Cổ phần hóa CIENCO 1 và những dấu hiệu thất thoát vốn nhà nước

Từ doanh nghiệp Nhà nước lừng lẫy...

Tổng công ty xây dựng công trình Giao thông 1 - Công ty cổ phần (CIENCO 1) MSDN: 0100104274; Trụ sở: số 623 Đường La Thanh, phường Thành Công, quận Ba Đình, TP. Hà Nội, chứng nhận đăng ký doanh nghiệp số 0100104274 do Sở Kế hoạch và đầu tư Thành phố Hà Nội cấp lần đầu ngày 17.09.2010, thay đổi lần thứ 10 ngày 13.11.2019, thay đổi lần thứ 11 ngày 03.09.2020.

CIENCO 1 vốn là doanh nghiệp có lịch sử hoạt động lâu đời với gần 60 năm xây dựng và phát triển. Trong thời kỳ Mỹ đánh phá miền Bắc Việt Nam, CIENCO 1 đã có nhiều cán bộ, nhân viên anh dũng hy sinh trong khi làm nhiệm vụ đảm bảo giao thông giữa hai miền Tổ quốc. Trong thời bình, CIENCO 1 là doanh nghiệp hàng đầu của ngành giao thông vận tải, tham gia và hoàn thành hầu hết các công trình lớn, trọng điểm, góp phần không nhỏ vào công cuộc tái thiết và xây dựng đất nước như: Cầu Chương Dương, cầu Phú Lương, Tân Đệ, Rạch Miễu, QL5, QL18, QL1A Hà Nội - Lạng Sơn, QL1A Cần Thơ - Năm Căn... các cây cầu qua thành phố Đà Nẵng (Trần Thị Lý, cầu Rồng, cầu quay Sông Hàn...), cầu Mỹ Thuận, Vàm Cống, Cao Lãnh, cao tốc TP. HCM - Trung Lương... và thi công nhiều công trình trọng điểm bên nước bạn Lào, Campuchia.

Với những thành tựu đạt được, CIENCO 1 đã được tặng thưởng nhiều Huân chương cao quý của Đảng và Nhà nước như Danh hiệu Anh hùng lực lượng vũ trang, Huân chương Hồ Chí Minh,… Năm 2014, CIENCO 1 đã được Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam xếp hạng trong Top 10 thương hiệu Việt uy tín, Top 10 doanh nghiệp ứng dụng khoa học công nghệ, xếp hạng 125 trong Top 500 doanh nghiệp hàng đầu Việt Nam.

Đến không còn nguồn giải quyết quyền lợi của người lao động dôi dư

Tuy nhiên, sau những thành công rực rỡ đó, năm 2014, thực hiện chủ trương Cổ phần hóa các doanh nghiệp Nhà nước, CIENCO 1 là một trong số các doanh nghiệp nhà nước thực hiện việc cổ phần hóa này.

Quá trình thực hiện chủ trương cổ phần hóa, khác với các doanh nghiệp Nhà nước khác, CIENCO 1 đã liên tiếp để xảy ra các vụ việc có dấu hiệu sai phạm của cổ đông, người quản lý trong công tác quản trị, điều hành doanh nghiệp và các hoạt động cho vay tài chính với nhóm cổ đông liên quan đến Đinh Ngọc Hệ (Út trọc), gây thiệt hại nghiêm trọng cho CIENCO 1 và cổ đông khác, khiến CIENCO 1 đối diện với nguy cơ mất vốn hơn 841 tỉ đồng từ các khoản nợ khó đòi.

Theo Quyết định số 1756/QĐ-BGTVT ngày 25.06.2010 của Bộ Giao thông vận tải, CIENCO 1 thực hiện cổ phần hóa và chính thức chuyển thành công ty cổ phần. Đến thời điểm hiện tại, cơ cấu cổ đông và tỷ lệ sở hữu cổ phần như sau:

Ngày 21.03.2014, CIENCO 1 thực hiện chào bán chứng khoán ra công chúng 16.183.500 cổ phần, mức giá 10.000 đồng/cổ phần, thu về hơn 161 tỉ đồng.

Cuối 2014, Bộ Giao thông vận tải có công văn số 15169/BGTVT-QLDN phê duyệt phương án thoái vốn Nhà nước tại CIENCO 1, cho phép chuyển nhượng toàn bộ 24,5 triệu cổ phần theo hình thức bán thỏa thuận trực tiếp trọn lô.

