Việt Nam hưởng lợi gì nếu Joe Biden làm Tổng thống Mỹ?

Nhiều người Việt Nam mong muốn ông Donald Trump tái đắc cử Tổng thống Mỹ hơn là Joe Biden. Đó là một sự thật.

Trong cuộc khảo sát cử tri người Mỹ gốc Á năm 2020 với mẫu 1.569 cử tri đã đăng ký, kết quả cho thấy chỉ có người Việt Nam thể hiện sự ủng hộ cao hơn đối với Trump so với Biden so với các dân gốc Á khác. Ở ngay tại Việt Nam thì chưa có cuộc khảo sát nào nhưng tính theo tương tác bạn đọc với báo chí thì ý kiến thể hiện cảm tình dành cho Trump nhiều hơn Biden.

Lý do để người Việt khắp nơi thích Trump hơn ứng cử viên đảng Dân chủ? Có nhiều nhưng đa phần là thích thái độ của Trump đối với vấn đề Biển Đông và Trung Quốc. Lấy con số đơn giản là trong 8 năm Barack Obama làm Tổng thống và cũng là thời gian Biden làm Phó tổng thống thì Mỹ chỉ có 5 lần điều tàu chiến tới Biển Đông để ngầm thách thức Trung Quốc. Trong khi đó, trong 4 năm dưới thời Trump thì Mỹ đã 20 lần điều tàu chiến và công khai phát biểu để đối phó với Trung Quốc.

Ngoài ra, Trump tỏ ra cứng rắn trong cuộc chiến thương mại với Trung Quốc mà biểu hiện cụ thể là liên tiếp dùng chiêu hàng rào thuế quan để ép Bắc Kinh tuân theo luật chơi của mình: giảm thâm hụt cán cân thương mại, chống gian lận thương mại, tôn trọng sở hữu trí tuệ… Ngoài ra, còn vô số các đòn khác của Mỹ thời Trump nhắm vào Trung Quốc như các dự luật về Hồng Kông, Tân Cương, Tây Tạng được Quốc hội thông qua, việc trừng phạt các công ty Trung Quốc như Huawei, bán vũ khí cho Đài Loan...

Tuy nhiên, Trump xuất thân từ doanh nhân nên suy nghĩ rất thực dụng. Trump đẩy mạnh chiến tranh thương mại với Trung Quốc vì ghét cảnh nước Mỹ chịu thiệt hàng trăm tỷ USD trong cán cân thương mại. Nhưng nếu Trung Quốc chịu bỏ tiền mua nông sản Mỹ để bù đắp phần nào thâm hụt thì Trump cũng hài lòng (điều thể hiện trong các cuộc đàm phán thương mại Mỹ - Trung và cảm xúc trên Twitter của Trump). Việc các nông dân tiêu thụ được nông sản sẽ có lợi cho Trump ở bang chiến trường. Đáng tiếc là Trung Quốc chỉ dền dứ chứ không giải cứu nông sản cho Trump.

Cũng vì tư tưởng ghét bị thâm hụt thương mại nên Trump không chỉ bực mình với Trung Quốc mà bực mình với bất kỳ nước nào có thặng dư thương mại quá lớn với Mỹ, cho dù đó là đồng minh lâu đời tin cậy đi chăng nữa. Việc các nước láng giềng Trung Quốc được hưởng thặng dư so với Mỹ cũng khiến Trump tỏ ý bất mãn. Sự bất mãn đó có phần vô lý vì bản thân các nước đó không hề thay đổi chính sách mà họ chỉ hưởng lợi từ hệ quả của việc các công ty Mỹ tháo chạy khỏi Trung Quốc để né thuế quan. Người Việt Nam hiểu và ngấm điều này hơn ai hết.

Nếu Trump tiếp tục tại nhiệm thêm thì chắc chắn sẽ tiếp tục các chính sách hà khắc ngặt nghèo đối với những nước hưởng thặng dư lớn với Mỹ, trong đó có các nước ASEAN. Hay trong một viễn cảnh khác, nếu Trung Quốc mở rộng hầu bao nhập nông sản từ Mỹ thì e rằng thái độ của Trump đối với những “người bạn Bắc Kinh” lại thay đổi với những mỹ từ trên Twitter còn những chuyến tàu đến Biển Đông có thể thưa đi.

Còn nếu ông Biden lên thì có gì thay đổi trong chính sách của Mỹ. Chính quyền Biden sẽ không quá mạnh tay trong vấn đề chênh lệch cán cân thương mại, ít nhất là với những nước đồng minh hay những nước mà Mỹ muốn lôi kéo làm đồng minh. Riêng với Trung Quốc thì chính quyền Biden sẽ khó quay lưng với thế trận mà Trump đã giăng từ trước vì chính giới của cả Cộng hòa và Dân chủ đều cảnh giác với Bắc Kinh.

Và theo Zachary Abuza, Giáo sư tại National War College ở Washington D.C. thì Việt Nam nên kỳ vọng vào Biden hơn là Trump trong vấn đề môi trường. Dưới thời ông Trump, Việt Nam đã thấm chuyện biến đổi khí hậu, đặc biệt là ở khu vực hạ lưu sông Mekong. Nếu Biden làm chủ Nhà trắng thì một trong những việc đầu tiên là đưa Mỹ trở lại với Thỏa thuận Paris về biến đổi khí hậu. Khi đó, tiếng nói của Mỹ sẽ có giá trị trong việc giảm mực nước biển dâng cao.