Ukraine hoang mang khi Mỹ bỏ rơi đồng minh tại Afghanistan

Những sự kiện kịch tính gần đây ở Afghanistan đã khiến dư luận quốc tế choáng váng và gây ra làn sóng chấn động trên toàn cầu. Nhiều nhà phân tích hiện đang dự đoán rằng sự sụp đổ của chính phủ Afghanistan do Mỹ hậu thuẫn sẽ gây ra những tác động địa chính trị sâu rộng trong nhiều năm tới.

Đối với các nhà quan sát ở Ukraine, quốc gia coi Mỹ là đồng minh quan trọng trong cuộc chiến kéo dài 7 năm với lực lượng thân Nga, việc Taliban tiếp quản Afghanistan là một cảnh tượng đặc biệt đáng lo ngại. Kiev đã tỏ ra bất bình đáng kể về việc Tổng thống Biden kiên quyết đối với việc rút quân của Mỹ bất chấp hậu quả thảm khốc đối với uy tín của Mỹ và người dân Afghanistan.

Washington Post đã mô tả lập trường của Biden về việc rút quân là "bất chấp và bảo thủ", cáo buộc nhà lãnh đạo Mỹ áp dụng "cách tiếp cận lạnh lùng đối với sự sụp đổ của Afghanistan". Trên thực tế, quan điểm hiện tại của Biden hoàn toàn phù hợp với niềm tin bấy lâu của ông về phải rút quân khỏi Afghanistan, điều từng được nêu rõ trong thời gian ông làm Phó Tổng thống trong chính quyền Obama.

Điều này phản ánh sự tin tưởng của Biden rằng sự hỗ trợ và giúp đỡ của Mỹ không bao giờ được coi là đương nhiên và không thể tiếp tục kéo dài đối với các quốc gia không cần thiết. Tổng thống Mỹ đã nhiều lần tuyên bố rằng mọi quốc gia mà Mỹ đầu tư nguồn lực tài chính, ngoại giao, quân sự và chính trị đều được cho thời gian để tự lực cánh sinh hoặc Mỹ sẽ xem lại chiến lược của mình.

Về vấn đề Iraq và Afghanistan, tư duy của Biden dường như đã được kết tinh từ thời gian trước. Nhà lãnh đạo nước Mỹ dường như đã quyết định rằng cả hai nước đều đã có đủ thời gian và cơ hội dồi dào để sử dụng hợp lý nguồn viện trợ từ Mỹ, nhưng đã không làm được như vậy. Điều này đã trực tiếp dẫn đến tình trạng khủng hoảng hiện tại ở Kabul.

Trong bối cảnh áp lực ngày càng gia tăng và những lời chỉ trích gay gắt về việc xử lý trong chiến dịch rút quân khỏi Afghanistan, Biden đã bảo vệ các nguyên tắc làm cơ sở cho quyết định của mình. "Một năm nữa, hoặc 5 năm nữa, sự hiện diện của quân đội Mỹ sẽ không tạo ra sự khác biệt nếu quân đội Afghanistan không thể hoặc sẽ không bảo vệ được đất nước của mình", Biden nhận định vào ngày 14.8 khi lực lượng Taliban đang chuẩn bị kiểm soát Kabul. "Và sự hiện diện bất tận của người Mỹ giữa cuộc xung đột dân sự của một quốc gia khác không thể chấp nhận được đối với tôi".

Câu hỏi hiện đang được một số người ở Kiev đặt ra là liệu Biden có nghĩ đến một ngày kết thúc tương tự khi đề cập đến sự viện trợ và giúp đỡ của Mỹ cho Ukraine hay không. Từ quan điểm của Biden, Kiev đang suy đoán, liệu Ukraine có xứng đáng nhận được sự hậu thuẫn liên tục của Mỹ hay Tổng thống Mỹ tin rằng Ukraine đã có cơ hội và đã không tận dụng được nó?

Không có bằng chứng nào cho thấy sự kiên nhẫn của Mỹ với Ukraine hiện đang có nguy cơ cạn kiệt. Những so sánh trực tiếp giữa các tình huống rất khác nhau ở Afghanistan và Ukraine cũng không có gì đặc biệt. Tuy nhiên, tầm nhìn hiện tại của mối quan hệ song phương vẫn là then chốt.

Biden có kiến ​​thức sâu rộng về các vấn đề Ukraine, từng nhiều năm phụ trách danh mục đầu tư Ukraine trong chính quyền Obama. Trong giai đoạn này, ông đã đầu tư một lượng đáng kể mồ hôi và vốn liếng chính trị vào việc cải cách Ukraine sau cuộc Cách mạng Euromaidan 2014.

Sau khi trở lại Nhà Trắng hồi đầu năm, Biden giờ đây phải đối mặt với một Ukraine khá trì trệ và nan giải trước bài toán ​​chống tham nhũng lớn.

Điều quan trọng cần lưu ý là Ukraine đã đạt được những tiến bộ đáng kể trong một loạt các lĩnh vực như cải cách và hiện đại hóa các lực lượng vũ trang và thể chế an ninh của mình. Trên thực tế, trong một số lĩnh vực cải cách, Ukraine có thể được cho là đã hoạt động tương đối tốt, đặc biệt là khi so sánh số tiền đầu tư vào Afghanistan và Ukraine rất khác nhau. Mặc dù điều này là đáng khích lệ, nhưng không có gì tránh khỏi thực tế là Ukraine ngày nay vẫn còn khá xa so với kỳ vọng do chính Biden và những người ủng hộ dự tính.

Cảnh báo của Ukraine về các sự kiện ở Afghanistan đã được nâng cao bởi quyết định gần đây của Mỹ về việc nới lỏng áp lực trừng phạt đối với đường ống Nord Stream 2 của Nga. Dự án cơ sở hạ tầng năng lượng này từ lâu đã được xem như một vũ khí địa chính trị chủ yếu nhằm vào Ukraine, và trước đó đã vấp phải sự phản đối mạnh mẽ của cả lưỡng đảng ở Washington. Tình hình đã thay đổi đáng kể vào cuối tháng 5, khi Biden tuyên bố hạ thấp quan điểm của Mỹ như một phần trong nỗ lực xây dựng lại quan hệ với đối tác đường ống của Nga, Đức. Bước đi này khiến Kiev mất tinh thần đáng kể và đặt ra câu hỏi về vị trí hiện tại của Ukraine trong các ưu tiên chính sách đối ngoại của Mỹ.

Giống như nhiều người ở Kiev đã nhanh chóng chỉ ra, mối quan hệ của Ukraine với Mỹ khác xa với mức độ phụ thuộc cao của Afghanistan vào Mỹ. Ngược lại, rất ít người đặt câu hỏi về khả năng quân đội Ukraine độc lập tác chiến, nếu cần thiết. Mặc dù vậy, bản chất của việc Mỹ rút quân khỏi Afghanistan đã gióng lên hồi chuông cảnh báo trên khắp Ukraine và là lời cảnh tỉnh cho những ai vẫn tin rằng sự hỗ trợ tiếp tục của phương Tây có thể được dựa vào một cách vô thời hạn.