Khủng hoảng năng lượng làm gia tăng nạn chặt phá rừng tại châu Âu

Ông Tudor Popescu đang đốn củi để sưởi ấm cho căn nhà của mình tại nước Cộng hòa Moldova khi mùa đông tới gần. Trước đây, ông thường dùng khí đốt tự nhiên để giữ ấm vào buổi sáng và đốt củi vào buổi tối. Tuy nhiên, nguồn cung cấp khí đốt đang thiếu hụt trầm trọng đã tạo ra một cuộc khủng hoảng tại quốc gia Đông Âu nhỏ bé này. 

"Tôi sẽ không sử dụng khí đốt nữa mà chuyển sang củi", ông Tudor cho biết.

Cuộc khủng hoảng năng lượng trầm trọng ở châu Âu đã buộc người dân phải chuyển sang các nguồn nguyên liệu tự nhiên như gỗ để sưởi ấm. Song việc tích trữ và sử dụng củi ngày càng tăng đã khiến nạn trộm cắp gỗ và chặt phá rừng tăng cao.

Các nhà quản lý và bảo vệ rừng đã phải lắp đặt các thiết bị định vị GPS để giám sát hoạt động khai thác rừng trong bối cảnh lo ngại tác động về môi trường ngày càng tăng do ô nhiễm không khí xuất phát từ việc đốt củi và nạn chặt phá rừng không kiểm soát.

Tại nước Moldova (thuộc Liên Xô trước kia), các nhà lãnh đạo lo ngại rằng mùa đông năm nay có thể vô cùng khắc nghiệt đối với người dân khi giá khí đốt tự nhiên tại châu Âu tăng gần gấp 3 lần so với đầu năm 2021. 

Gần đây, tập đoàn năng lượng của Nga Gazprom đã cắt giảm 30% nguồn cung cấp khí đốt cho Moldova và đe dọa có thể sẽ cắt giảm thêm nữa. Nhu cầu tìm kiếm củi không chỉ xảy ra ở các quốc gia nghèo như Moldova mà còn tăng lên ở các khu vực giàu có hơn của châu Âu. Các khu rừng thuộc sở hữu nhà nước tại Đức, Ba Lan, Czech đang chứng kiến tình trạng khai thác gỗ tăng mạnh trong khi lượng gỗ được bán ra rất hạn chế, vì đây là một phần trong hoạt động quản lý rừng bền vững.

Theo ban quản lý rừng ở bang Hesse phía tây nam nước Đức, rất nhiều đơn đặt hàng đến từ những người mà trước đây chưa bao giờ mua gỗ. Họ không biết rằng cần phải mua gỗ trước 2 năm để chúng có thể khô và thành củi bỏ vào lò đốt. Cơ quan kiểm lâm Đức cũng cho biết nhiều người tự vào rừng để thu gom cây ngã đổ mà không biết đó là hành động bất hợp pháp.

Các khu rừng tại Czech vốn chỉ bán gỗ cho nhu cầu tiêu dùng gia đình, đã phải hạn chế số lượng củi bán cho các cá nhân để ngăn chặn việc mua bán đầu cơ.

Tại Ba Lan, nhu cầu về củi nhỏ từ các khu rừng quốc doanh đã tăng 46% và củi lớn hơn đã tăng 42% vào cuối tháng 8 so với một năm trước đó. Điều này thậm chí còn xảy ra trước mùa thu, khi nhu cầu về củi tăng cao nhất.

Michal Gzowski, người phát ngôn của Cơ quan rừng quốc gia Ba Lan cho biết: "Tất nhiên nhu cầu về củi ngày càng tăng vì đây là loại nhiên liệu rẻ nhất. Củi nhỏ có lẽ là nguyên liệu sưởi ấm rẻ nhất ở các nước EU". Ông cũng cho biết nạn trộm cắp củi cũng đang ngày càng gia tăng. Để ngăn chặn hành vi trộm cắp, sở lâm nghiệp ở bang North Rhine-Westphalia (Đức) đang thử nghiệm giấu thiết bị định vị GPS trong các khúc gỗ.

Cơ quan thống kê của Đức cho biết giá củi và viên nén gỗ làm từ mùn cưa có thể được sử dụng trong hệ thống sưởi nhà đã tăng hơn 85% trong tháng 8 so với một năm trước đó.

Giá viên nén gỗ đã giảm 2,6% trong tháng 10 nhưng vẫn cao hơn gần 200% so với cùng kỳ năm ngoái. Mặc dù vậy, sưởi ấm bằng viên nén gỗ vẫn rẻ hơn so với khí đốt tự nhiên. Khí đốt tiêu tốn 20,9 cent cho mỗi kilowatt/giờ nhiệt, trong khi viên nén gỗ có giá 14,88 cent.

Tại Anh, giá củi cũng đang tăng nhanh. Nic Snell, Giám đốc điều hành Certainly Wood, nhà cung cấp củi lớn nhất ở Anh cho biết: "Chúng tôi đã thấy nhu cầu tăng mạnh khi chi phí năng lượng tăng lên". 

Snell ước tính rằng giá gỗ cứng sấy khô của công ty ông đắt hơn năm ngoái từ 15 - 20% và có thể đắt hơn khi thời tiết lạnh hơn. Ông cũng cho biết nhu cầu về củi có nguồn gốc trong nước đã tăng lên vì giá gỗ nhập khẩu từ các nước như Latvia và Lithuania đắt hơn. Chi phí vận chuyển, chủ yếu là nhiên liệu, đã đẩy giá gỗ nhập khẩu, trước đây rẻ hơn gỗ của Anh trở nên đắt hơn.

Ở Đan Mạch, nhu cầu về đốt củi cũng đang tăng cao. Trang web bán hàng của Đan Mạch DBA cho biết các lượt tìm kiếm viên gỗ nén đã bùng nổ. 

Chính phủ và các nhà bảo vệ môi trường đã cảnh báo người dân có kế hoạch đốt củi phải cân nhắc những rủi ro bao gồm khói từ việc đốt củi có thể gây nguy hiểm cho sức khỏe và ô nhiễm không khí. Ngoài ra nó còn có tác động xấu đến môi trường khi việc chặt phá rừng diễn ra nhiều hơn.

Egzona Shala, người đứng đầu một tổ chức môi trường ở Kosovo cho biết việc chặt phá rừng ở đây đã tăng lên đáng kể. Thường những cây bị chặt là cây non. Bà nói các khu rừng đang bị chặt phá thô bạo mà không có bất cứ tiêu chí và sự kiểm soát nào.