Ukraine muốn Mỹ viện trợ tên lửa tầm xa

ATACMS có thể mang đầu đạn 170kg tấn công mục tiêu cách xa hơn 300km. Pháo cơ động HIMARS do Mỹ viện trợ hoặc pháo phản lực M270 của Anh và Đức đều phóng được tên lửa này.

Giới chức Ukraine tin tưởng ATACMS sẽ giúp họ giành lại Crimea. Tuy nhiên phía Lầu Năm Góc khẳng định đã cung cấp loại vũ khí mà Kyiv cần nhất: Hệ thống pháo điều hướng phóng loạt (GMLRS).

Tuần qua, một quan chức cấp cao Lầu Năm Góc tuyên bố hàng nghìn tên lửa GMLRS do Mỹ viện trợ đủ sức tấn công hầu hết mục tiêu, kể cả mục tiêu ở Crimea.

Vì sao Mỹ chần chừ?

Nhà Trắng lo ngại Ukraine sử dụng ATACMS tấn công mục tiêu sâu trong lãnh thổ Nga, Moscow khi đó sẽ trả đũa bằng cách leo thang chiến tranh, có thể tấn công quốc gia NATO nào đó. Tổng thống Mỹ Joe Biden từng tuyên bố “Chúng tôi đang cố tránh Thế chiến thứ 3”.

Nhưng Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky nhấn mạnh rằng ATACMS rất quan trọng cho nỗ lực phản công đang đạt tiến triển của Kyiv. Ông khẳng định không hề có ý tấn công các thành phố Nga hay dân thường.

Sức mạnh của ATACMS

ATACMS được phát triển vào những năm 1980 để tiêu diệt mục tiêu giá trị cao của Liên Xô nằm sâu sau chiến tuyến. Đây là tên lửa dẫn đường hiếm hoi trong thời kỳ Mỹ chủ yếu dựa vào vũ khí không dẫn đường tấn công mục tiêu trên mặt đất.

Hãng vũ khí Lockheed Martin cho biết tính đến nay công ty đã sản xuất 60.000 quả GMLRS và 4.000 ATACMS, một số được bán cho các đồng minh của Mỹ. Một quan chức Mỹ cấp cao nói với tờ The New York Times rằng Mỹ dễ sẵn sàng cho đi GMLRS ít đắt đỏ hơn, vì Lầu Năm Góc dành ATACMS cho kế hoạch chiến tranh tuyệt mật ở những nơi như bán đảo Triều Tiên.

Do là tên lửa phóng từ đất liền có tầm bắn xa nhất của lục quân, ATACMS thường được dùng trong nhiệm vụ tiêu diệt mục tiên ưu tiên cao trên chiến trường được phê duyệt bởi tướng 3 sao. Sĩ quan cấp thấp hơn chỉ được phép dùng tên lửa dẫn đường khi cần thiết.

Ban đầu ATACMS được thiết kế để tiêu diệt hệ thống phòng thủ đất đối không bằng cách dội bom chùm nhỏ vào mục tiêu. Ngày nay Lầu Năm Góc sở hữu 2 phiên bản ATACMS: loại mang bom chùm và loại mang một đầu đạn.

Mỹ thường chỉ cung cấp cho đồng minh loại ATACMS phiên bản mang đầu đạn, vì phiên bản mang bom chùm có sức công phá lớn.

ATACMS cũng là tên lửa phóng từ đất liền lâu đời nhất của lục quân Mỹ. Họ đang thử nghiệm tên lửa tấn công chính xác (PSM) nhỏ và bay xa hơn để thay thế ATACMS.

Mỹ trong chiến tranh vùng Vịnh năm 1991 từng bắn khoảng 30 quả ATACMS, tấn công các hệ thống phóng tên lửa đạn đạo tầm trung và địa điểm đặt tên lửa đất đối không của Iraq.

ATACMS thế hệ đầu bay xa khoảng 160km, thả 950 bom chùm khi đánh đến mục tiêu.

Lầu Năm Góc sau đó hạn chế sử dụng ATACMS phiên bản mang bom chùm vì chúng thường thất bại, để lại trên chiến trường lượng lớn bom chưa nổ đe dọa đến binh lính lẫn dân thường. Lục quân vào những năm 2000 bắt đầu thay thế phiên bản mang bom chùm bằng phiên bản mang đầu đạn.

Tuy vậy trong cuộc chiến Iraq năm 2003, lục quân Mỹ phóng 400 ATACMS phiên bản mang bom chùm.

Hải quân Mỹ từng cân nhắc trang bị ATACMS cho tàu chiến và tàu ngầm. Thậm chí năm 1995 họ tiến hành phóng thử tên lửa từ boong một tàu đổ bộ ngoài khơi San Diego, nhưng cuối cùng lại quyết định không mua chúng.

Vì sao Ukraine muốn ATACMS?

Ngoài lý do ATACMS có tầm bắn xa, động thái cung cấp loại tên lửa phóng từ đất liền có tầm bắn xa nhất của lục quân Mỹ, cũng là khí tài mà Mỹ không có nhiều, sẽ cho thấy Washington hỗ trợ Kyiv hết mình.

So với GMLRS, ATACMS phiên bản mang đầu đạn mà Ukraine muốn có lớn hơn 50% và bay xa hơn gấp 3 lần.

Nhưng vì ATACMS kích thước lớn và nặng nên một hệ thống HIMARS vốn có thể mang được 6 tên lửa dẫn đường lại chỉ mang được 1 quả ATACMS.