Tìm một loại vắc-xin chống coronavirus đã trở thành ưu tiên của các nền y tế, các công ty dược phẩm và các nhà nghiên cứu trên thế giới, đặc biệt là tại Mỹ.
Tuy nhiên, quá trình tạo ra một loại vắc-xin khả thi là rất dài và không dễ dàng. Sau đó, còn là quá trình tìm kiếm sự chấp thuận theo quy định từ Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm FDA. Chỉ khi qua cửa FDA, vắc-xin mới có thể được triển khai đại trà.
Sau khi phát triển vắc-xin và thử nghiệm tiền lâm sàng, có ba giai đoạn thử nghiệm trên người trước khi nó được đệ trình lên FDA để phê duyệt. Tiến sĩ Anthony Fauci, giám đốc Viện Dị ứng và Bệnh truyền nhiễm Quốc gia, cho biết trước Hạ viện Mỹ rằng nhanh nhất để một loại vắc-xin coronavirus được triển khai đại trà cũng là 1 năm rưỡi.
Trong khi nhiều công ty đang nghiên cứu vắc-xin, dưới đây là hai loại vắc-xin tiềm năng và một "vắc-xin thụ động" mà các chuyên gia coi chúng là ứng cử viên nặng ký.
MRNA-1273 của Moderna
Moderna Inc. ở Cambridge, Massachusetts, đã bắt đầu thử nghiệm mRNA-1273 ở giai đoạn I trên con người tại Viện nghiên cứu sức khỏe Kaiser Permanente Washington ở Seattle. Các bài thử nghiệm sẽ tiến hành với 45 người trưởng thành khỏe mạnh từ 18 đến 55. Giai đoạn I sẽ tiếp tục trong 6 tuần tới.
Vắc-xin được phát triển bằng cách sử dụng một phần của mã di truyền từ COVID-19 được gọi là mRNA hoặc RNA thông tin. Vắc xin truyền thống thường sử dụng chính vi-rút yếu để xây dựng cơ chế đề kháng cơ thể. Còn mRNA-1273 của Moderna tạo ra một chuỗi mã di truyền của vi-rút. Vắc-xin được thiết kế để định hướng các tế bào trong cơ thể tạo ra một kháng thể - một loại protein chống vi-rút - và thúc đẩy phản ứng miễn dịch mạnh mẽ. Nó đã cho thấy kết quả hứa hẹn trong các thử nghiệm trên động vật.
Thử nghiệm giai đoạn I xem xét sự an toàn của vắc-xin và liệu nó có tạo ra phản ứng miễn dịch hay không. Giai đoạn thử nghiệm tiếp sau này sẽ xem xét liệu vắc-xin có hiệu quả trong việc ngăn ngừa nhiễm trùng hay không. Mỗi người tham gia thử nghiệm sẽ thực hiện 2 lần tiêm cách nhau 28 ngày và sẽ được theo dõi trong 12 tháng sau lần tiêm thứ hai.
REGN3048-3051 của Regeneron Pharmaceuticals
Công ty dược phẩm Regeneron ở Tarrytown, New York, đang nghiên cứu một phương pháp điều trị bằng kháng thể sử dụng chính vi-rút này. Họ biến đổi gen chuột để xây dựng hệ thống miễn dịch của con người và sau đó phơi nhiễm chúng với một phần của vi-rút. Những con chuột sau đó xây dựng các kháng thể để chống lại vi-rút.
Các nhà khoa học đã phân lập được kháng thể, cũng như kháng thể từ người đã hồi phục từ COVID-19, và họ sẽ lấy hai kháng thể để tạo ra một loại hỗn hợp được tiêm vào bệnh nhân. Hai kháng thể sẽ nhắm mục tiêu các phần khác nhau của vi-rút và có thể giúp bảo vệ chống lại nhiều biến thể vi-rút. Về lý thuyết, thuốc vẫn có thể có hiệu quả cho dù vi-rút biến đổi thành biến thể mới.