Trên cơ sở hồ sơ chào mua công khai 12,6 triệu cổ phần (18% vốn điều lệ CIENCO 1), giá mua 10.023 đồng/cổ phần của Yên Khánh, Hội đồng quản trị CIENCO 1 (chủ tịch HĐQT Phạm Dũng, thành viên HĐQT Nguyễn Ngọc Hòa, Phạm Việt Khoa và Cấn Hồng Lai) gửi Ủy ban chứng khoán nhà nước, trong đó đánh giá về năng lực tài chính, kinh nghiệm của liên danh nhà đầu tư để đề xuất bán toàn bộ cổ phần Bộ Giao thông vận tải đang nắm giữ (24,5 triệu cổ phần, tương ứng 35%) cho Liên danh nhà đầu tư Yên Khánh - Hồng Hà với mức giá chỉ bằng giá chào mua, thu về 256 tỉ đồng.

Ngày 12.01.2015, Bộ Giao thông vận tải có văn bản 355/BGTVT-QLDN về việc hoàn thành thoái vốn Nhà nước tại CIENCO 1. Theo đó, Bộ Giao thông vận tải chỉ đạo “khẩn trương hoàn thiện hồ sơ quyết toán tài chính, quyết toán chi phí cổ phần hóa, quyết toán kinh phí hỗ trợ người lao động dôi dư, quyết toán số tiền thu được từ cổ phần hóa trình Bộ Giao thông vận tải thẩm định, phê duyệt công bố giá trị thực tế phần vốn nhà nước bàn giao cho công ty cổ phần theo đúng quy định hiện hành.”

Tuy nhiên, việc thực hiện cổ phần hóa "thần tốc" tại CIENCO 1 đã không giải quyết được các vấn đề liên quan, dẫn đến tồn đọng nhiều năm, ảnh hưởng trực tiếp đến người lao động. Đến giữa năm 2015, cổ đông lớn nhất của CIENCO 1 là Yên Khánh (nắm 35,58%), trong khi các cán bộ, người lao động trong CIENCO 1 chỉ chiếm 10,8%.

Khi chưa giải quyết xong vấn đề chế độ cho các lao động dôi dư tại các công ty con của CIENCO 1 thì Ban chỉ đạo cổ phần hóa của doanh nghiệp đã nhanh chóng gộp phần quỹ trích lập thành giá trị doanh nghiệp dẫn đến khi hoàn toàn 100% vốn tư nhân, CIENCO 1 không còn nguồn để giải quyết lương và chế độ cho lao động dôi dư hậu cổ phần hóa. 

6 năm mỏi mòn đợi quyền lợi chính đáng

Khoản 5 Điều 43 Nghị định 59/2011/NĐ-CP của Chính phủ Về chuyển doanh nghiệp 100% vốn nhà nước thành công ty cổ phần, thì CIENCO 1 có trách nhiệm “mở một tài khoản riêng biệt tại một ngân hàng thương mại để phong tỏa số tiền thu được từ bán cổ phần. Trong thời hạn 15 ngày làm việc kể từ ngày hoàn tất việc bán cổ phần, Ban Chỉ đạo cổ phần hóa có trách nhiệm xác định số tiền được để lại doanh nghiệp (bao gồm cả các khoản dự chi cho người lao động và chi phí cổ phần hóa theo phương án cổ phần hóa đã được duyệt) và khoản phải nộp về Quỹ (sau khi trừ đi các khoản được phép chi theo dự toán kinh phí đã được duyệt) để chuyển tiền từ tài khoản phong tỏa về doanh nghiệp và Quỹ theo quy định tại khoản 3 Điều 21 Nghị định này”.

Điều này đồng nghĩa với việc CIENCO 1 có trách nhiệm trích lập quỹ để đảm bảo nguồn thu nhập cho người lao động. Tuy nhiên, trên thực tế, CIENCO 1 không thực hiện trách nhiệm này, dẫn đến hậu quả nợ lương, chế độ với người lao động.

Cho tới cuối năm 2014, Bộ Giao thông vận tải phải có văn bản xin Thủ tướng sử dụng Quỹ hỗ trợ sắp xếp và phát triển doanh nghiệp trung ương hỗ trợ 12,4 tỉ đồng để giải quyết chế độ cho lao động dôi dư tại 5 công ty con thuộc CIENCO 1. Dù theo quy định, số tiền này nếu các công ty con không có nguồn trả, CIENCO 1 sẽ phải trích từ Quỹ sắp xếp doanh nghiệp của chính Tổng công ty để chi trả, thay vì đẩy lên Trung ương.

