Du xuân chơi Tết miền sông nước: Không đi là tiếc

Hơn 3 giờ sáng, từ trung tâm thị xã Ngã Bảy, chúng tôi thuê tàu đi ra chợ nổi. Hơi lạnh của gió từ sông thổi vào mặt mát lạnh, cùng với ánh đèn điện soi bóng dưới mặt nước như dẫn đường cho những chiếc ghe, xuồng rẽ nước đến khu chợ đặc biệt này. Anh Ba, ở phường Ngã Bảy, thị xã Ngã Bảy, chủ đò đưa chúng tôi vượt sông, thông tin rằng: “Chợ này họp sớm lắm, tầm 2 giờ sáng là chợ bắt đầu hoạt động rồi, thu hút một lượng lớn ghe, xuồng ở nhiều nơi đến đây buôn bán”.

Đi được khoảng 3km, chợ nổi đã hiện dần trước mặt. Gần đến tết nên chợ nổi cũng có đông xuồng, ghe nhộn nhịp hơn. Đến nơi, chúng tôi chưa vội tham quan chợ mà tấp ghe vào bờ để thưởng thức tí trà nóng ban sáng, nhưng cũng không quên quan sát cảnh buôn bán sôi nổi đang diễn ra nơi đây. Ngồi chung bàn với ông Giang, đang thả neo dưới bến chờ thương lái chở hàng ra để thu mua chở về quê ở Cà Mau bán. Ghe ông đến đây từ hôm qua nên đã mua gần đủ cả chục tấn hàng.

Ông Giang cho biết: “Từ đây xuống Cà Mau hết cả ngày, rồi bán hàng, tính ra cũng mất thêm 3-4 ngày nữa, lại quay lên đây lấy hàng để tranh thủ bán cho kịp phiên chợ cuối năm. Ở chợ nổi này, có rất nhiều ghe hàng đi khắp nơi trong vùng như Cà Mau, Sóc Trăng, Thành phố Hồ Chí Minh”. Theo ông Giang, do chỉ bán trái cây nên từ trước đến nay ông đều đến đây để lấy hàng. Vì mua ở đây có thể gom được trái cây vườn vừa thu hoạch nên giữ được độ tươi ngon. Nhất là khi vận chuyển đường xa sẽ không ảnh hưởng nhiều đến chất lượng sản phẩm.
Khi mặt trời chưa ló dạng, cả trăm ghe, thuyền đã neo đậu san sát tạo thành một bức tranh dung dị trong làn sương sớm. Tiếng máy nổ, tiếng chèo khua nước, tiếng sóng va đập vào ghe làm xao động cả một khúc sông. Xuồng máy của nông dân trong vùng chở nông sản đến đây ngày một đông. Do trời còn tối nên nhiều ghe, xuồng phải treo đèn dầu, đèn bình để tiện trao đổi mua bán. Gần đến tết nên hàng hóa rất đa dạng, nhiều nhất vẫn là đặc sản miệt vườn sông nước như: xoài, cam, bưởi, có cả hoa kiểng...

Vừa thấy chúng tôi, chị Tư, ở phường Ngã Bảy, cười tươi nói: “Hồi nãy tối quá, nhìn thấy dáng quen quen nhưng chưa thể nhận ra ai. Không ngờ hàng xóm cũ nhà chị đây mà”. Thấy người quen, chị liền nhanh tay lựa vài trái xoài chín vàng tươi đang nằm gọn trong cần xé rồi cứ dúi cho tôi: “Em lấy vài trái về dùng lấy thảo”! Tôi tỏ ra ngần ngại. Chị Tư nói ngay: “Sáng đã có khách mở hàng rồi, em yên tâm lấy về mà dùng. Xoài chín cây đó em, đảm bảo thơm ngon hết ý!”.

Nói vừa dứt câu, chị Tư lại quay sang cân hàng, tính tiền cho khách. Tính xong tiền khách mua hàng rồi chị quay sang cân khoai mì của chủ vườn đang chờ sẵn ở ghe. Nhìn thấy tôi với gương mặt tỏ ý dò xét, chị cười nói: “Ở đây cái gì chị cũng bán”. Chỉ tay vào ghe, không chỉ có xoài, mận mà cả dừa khô cũng được bày bán. Khi đã rảnh tay, chị Tư chia sẻ thêm: “Các mặt hàng trái cây ở đây đa phần là thu gom tại vườn hoặc mua lại từ các thương lái khác. Thông thường chị bán sỉ lại cho các ghe, xuồng đến đây chở đi tiêu thụ ở các tỉnh trong vùng”.

Trời dần sáng, ngay bến sông đã có nhiều ghe hàng lớn, nhỏ nhổ sào rời bến. Hàng hóa được trao đổi rất nhanh, rồi lại chuyển lên ghe lớn đem đi tiêu thụ. Vợ chồng chị Phượng, chủ ghe đến từ tỉnh Sóc Trăng, cũng đang tranh thủ thời gian cân thêm cả trăm ký hàng hóa về bán lại cho kịp buổi chợ sớm. Chị Phượng cho hay: “Sáng nào cũng thế, tầm 3 giờ là vợ chồng tôi chạy sang chợ này để mua hàng. So với chợ Ngã Bảy trên bờ thì hàng hóa ở đây rẻ và tươi ngon hơn”.

