Từ 20.3 không kỷ luật đảng viên sinh con thứ 3

Ủy ban Kiểm tra Trung ương đã ban hành hướng dẫn 15 về sửa đổi, bổ sung hướng dẫn 05/2022 của Ủy ban Kiểm tra Trung ương về thực hiện một số điều trong Quy định số 69/2022 của Bộ Chính trị về kỷ luật tổ chức Đảng, đảng viên vi phạm.

Hướng dẫn 15 lược bỏ điểm 8.1, 8.2 mục III của Hướng dẫn 05. Điểm 8 của Hướng dẫn 05 quy định về việc xử lý kỷ luật đảng viên vi phạm quy định chính sách dân số.

Trong đó, điểm 8.1 quy định xử lý đảng viên vi phạm nếu thực hiện các biện pháp kế hoạch hóa gia đình sẽ gây ảnh hưởng đến sức khỏe thai sản (có xác nhận của bệnh viện cấp huyện và tương đương trở lên) thì được xem xét giảm nhẹ mức kỷ luật.

Còn điểm 8.2 quy định xử lý đảng viên vi phạm do cố ý hoặc cưỡng ép không thực hiện kế hoạch hóa gia đình thì xem xét tăng nặng mức kỷ luật.

Hướng dẫn 15 cũng bổ sung một số nội dung tại khoản 8 mục III Hướng dẫn 05. Đó là, không xem xét xử lý đối với hành vi quy định tại khoản 2 điều 1 Pháp lệnh 08/2008 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội sửa đổi Điều 10 của Pháp lệnh dân số 2003 "sinh một hoặc hai con, trừ trường hợp đặc biệt do Chính phủ quy định".

Với thay đổi này, từ ngày 20.3, việc sinh con thứ ba không còn là hành vi vi phạm bị xử lý kỷ luật Đảng.

Trước đó, tại phiên họp ngày 14.2, Bộ Chính trị đã xem xét đề nghị của Ủy ban Kiểm tra Trung ương về việc rà soát các quy định của Đảng liên quan đến việc xử lý vi phạm chính sách dân số, và báo cáo của Ban cán sự Đảng bộ Y tế về 7 năm thực hiện Nghị quyết 21 của Trung ương khóa XII.

Bộ Chính trị cơ bản nhất trí với nội dung và những kiến nghị, đề xuất nêu trong báo cáo đánh giá sơ kết 7 năm thực hiện Nghị quyết 21 và kết quả rà soát các quy định của Đảng liên quan đến việc xử lý vi phạm chính sách dân số.

Bộ Chính trị giao Ủy ban Kiểm tra Trung ương tham mưu, sửa đổi quy định của Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư liên quan đến việc xử lý vi phạm chính sách dân số và chủ động sửa đổi Hướng dẫn số 05/2022 của Ủy ban Kiểm tra Trung ương theo hướng không xử lý kỷ luật trường hợp sinh con thứ ba trở lên, đồng bộ với việc sửa đổi các quy định của pháp luật (không hồi tố những trường hợp đã bị xử lý kỷ luật).

Mức sinh của Việt Nam có xu hướng xuống thấp

Theo Bộ Y tế, hiện nay, mức sinh của nước ta đã xuất hiện xu hướng xuống thấp và rất thấp ở một số đô thị, nơi có điều kiện kinh tế - xã hội phát triển, đô thị hóa cao. Năm 2006, nước ta chính thức đạt mức sinh thay thế (tổng tỷ suất sinh là 2,09 con/phụ nữ), nhưng đến nay (năm 2024) giảm xuống còn 1,91 con/phụ nữ, thấp nhất trong lịch sử, và được dự báo là sẽ tiếp tục giảm trong các năm tiếp theo.

Mức sinh khu vực thành thị đã xuống dưới mức sinh thay thế từ năm 1999 đến nay, và xoay quanh 1,7 - 1,8 con trong hơn 2 thập kỷ qua. Mức sinh khu vực nông thôn luôn cao hơn mức sinh thay thế. Tuy nhiên, năm 2024, mức sinh khu vực này giảm xuống còn 2,08 con, thấp hơn mức sinh thay thế, mức thấp nhất từ trước đến nay.

Có 2/6 vùng kinh tế - xã hội là Đông Nam Bộ và đồng bằng sông Cửu Long có mức sinh thấp dưới mức sinh thay thế. Đặc biệt, Đông Nam Bộ là vùng có thu nhập bình quân/người cao nhất cả nước, nhưng lại có mức sinh thấp nhất cả nước, bình quân mỗi phụ nữ chỉ sinh 1,48 con.

Đáng chú ý, có tới 21/63 tỉnh, thành phố có mức sinh thấp, chiếm khoảng 39,4% dân số cả nước, hầu hết là những tỉnh nằm ở vùng kinh tế trọng điểm khu vực phía Nam, đô thị hóa cao, tăng trưởng kinh tế nhanh.

Xu hướng sinh con ở phụ nữ cũng thay đổi theo hướng sinh muộn, sinh ít hơn. Phụ nữ thành thị sinh muộn và sinh ít con hơn phụ nữ nông thôn. Tại khu vực thành thị, mức sinh cao nhất là nhóm phụ nữ 25 - 29 tuổi, với 127 trẻ/1.000 phụ nữ. Tại khu vực nông thôn, mức sinh cao nhất là nhóm 20 - 24 tuổi, với 147 trẻ/1.000 phụ nữ, cao gần gấp đôi mức sinh cùng nhóm tuổi ở khu vực thành thị.

Bộ Y tế dự báo, kịch bản mức sinh tiếp tục giảm. Đến năm 2039, Việt Nam sẽ kết thúc thời kỳ dân số vàng, năm 2042 quy mô dân số trong độ tuổi lao động đạt đỉnh, và sau năm 2054 dân số sẽ bắt đầu tăng trưởng âm.

Lúc đó, hệ lụy của mức sinh thấp kéo dài sẽ dẫn đến thiếu hụt lực lượng lao động, suy giảm quy mô dân số, đẩy nhanh già hóa dân số, tác động tiêu cực đến phát triển kinh tế - xã hội.