Trước thềm hội nghị thượng đỉnh Mỹ-Trung: Chủ tăng cường chỉ trích khách

Tân bộ trưởng Thương mại Mỹ Wilbur Ross đã đưa ra một trong những lời chỉ trích gay gắt nhất của mình kể từ sau khi nhậm chức, và đặc biệt là lại dành cho Trung Quốc – quốc gia khách mời của Mỹ trong hội nghị thượng đỉnh đầu tiên giữa hai nhà lãnh đạo cao nhất là Tổng thống Donald Trump và chủ tịch Tập Cận Bình sẽ diễn ra trong gần một tuần nữa tại Florida.

Những lời chỉ trích này cùng với sự công kích mạnh mẽ đối với Trung Quốc của Tổng thống Donald Trump trên tài khoản Twitter đang báo hiệu cho một cuộc gặp thượng đỉnh Mỹ-Trung căng thẳng nhất từ trước đến nay, và chủ yếu tập trung quanh vấn đề kinh tế-thương mại giữa hai nước.

Trong bài trả lời phỏng vấn mới nhất với kênh truyền hình Bloomberg Television, Bộ trưởng Thương mại Mỹ Wilbur Ross cho biết: “Quan điểm của tôi thì hiện tại Mỹ là nước có mức độ bảo hộ kinh tế và thương mại thấp nhất trong số các nền kinh tế lớn nhất thế giới, còn Trung Quốc lại là nước có mức độ bảo hộ lớn nhất. Có một sự bất công bằng lớn lao trong trao đổi thương mại giữa hai nước, dù Trung Quốc có lớn tiếng về việc họ tôn trọng các quy định về tự do thương mại đến thế nào đi nữa. Chúng tôi rất mong muốn sự lớn tiếng đó đi kèm với những hành độngthực tế để thiết lập sự công bằng trong thương mại giữa hai bên”.

Những bình luận này của ông Wilbur Ross tỏ ra có mức độ tương đồng lớn với những tuyên bố của Tổng thống Donald Trump được đăng trên trang Twitter cá nhân trước đó vào ngày thứ Năm 30.3,theo đó ông Trump gần như đổ hết lỗi cho Trung Quốc trong các vấn đề về mức thâm hụt thương mại lớn hiện nay mà Mỹ đang gánh chịu, cũng như sự suy giảm việc làm trầm trọng trong nền kinh tế nước này.

Ông Trump cũng tuyên bố trên Twitter rằng dự kiến sẽ nhanh chóng ký sắc lệnh mới về việc thi hành và thiết lập biện pháp trừng phạt nặng nề đối với các quốc gia có hành vi lạm dụng trong thương mại. Những dòng Tweet này hiển nhiên là nhắm vào Trung Quốc khi chỉ còn vài ngày nữa là diễn ra cuộc gặp thượng đỉnh giữa hai nhà lãnh đạo cao nhất tại khu nghỉ mát Mar-a-Lago của tổng thống Mỹ tại Florida trong 2 ngày 6-7 tháng 4.

Thậm chí, ông Trump tuyên bố thẳng thừng trên Twitter: “Cuộc gặp thượng đỉnh với Trung Quốc vào tuần tới sẽ rất khó khăn vì nước Mỹ không thể tiếp tục tình trạng chịu đựng mức thâm hụt thương mại lớn và mất quá nhiều việc làm như hiện nay. Các công ty Mỹ cần phải chuẩn bị việc xem xét các giải pháp thay thế khác”.

Những tuyên bố này báo hiệu một cuộc đối đầu nảy lửa và căng thẳng giữa hai nhà lãnh đạo cao nhất tại Florida vào tuần tới, nhất là khi mới đây ông Trump đã phải hứng chịu thất bại khá bẽ bàng trong việc thuyết phục Quốc hội Mỹ dẹp bỏ chương trình chăm sóc sức khỏe Obamacare của người tiền nhiệm, và giờ đây vị tân tổng thống cần một kết quả tích cực để lấy lại sự tự tin trước khi thuyết phục Quốc hội trong vấn đề quan trọng hơn là các đề xuất cắt giảm thuế sắp tới.

Tuy nhiên, có vẻ như cuộc đàm phán sắp tới không chỉ xoay quanh những đòi hỏi từ phía Mỹ. Bộ trưởng Thương mại Wilbur Ross cho biết, vấn đề công nhận Trung Quốc là nước có nền kinh tế thị trường sẽ được đưa ra thảo luận tại cuộc gặp mặt lần này; và tùy thuộc vào các động thái từ phía ông Tập mà Mỹ sẽ quyết định xem có thương thảo việc trao quy chế được đánh giá là rất quan trọng này cho phía Trung Quốc hay không.

Ngoài ra, việc đưa ra tuyên bố Trung Quốc là nước trong danh sách thao túng tiền tệ (và đồng nghĩa với việc đưa ra những sự trừng phạt) tại hội nghị lần này cũng đang được phía Mỹ xem xét, cụ thể là do Bộ trưởng Tài chính Steven Mnuchin đảm trách.

Trái ngược với sự gay gắt từ phía nước chủ nhà, Trung Quốc đang tỏ ra khá lạc quan trước cuộc gặp thượng đỉnh sắp tới, khi các quan chức nước này đặt nhiều hy vọng vào cuộc đàm phán dù dự đoán sẽ có nhiều khó khăn. Thứ trưởng Ngoại giao Trung Quốc Zheng Zeguan trong cuộc họp báo diễn ra chỉ 2 giờ sau khi Donald Trump tung những dòng đầy khiêu khích trênTwitterđã tỏ ra khá nhã nhặn và cho biết cuộc gặp sắp tới tại Florida là một sự khởi đầu mới cho mối quan hệ giữa Mỹ và Trung Quốc.

Động thái mới nhất từ phía Mỹ trước thềm hội nghị thượng đỉnh với Trung Quốc tại Florida là việc Giám đốc Hội đồng Thương mại quốc gia (một cơ quan mới được thành lập)Peter Navarro cho biết, Tổng thống Trump vào ngày thứ Sáu 31.3 sẽ kýsắc lệnh tăng cường thực thi các khoản thuế chống bán phá giá hiện tại và các hình phạt chống bán phá giá đối với hàng nhập khẩu nước ngoài. Các hình thức xử phạt chống bán phá giá và tăng thuế chống bán phá giá với hàng nhập khẩu, theo ông Peter Navarro dự kiến, sẽ nhằm bù đắp cho các khoản hỗ trợ của chính phủ Mỹ cho các doanh nghiệp sản xuất của nước này.

Cũng trong ngày thứ Sáu 31.3, Tổng thống Trump cũng ký sắc lệnh yêu cầu Bộ Thương mại thực hiện cuộc điều tra đánh giá về tình hình và mức điều chỉnh thuế nhập khẩu với hàng hóa của các nước nằm trong danh sách gây ra thâm hụt thương mại lớn nhất cho Mỹ, dự kiến được thực hiện trong 90 ngày.

Bộ trưởng Thương mại Wilbur Ross cho biết cuộc điều tra sẽ bao gồm các giao dịch thương mại trái quy định và bất hợp pháp, thao túng tiền tệ và lợi dụng các kẽ hở trong quy định của Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO). Dĩ nhiên, tất cả những động thái này đều được hiểu là nhắm vào Trung Quốc – quốc gia đang có mức thặng dư thương mại lớn nhất với Mỹ, lên tới khoảng 350 tỉ USD mỗi năm, đồng thời cũng là nước bị Tổng thống Trump cáo buộc là nằm trong danh sách các nước thao túng tiền tệ và gian lận thương mại.