Đang tản mạn, thả hồn theo sóng nước, bỗng nhiên tôi bắt gặp gương mặt anh Ba chủ đò như chùn xuống. Anh Ba trăn trở: “Thấy vậy chứ bây giờ không còn nhộn nhịp như trước đây. Hồi đó, giờ này vẫn còn hàng trăm ghe tụ hội, buôn bán ì xèo… Bởi vùng tâm chợ rộng hàng cây số, có trên 1.000 ghe tàu lớn nhỏ từ khắp nơi về đây nhóm họp mỗi ngày. Dịp tết có đến hàng ngàn chiếc, còn đò ngang cũng có vài trăm, neo đậu tấp nập như lễ hội”.

Chưa kể là lúc ấy, khách nước ngoài có đến mấy trăm, nhưng bây giờ thưa dần. Đò ngang từ vài trăm nay chỉ còn vài chục chiếc, vì dân chèo đò bỏ lên bờ chạy xe ôm, hoặc bán hàng xáo gần hết. Bắt chuyện thêm, chúng tôi được biết, chợ nổi Ngã Bảy phải di dời về Ba Ngàn trên sông Cái Côn, cách vị trí cũ hơn 3km để đảm bảo an toàn giao thông thủy. Việc di dời chợ nổi đã khiến ghe hàng dạt xuống các tỉnh lân cận nên chợ ngày càng vắng khách.

Vả lại, hệ thống giao thương bằng đường bộ phát triển mạnh, xu thế kinh doanh “mua tận gốc, bán tận ngọn” như hiện nay thì dù dời chợ về vị trí cũ cũng không thể nào giúp nó trở lại thời “hoàng kim”. Tuy nhiên, đối với nhiều người, nơi đây vẫn còn là linh hồn, là lẽ sống của giới thương hồ, cuộc sống đò chợ. Người chính là linh hồn của chợ nổi nên người còn thì chợ còn.

Có lẽ thấu hiểu điều ấy, cho dù trăn trở với nghề nhưng chị Tư cũng rất tự hào về những gì đang đổi mới trên quê hương mình. Để rồi cuộc sống có khó khăn, chị vẫn vững tin bám trụ lấy nghề buôn bán trên sông. Chị Tư bộc bạch: “Nói thiệt hồi xưa bán mười giờ chỉ còn được hai. Thế nhưng, vốn quen cảnh buôn bán trên sông nước mấy chục năm nay rồi nên không thể nói bỏ là bỏ được. Chừng nào còn khách là còn bán, hết khách thì mới lên bờ”.

Cũng chính vì sự kỳ vọng của người dân, nhất là không thể để cái chợ đã có lịch sử trăm năm này bị mai một nên ngành chức năng tỉnh Hậu Giang đã từng mở cả chuyên mục để thu thập ý kiến rộng rãi về việc “đi” hay “ở” của chợ nổi Ngã Bảy. Qua đó, đã đón nhận được nhiều đề xuất tích cực rằng phải nhanh chóng khôi phục lại cái chợ danh tiếng một thời để khai thác hết tiềm năng, thế mạnh về du lịch, thương mại - dịch vụ của địa phương.

Ông Nguyễn Thiện Nhơn, Bí thư Thị ủy Ngã Bảy, từng khẳng định: “Việc khôi phục lại chợ nổi Ngã Bảy là mong muốn của nhiều người, nhưng để bảo tồn chợ cũng phải tính đến bảo đảm an toàn giao thông thủy, tập quán sinh sống, quy luật phát triển kinh tế - xã hội, yếu tố thị trường, điều kiện vận chuyển hàng hóa ngày nay”. Hiện dự án đầu tư xây dựng công trình bảo tồn và phát huy chợ nổi Ngã Bảy gắn với du lịch sông nước miệt vườn đã được tỉnh phê duyệt đầu tư hơn 35 tỉ đồng đang trong giai đoạn xây dựng hạ tầng trên bờ. Vì thế, tới đây địa phương sẽ tiếp tục kêu gọi đầu tư, xã hội hóa nhiều dịch vụ trên bờ, dưới sông và đi kèm với du lịch sinh thái miệt vườn, thu hút khách du lịch về với Ngã Bảy.

Trời sáng, chợ tan dần, chúng tôi bắt đầu kết thúc chuyến hành trình khá thú vị của mình mà lòng vẫn còn cảm giác lắc lư theo sóng vỗ. Đâu đó vẫn còn vương vấn hình ảnh nụ cười tươi của chị Tư vì hàng hóa trên ghe được bán gần hết, hay nét mặt rạng rỡ của vợ chồng chị Phượng với lượng hàng đã chất đầy ghe đang rẽ nước trên sông Cái Côn để về cho kịp buổi chợ sớm.

Chẳng biết bao giờ chợ nổi Ngã Bảy sẽ được sung túc như xưa, nhưng với những giải pháp đồng bộ của các cơ quan chức năng tỉnh và địa phương đã giúp tôi có thêm cảm nhận rõ hơn về sức sống của khu chợ nổi danh một thời này sắp được hồi sinh…