EU thông qua đạo luật lịch sử, Google, Facebook, TikTok và Twitter có nguy cơ bị phạt nhiều tỉ USD

Google và YouTube (thuộc Alphabet), Facebook và Instagram (thuộc Meta), TikTok, Twitter cùng các nền tảng trực tuyến lớn khác sẽ phải làm nhiều việc hơn để xử lý nội dung bất hợp pháp hoặc có nguy cơ bị phạt nặng theo các quy tắc internet mới được đồng ý giữa các quốc gia Liên minh châu Âu (EU) và các nhà lập pháp EU vào ngày 23.4.

Nghị viện châu Âu và các quốc gia thành viên EU đã đạt được thỏa thuận về Đạo luật Dịch vụ Kỹ thuật số (DSA) sau hơn 16 giờ đàm phán. Đây là đạo luật mang tính bước ngoặt nhằm giải quyết nội dung bất hợp pháp và có hại bằng cách yêu cầu các nền tảng nhanh chóng gỡ bỏ nội dung đó.

Chủ tịch Ủy ban châu Âu - Ursula von der Leyen đã ban hành một tuyên bố gọi đạo luật này là “lịch sử”.

“DSA sẽ nâng cấp các quy tắc cơ bản cho tất cả dịch vụ trực tuyến ở EU. Nó sẽ đảm bảo rằng môi trường trực tuyến vẫn là một không gian an toàn, bảo vệ quyền tự do ngôn luận và cơ hội cho các doanh nghiệp kỹ thuật số. Nó mang lại hiệu quả thiết thực cho nguyên tắc rằng những gì ngoại tuyến là bất hợp pháp, chứ không phải riêng trực tuyến. Quy mô càng lớn, trách nhiệm của các nền tảng trực tuyến càng lớn”, bà Ursula von der Leyen nói.

Một phần quan trọng của luật sẽ hạn chế cách các gã khổng lồ kỹ thuật số nhắm mục tiêu người dùng bằng các quảng cáo trực tuyến. DSA sẽ ngăn chặn hiệu quả các nền tảng nhắm mục tiêu người dùng bằng các thuật toán sử dụng dữ liệu nhạy cảm dựa trên giới tính, chủng tộc hoặc tôn giáo của họ. Nhắm mục tiêu đến trẻ em bằng quảng cáo cũng sẽ bị cấm.

Các mô hình đen tối, là chiến thuật đánh lừa người dùng cung cấp dữ liệu cá nhân trực tuyến cho các công ty (hay đẩy người dùng đến với một số sản phẩm và dịch vụ nhất định), cũng sẽ bị cấm.

DSA là mũi nhọn thứ hai trong chiến lược chống độc quyền của Margrethe Vestager - Giám đốc phụ trách chống độc quyền của EU nhằm kiềm chế Google, Meta và các gã khổng lồ công nghệ khác.

Tháng trước, bà Margrethe Vestager đã giành được sự ủng hộ từ khối 27 quốc gia châu Âu và các nhà lập pháp với các quy tắc mang tính bước ngoặt được gọi là Đạo luật Thị trường Kỹ thuật số (DMA) có thể buộc Google, Amazon, Apple, Meta và Microsoft thay đổi các phương thức kinh doanh cốt lõi của họ ở châu Âu.

"Chúng tôi có một thỏa thuận về DSA: Đạo luật Dịch vụ Kỹ thuật số sẽ đảm bảo rằng những gì ngoại tuyến bất hợp pháp cũng được xem và xử lý là bất hợp pháp trực tuyến - không phải như một khẩu hiệu mà thực tế", Margrethe Vestager cho biết trong một tweet.

Từng kêu gọi áp dụng các quy tắc như vậy 8 năm trước, nhà lập pháp EU - Dita Charanzova hoan nghênh thỏa thuận này.

"Google, Meta và các nền tảng trực tuyến lớn khác sẽ phải hành động để bảo vệ người dùng của họ tốt hơn. Châu Âu nói rõ rằng họ không thể hoạt động như những hòn đảo kỹ thuật số độc lập", bà Dita Charanzova nói.

Trong một tuyên bố, Google cho biết: "Khi luật được hoàn thiện và triển khai, các chi tiết sẽ quan trọng. Chúng tôi mong muốn được làm việc với các nhà hoạch định chính sách để nắm được các chi tiết kỹ thuật còn lại nhằm đảm bảo luật phù hợp với mọi người".

Theo DSA, các công ty phải đối mặt với khoản tiền phạt lên đến 6% doanh thu toàn cầu vì vi phạm các quy tắc, trong khi vi phạm nhiều lần có thể khiến họ bị cấm kinh doanh ở EU.