Từ đó tới nay, đã 6 năm trôi qua, những người lao động này vẫn chưa nhận được bất cứ khoản hỗ trợ nào.

Tại, Điều 14 Quyết định 51/2014/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ quyết định một số nội dung về thoái vốn, bán cổ phần và đăng ký giao dịch, niêm yết trên thị trường chứng khoán của Doanh nghiệp nhà nước thì: Trong thời hạn 90 ngày kể từ ngày được cấp Giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp, doanh nghiệp cổ phần hóa phải hoàn tất thủ tục đăng ký công ty đại chúng, đăng ký cổ phiếu để lưu ký tập trung tại Trung tâm lưu ký chứng khoán và đăng ký giao dịch trên sàn UPCOM theo quy định của pháp luật.

Tuy nhiên cho đến nay, tức gần 6 năm sau thời điểm cổ phần hóa, CIENCO 1 vẫn chưa thực hiện nghĩa vụ và bị UBCKNN xử phạt 450 triệu đồng cho lỗi không đăng ký giao dịch chứng khoán, không báo cáo theo quy định pháp luật.

Như vậy, có thể thấy, việc cổ phần hóa thần tốc CIENCO 1 đã không giải quyết được các vấn đề liên quan đến lương và chế độ cho người lao động hậu cổ phần hóa;

Việc HĐQT đã tự mình đánh giá về năng lực của liên danh nhà đầu tư Yên Khánh, Hồng Hà để đề nghị bán toàn bộ cổ phần do Nhà nước nắm tại CIENCO 1 cho nhóm nhà đầu tư trên chỉ ở mức bằng giá chào bán thỏa thuận. Câu hỏi đặt ra là: "Liệu các thành viên HĐQT của CIENCO 1 tại thời điểm đó đã vi phạm trong quá trình thực hiện cổ phần hóa, làm thất thoát vốn nhà nước khi mà những năm 2014, CIENCO 1 đang là thương hiệu mạnh trong lĩnh vực xây dựng?" Câu hỏi này, cần được các cơ quan chức năng làm rõ.

Ngày 28.8.2020, Cơ quan CSĐT Bộ Công an đã có Bản kết luận điều tra vụ án hình sự số 49/KLĐT-CSKT-P9 kết luận: Đinh Ngọc Hệ là người cung cấp tiền cho Công ty CP Tập đoàn Yên Khánh, Công ty CP đầu tư Cái Mép, Công ty CP An Hiền, Công ty CP TM nước giải khát Khánh An để mua cổ phần, thực chất Đinh Ngọc Hệ (Út trọc) là người sở hữu đối với số cổ phần trên.

Cơ quan CSĐT Bộ Công an cũng xác định, 90% số cổ phần CIENCO 1 thuộc sở hữu của ông Đinh Ngọc Hệ (tức Út trọc) do các cổ đông Công ty cổ phần đầu tư Cái Mép, Công ty CP thương mại nước giải khát Khánh An, Công ty TNHH SXTMDV Yên Khánh, Công ty cổ phần An Hiền đứng tên. Toàn bộ số cổ phần này đang bị kê biên trong vụ án mà Cơ quan CSĐT Bộ Công an đang điều tra Đinh Ngọc Hệ về tội “Vi phạm quy định về kế toán gây hậu quả nghiêm trọng” tại Điều 221 BLHS 2015 (sửa đổi, bổ sung 2017) và tội “Lừa đảo chiếm đoạt tài sản” theo Điều 174 khoản 4 BLHS 2015 (sửa đổi, bổ sung 2017), cụ thể:

- Kê biên 20.003.534 cổ phần thuộc sở hữu Yên Khánh theo Lệnh kê biên tài sản số 65/C03-P12 ngày 18.12.2019 của Cơ quan CSĐT Bộ Công an.
- Kê biên 11.767.694 cổ phần thuộc sở hữu Cái Mép theo Lệnh kê biên tài sản số 08/CSKT-P12 ngày 11.02.2020 của Cơ quan CSĐT Bộ Công an.
- Kê biên 17.213.552 cổ phần thuộc sở hữu An Hiền theo Lệnh kê biên tài sản số 07/CSKT-P12 ngày 11/02/2020 của Cơ quan CSĐT Bộ Công an.
- Kê biên 13.447.700 cổ phần thuộc sở hữu Khánh An theo Lệnh kê biên tài sản số 25/CSKT-P12 ngày 21/08/2020 của Cơ quan CSĐT Bộ Công an.