thể SARS-CoV-2, đặc biệt là Omicron, dù vẫn hoạt động tốt để chống lại bệnh trở nặng.

Bằng chứng mới cho thấy những người nhiễm vi rút sau khi tiêm 2 hay 3 mũi vắc xin có thêm lớp bảo vệ mạnh mẽ để chống lại COVID-19 trong tương lai.

Các nhà khoa học đằng sau nghiên cứu tại Đại học Sức khỏe và Khoa học Oregon (Mỹ), được thực hiện trong làn sóng dịch Delta, đã mô tả khả năng bảo vệ 2 lớp này là siêu miễn dịch. Đây là phát hiện được củng cố bởi dữ liệu từ Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa dịch bệnh Mỹ gần đây cho thấy những người từng tiêm vắc xin và khỏi bệnh COVID-19 ít có khả năng nhiễm biến thể Delta.

Trong khi dữ liệu về Omicron vẫn còn nhỏ giọt, nghiên cứu ban đầu ở Áo (chưa được đánh giá đồng cấp) cho thấy điều tương tự có thể đúng với những người đã tiêm vắc xin và khỏi bệnh COVID-19 những tuần gần đây.

Thế nhưng, siêu miễn dịch đại diện cho một vấn đề khác trong đại dịch này, với một số người được bảo vệ nhiều hơn những người khác trước các biến thể hiện tại. Một biến thể mới sau Omicron có thể xuất hiện bất cứ lúc nào. Với các chuyên gia sức khỏe cộng đồng, mối lo là khỏi bệnh sau khi nhiễm Delta hay Omicron nhưng vẫn có thể nhiễm biến thể SARS-CoV-2 tiếp theo.

Do đó, Tiến sĩ Robert Murphy thuộc Trường Y Feinberg thuộc Đại học Northwestern (Mỹ), nói với CNN rằng: “Bạn sẽ thật điên rồ nếu cố gắng nhiễm biến thể Omicron. Nó giống như chơi với thuốc nổ".

Đồng quan điểm vối Tiến sĩ Robert Murphy, Eric Topol -Giáo sư y học phân tử tại Viện nghiên cứu Scripps (Mỹ) cho biết: “Lên kế hoạch bị nhiễm Omicron để có được một số khả năng miễn dịch hoặc vượt qua nó là ý tưởng tồi tệ. Đây là loại vi rút thực sự không thể đoán trước được. Một số người có thể bị bệnh nặng. Một số người có thể bị triệu chứng COVID-19 kéo dài. Một số người bị suy giảm miễn dịch có thể nhập viện và tử vong”.

Ông nói thêm: “Có quá nhiều sự không chắc chắn và không thể đoán trước được khi bạn nhiễm một loại vi rút vẫn có thể gây bệnh nghiêm trọng và tử vong”.

Hoàn toàn chưa rõ liệu việc khỏi bệnh sau khi nhiễm Omicron có bảo vệ bạn trước các biến thể trong tương lai hay không.

“Nếu bạn đã nhiễm Omicron, điều đó có thể mở rộng khả năng nhận dạng vi rút của tế bào T và tế bào nhớ B, mang lại cho bạn một đợt kháng thể trung hòa tuyệt vời. Song, bạn không thể khẳng định rằng nhiễm Omicron sẽ bảo vệ bản thân trước các biến thể trong tương lai”, Eric Topol nhấn mạnh.

Tiêm vắc xin cung cấp nền tảng cho siêu miễn dịch nếu bạn nhiễm SARS-CoV-2 sau này

Siêu miễn dịch sẽ không xảy ra nếu không có nền tảng từ việc tiêm vắc xin COVID-19. Việc nhiễm SARS-CoV-2 rồi khỏi bệnh (tức có miễn dịch tự nhiên) mà chưa tiêm vắc xin sẽ không mang lại điều gì vượt quá khả năng miễn dịch thông thường, với nguy cơ bị bệnh nặng và triệu chứng COVID-19 kéo dài.

Theo trang Insider, những người đã tiêm vắc xin COVID-19 đầy đủ bị nhiễm đột phát với biến thể Delta có thể tạo ra các kháng thể ở mức hiệu quả hơn 1.000% so với những ai chỉ tiêm hai liều vắc xin Pfizer.

“Không chỉ mức độ kháng thể cao mà khả năng vô hiệu hóa chéo các biến thể khác nhau cũng cao đáng kể”, Fikadu Tafesse, đồng tác giả của nghiên cứu ở Đại học Sức khỏe và Khoa học Oregon (Mỹ), lý giải.

Bằng cách để hệ thống miễn dịch tiếp xúc với nhiều biến thể của cùng một loại vi rút, về cơ bản bạn đang cho cơ thể thấy có thể đối phó nhiều chủng SARS-CoV-2.

Fikadu Tafesse, Phó giáo sư về vi sinh và miễn dịch học, cho biết thêm: “Các loại vắc xin hiện tại được thiết kế nhắm vào biến thể SARS-CoV-2 ban đầu, nhưng khi bạn bị nhiễm đột phá, có thể là với Delta hoặc Omicron, việc đó cung cấp bổ sung cho bạn một mức độ phức tạp về sự đa dạng kháng thể của bạn".

"Kh nhiễm SARS-CoV-2, khả năng miễn dịch sẽ được rèn luyện"

Trong khi bạn nằm liệt giường vì mệt mỏi và đau nhức cơ thể sau khi mắc COVID-19, các tế bào T và tế bào B vẫn làm việc chăm chỉ. Những chiến binh miễn dịch này chịu trách nhiệm tấn công các tế bào nhiễm vi rút và tạo ra nhiều kháng thể hơn. Kết quả chung là một kế hoạch phòng thủ được đào tạo tốt hơn cho lần tiếp theo cơ thể bạn gặp phải vi rút SARS-CoV-2.