Các công ty công nghệ sẽ được yêu cầu thực hiện các quy trình mới được thiết kế để gỡ bỏ nội dung bất hợp pháp như lời nói căm thù, kích động khủng bố và lạm dụng tình dục trẻ em. Các thị trường thương mại điện tử như Amazon cũng phải ngăn chặn việc mua bán hàng hóa bất hợp pháp theo các quy định mới.

Việc không tuân thủ các quy tắc có thể bị phạt tới 6% doanh thu hàng năm trên toàn cầu của các công ty. Với Meta, công ty mẹ của Facebook, điều đó có thể đồng nghĩa với mức phạt lên tới 7 tỉ USD dựa trên số liệu bán hàng năm 2021.

Các công ty có thể bị buộc phải giao dữ liệu liên quan đến các thuật toán của họ cho các nhà quản lý và nhà nghiên cứu.

Các công ty cũng phải trả một khoản phí hàng năm lên đến 0,05% doanh thu hàng năm trên toàn thế giới để trang trải chi phí giám sát sự tuân thủ của họ.

Nhà lập pháp EU - Martin Schirdewan đã chỉ trích việc miễn trừ được cấp cho các công ty quy mô vừa.

"Dưới áp lực của phe bảo thủ, một quy tắc ngoại lệ cho các công ty quy mô vừa đã được tích hợp, đây là một sai lầm. Do số lượng lớn các công ty theo định nghĩa này trong lĩnh vực kỹ thuật số, ngoại lệ giống như một kẽ hở", ông nói.

DSA sẽ có hiệu lực vào năm 2024.

DSA tách biệt với DMA, nhưng cả hai đều đi kèm với mối đe dọa về tiền phạt khổng lồ. Trong khi DMA tìm cách hạn chế sức mạnh thị trường của các hãng công nghệ lớn, DSA lại nhằm đảm bảo các nền tảng loại bỏ nội dung độc hại một cách nhanh chóng.

Luật sẽ ảnh hưởng đến các trang web có nội dung do người dùng tạo như Facebook, Instagram, Twitter, YouTube và TikTok.

EU có một lịch sử lâu dài trong việc đưa những gã khổng lồ internet ra giải quyết vấn đề lạm dụng trong cạnh tranh và bảo mật dữ liệu.

EU đã phạt Google 8,2 tỉ euro (8,8 tỉ USD) vì vi phạm chống độc quyền, đồng thời có các cuộc điều tra tích cực với Amazon, Apple và Meta.

Vào năm 2018, EU đã ban hành Quy định chung về bảo vệ dữ liệu, một bộ quy tắc bảo mật sâu rộng nhằm cung cấp cho người tiêu dùng nhiều quyền kiểm soát hơn với thông tin của họ.

DSA được thông qua sau khi các nhà hoạch định chính sách ở Mỹ đang tranh cãi với câu hỏi làm thế nào để kiềm chế sức mạnh của các công ty công nghệ lớn và xóa sạch các nền tảng chứa nội dung có hại. Hôm 21.4, cựu Tổng thống Barack Obama nói rằng ngành công nghiệp công nghệ cần có quy định để giải quyết sự lan truyền của thông tin sai lệch trực tuyến.

“Trong thời gian quá dài, các nền tảng công nghệ đã khuếch đại thông tin sai lệch và chủ nghĩa cực đoan mà không có trách nhiệm giải trình. Tôi kêu gọi các đồng minh xuyên Đại Tây Dương của chúng tôi thúc đẩy Đạo luật dịch vụ kỹ thuật số đi đến đích và củng cố nền dân chủ toàn cầu trước khi quá muộn”, bà Hillary Clinton - cựu ứng cử viên Tổng thống Mỹ thuộc đảng Dân chủ tweet hôm 21.4.

Thế nhưng, EU quản lý như thế nào để thực hiện các quy tắc mới của mình trên thực tế thì vẫn chưa rõ ràng. Các nhà phê bình cho rằng việc thực hiện các biện pháp như vậy sẽ tạo ra gánh nặng kỹ thuật và đặt ra câu hỏi xung quanh việc bài phát biểu trực tuyến là gì hoặc không được chấp nhận.

Tại Vương quốc Anh, các luật mới được thiết kế để giải quyết nội dung không an toàn đã bị một số người trong ngành công nghệ - đặc biệt là các nền tảng công nghệ lớn - chỉ trích nặng nề do mô tả mơ hồ về nội dung “hợp pháp nhưng có hại”.

Những người phản đối cho rằng điều này có thể hạn chế rất nhiều quyền tự do ngôn luận trực tuyến. Về phần mình, chính phủ Anh cho biết sẽ không yêu cầu xóa bất kỳ quyền tự do ngôn luận hợp pháp nào và nội dung "quan trọng về mặt dân chủ" sẽ được bảo vệ.