Tất cả các coronavirus đều có một protein gọi là protein tăng đột biến trên bề mặt, liên kết vi-rút với tế bào chủ. Thuốc này nhắm mục tiêu đến protein tăng đột biến để ngăn chặn nó tương tác với tế bào chủ và từ đó vô hiệu hóa vi-rút.
Thuốc của Regeneron có thể được sử dụng để điều trị cho những người đã bị nhiễm bệnh. Nhưng theo công ty, nó cũng có thể được sử dụng như một biện pháp phòng ngừa cho người khỏe mạnh, giống như vắc-xin. Những loại thuốc này đôi khi được gọi là vắc-xin "thụ động"
Theo NBC, Regeneron đã sử dụng công nghệ này để phát triển một loại thuốc điều trị vi-rút Ebola đang được FDA xem xét. Công ty hy vọng sẽ nghiên cứu ra liều thuốc coronavirus để thử nghiệm trên người vào đầu mùa hè.
INO-4800 của Inovio Pharmaceuticals
Inovio tại Plymouth, Pennsylvania, đang sử dụng một cách tiếp cận tương tự như Moderna để phát triển một loại vắc-xin bằng cách mô hình hóa mã gen của vi-rút. Ba giờ sau khi Trung Quốc công bố mã gien của vi-rút lên mạng, Inovio đã phát triển INO-4800.
Inovio sử dụng một thứ gọi là thuốc DNA, được tạo thành từ các plasmid DNA được tối ưu hóa. Đây là những mạch vòng liên kết của chuỗi DNA kép được mô phỏng lại bằng công nghệ giải trình tự trên máy tính và được thiết kế để tạo ra một phản ứng miễn dịch cụ thể trong cơ thể. Inovio cung cấp các plasmid được tối ưu hóa trực tiếp vào các tế bào, nơi chúng bắt đầu sao chép và củng cố các cơ chế phản ứng tự nhiên của cơ thể.
Inovio đã phát triển một loại vắc-xin sử dụng phương pháp này cho việc chống dịch MERS do một loại coronavirus khác gây ra.
Công ty đã bắt đầu thử nghiệm tiền lâm sàng vắc-xin COVID-19 ở động vật cho thấy phản ứng miễn dịch như dự kiến. Họ hy vọng sẽ bắt đầu thử nghiệm bước đầu trên người vào tháng 4 tới với 30 người khỏe mạnh.
Nước Anh đang thực hiện một nỗ lực lớn để phát triển một loại vắc-xin coronavirus trong vòng vài tháng và nuôi tham vọng sẵn sàng triển khai đại trà trong năm nay.
Các nhà nghiên cứu tại Đại học Oxford, do Giáo sư Sarah Gilbert làm trưởng nhóm, đang lên kế hoạch thử nghiệm an toàn trên người với thứ thuốc được dự kiến là vắc-xin coronavirus đầu tiên của Vương quốc Anh vào tháng 4. Nếu mọi thứ diễn ra suôn sẻ, họ sẽ thực hiện một thử nghiệm lớn hơn để đánh giá hiệu quả của vắc-xin trong việc bảo vệ chống lại coronavirus.
Vắc-xin tương tự cũng sẽ bắt đầu thử nghiệm trên động vật tại phòng thí nghiệm của Bộ Sức khoẻ cộng đồng Anh (PHE) tại Porton Down gần Salisbury vào tuần tới. Thông thường, việc thử nghiệm trên động vật phải được hoàn thành trước khi có thể thử nghiệm trên người, nhưng vì các loại vắc-xin tương tự đã hoạt động an toàn trong các thử nghiệm cho các bệnh khác nên việc thử nghiệm đã được đẩy nhanh.
Giáo sư Adrian Hill, giám đốc Viện Jenner tại Oxford cho biết mọi người cần có vắc-xin càng sớm càng tốt, nhất là trong bối cảnh vào tháng 6, nước Anh nhiều khả năng phải hứng chịu tỷ lệ tử vong cao dựng đứng.
Anh Tú