Fikadu Tafesse nói với Insider: “Toàn bộ việc nhiễm vi rút SARS-CoV-2 sẽ rèn luyện khả năng miễn dịch của bạn theo cách hoàn thiện hơn so với khả năng miễn dịch mà chúng ta nhận được từ vắc xin, chủ yếu là nhắm vào protein gai”.

Các loại vắc xin hiện tại nhắm vào protein gai (thứ vi rút SARS-CoV-2 lợi dụng để xâm nhập vào tế bào) như một con đường tắt để đạt miễn dịch. Song với biến thể Omicron, chúng ta đã học được rằng đáp ứng miễn dịch dành riêng cho protein gai không phải lúc nào cũng ngăn mọi người nhiễm vi rút.

Sẽ mất thời gian để theo dõi siêu miễn dịch với Omicron

Các nhà nghiên cứu vẫn chưa thu thập dữ liệu để hiểu cách siêu miễn dịch chống lại Omicron, nhưng Fikadu Tafesse tỏ ra lạc quan.

Ông nhận xét: “Chúng tôi nghĩ rằng những cá nhân nhiễm SARS-CoV-2 đột phá sẽ có mức độ bảo vệ cao, kể cả trước Omicron”, nhưng cười trước viễn cảnh cố gắng dự đoán điều gì xảy ra tiếp theo. "Ý tôi là chúng tôi nói rằng bây giờ là siêu miễn dịch, vậy cái tiếp theo là gì - miễn dịch siêu kép?", Fikadu Tafesse đặt câu hỏi.

Trong cuộc thảo luận gần đây do Diễn đàn Kinh tế Thế giới tổ chức, Tiến sĩ Anthony Fauci cho biết rất khó trả lời câu hỏi liệu Omicron có đưa đại dịch kết thúc (vì lây nhiễm tự nhiên cho rất nhiều người) do khả năng đột biến của vi rút SARS-CoV-2.

Cố vấn y tế Nhà Trắng nói: “Tôi hy vọng là như vậy khi được hỏi liệu COVID-19 có trở thành bệnh đặc hữu sau khi Omicron xuất hiện không. Thế nhưng, đó chỉ là trường hợp nếu chúng ta không thấy một biến thể khác loại bỏ đáp ứng miễn dịch của biến thể trước đó".

Angela Rasmussen, nhà vi rút học tại Tổ chức Vắc xin và Bệnh truyền nhiễm thuộc Đại học Saskatchewan (Canada), khẳng định: “Không thể loại bỏ SARS-CoV-2 dù mọi người trên Trái đất đều tiêm vắc xin”.

Bà Angela Rasmussen nói với Yahoo Finance Live rằng đại dịch COVID-19 không có khả năng kết thúc sớm. "Tính đặc hữu là những gì chúng ta đang thực sự nói đến", bà cho hay.

Một lý do khiến COVID-19 có thể ở lại đây là vì vi rút có khả năng lây nhiễm sang các loài động vật khác nhau. "Tôi không nghĩ rằng việc loại bỏ vi rút này sẽ có thể thực hiện được. Loại vi rút này lây nhiễm sang một số loài động vật khác nhau và ngay cả khi mọi người trên hành tinh đã được tiêm vắc xin, vẫn có những vật chủ như các loài động vật khác nhau mà vi rút này có thể xâm nhập”, Angela Rasmussen chia sẻ.

Mối đe dọa của các biến thể mới sau Omicron, gồm cả những chủng tránh được vắc xin, vẫn tồn tại trên khắp thế giới. Tiến sĩ Mike Ryan, Giám đốc điều hành Chương trình khẩn cấp của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), đã nói như vậy tại sự kiện trực tuyến Davos của Diễn đàn Kinh tế Thế giới năm nay.

Mike Ryan cho biết: "Chúng ta sẽ không chấm dứt đại dịch trong năm nay. Chúng ta có thể không bao giờ loại bỏ được vi rút SARS-CoV-2. Những vi rút trong đại dịch này sẽ trở thành một phần của hệ sinh thái".

"Nhiều người nói về đại dịch và bệnh đặc hữu. Về từ 'đặc hữu' này, bệnh sốt rét đặc hữu giết chết hàng trăm nghìn người, bệnh HIV đặc hữu, bạo lực đặc hữu ở các thành phố của chúng ta. Bản thân 'đặc hữu' không có nghĩa là tốt. 'Đặc hữu' chỉ có nghĩa là nó ở đây mãi mãi", ông nói thêm.

Mike Ryan lưu ý rằng cột mốc quan trọng duy nhất mà thế giới có thể đạt được là khôi phục tình trạng khẩn cấp về y tế công cộng.

Tiến sĩ Anthony Fauci gần đây cho biết trường hợp tốt nhất cho năm 2022 là số ca COVID-19 ở Mỹ giảm xuống mức dễ quản lý hơn. Trong trường hợp xấu nhất, Mỹ có thể bị tấn công bởi một biến thể khác đáng sợ hơn - giống như Omicron xuất hiện khi biến thể Delta đang lắng xuống.

Angela Rasmussen lưu ý rằng ngay cả khi Omicron đã phát triển mạnh, lây lan nhanh hơn các biến thể trước và gây ra các triệu chứng nhẹ hơn, điều đó không có nghĩa là chủng SARS-Cov-2 tiếp theo sẽ tầm thường.

"Chúng ta có thể không may mắn như vậy vào lần tới. Nếu nó khác biệt đáng kể so với Omicron hoặc bất kỳ biến thể nào khác đã lưu hành trước đây, chắc chắn có nhiều khả năng nhiễm đột phá hơn và gây bệnh nhiều hơn”, Angela Rasmussen nhận định.