Lý do Jack Ma tái xuất và gửi bức thư nhất trong 5 năm qua đến nhân viên Alibaba

Cổ phiếu Alibaba (niêm yết tại Hồng Kông) đã tăng 5% sau bài đăng này của Jack Ma.

Bức thư được đăng trên một diễn đàn nội bộ của Alibaba, xuất hiện một năm sau khi gã khổng lồ công nghệ Trung Quốc công bố quyết định chia thành 6 đơn vị. Đây là cuộc thay đổi lớn nhất trong lịch sử 25 năm của Alibaba.

Sau đó, Alibaba đã có một khoảng thời gian hỗn loạn khi bổ nhiệm một giám đốc điều hành mới là Eddie Wu, thông báo rồi từ bỏ việc niêm yết đơn vị đám mây và logistics (hậu cần) của mình.

Alibaba đã mất vị thế trong lĩnh vực thương mại điện tử vào tay các đối thủ như PDD Holdings và Douyin (phiên bản TikTokTrung Quốc thuộc sở hữu của ByteDance).

Trong bức thư dài gần một trang, Jack Ma ca ngợi khả năng lãnh đạo của CEO Eddie Wu và Chủ tịch Joe Tsai, đồng thời cho biết việc chia thành 6 bộ phận giúp hợp lý hóa việc ra quyết định, khiến Alibaba trở nên linh hoạt hơn và tập trung vào khách hàng hơn.

Ông thừa nhận Alibaba đã mắc nhiều sai lầm trong quá khứ.

Jack Ma cho hay: “Chúng ta không chỉ phải có lòng dũng cảm để thừa nhận và sửa chữa kịp thời những vấn đề của ngày hôm qua mà còn phải cải cách cho tương lai. Năm nay, giữa nhiều nghi ngờ và áp lực với công ty từ bên trong và bên ngoài, tôi đã chứng kiến ​​sự ra đời của một đội ngũ Alibaba mạnh mẽ và dũng cảm”.

Đây là bài viết dài nhất 5 năm qua của Jack Ma (người sở hữu khoảng 4% cổ phần Alibaba) trên mạng nội bộ công ty. Alibaba không trả lời ngay lập tức khi được Reuters đề nghị bình luận về bài đăng này.

Jacob Cooke, Giám đốc điều hành công ty tư vấn thương mại điện tử WPIC Marketing + Technologies, nói ông tin rằng bức thư này nhằm mục đích "khôi phục niềm tin nội bộ và bên ngoài vào ban lãnh đạo Alibaba vì giọng điệu tiêu cực dường như đã gia tăng vào năm 2024".

Cổ phiếu Alibaba đã giảm 27% trong 12 tháng qua, khiến giá trị vốn hóa thị trường của công ty này còn khoảng 178 tỉ USD. Từng vượt qua Alibaba về vốn hóa thị trường vào tháng 12.2023, PDD Holdings hiện không kém đối thủ quá xa khi có giá trị 160 tỉ USD.

Vào tháng 10.2020, tại Hội nghị thượng đỉnh Tài chính Thượng Hải lần thứ 2, Jack Ma đã chỉ trích hệ thống quản lý tài chính của Trung Quốc và tuyên bố các ngân hàng nước này đang hoạt động với tư duy như "tiệm cầm đồ". Phát ngôn gây tranh cãi này từ tỷ phú sinh năm 1964 đã thúc đẩy cơ quan quản lý giám sát chặt chẽ các doanh nghiệp của ông, gồm cả Alibaba và Ant Group, đồng thời dẫn đến cuộc truy quét rộng rãi hơn với các hãng công nghệ ở Trung Quốc.

Ant Group là chi nhánh công nghệ tài chính của Alibaba.

Vào năm 2021, Alibaba bị phạt 2,8 tỉ USD vì vi phạm luật chống độc quyền. Lĩnh vực công nghệ của Trung Quốc đã phải tuân thủ một loạt quy định mới xung quanh các lĩnh vực từ cạnh tranh đến quyền riêng tư dữ liệu.

Jack Ma từng không xuất hiện trước công chúng trong vài tháng, làm dấy lên tin đồn rằng ông mất tích. Cuối năm 2021, Jack Ma đi du lịch châu Âu và ở bên ngoài Trung Quốc vài tháng trong năm 2022. Ông xuất hiện ở quê nhà vào đầu năm 2022, làm dấy lên cuộc thảo luận rằng sự giám sát với lĩnh vực công nghệ của Trung Quốc có thể được nới lỏng.

Các nhà phân tích cho rằng cuộc truy quét của Trung Quốc với lĩnh vực công nghệ trong nước đã phần nào lắng dịu nhưng tung tích Jack Ma vẫn thường là chủ đề được thảo luận.

Hồi cuối tháng 11.2023, Jack Ma kêu gọi Alibaba điều chỉnh hướng đi trong một bản ghi nhớ nội bộ bất ngờ, trong đó doanh nhân nổi tiếng nhất Trung Quốc kêu gọi thay đổi cơ bản trong toàn bộ công ty mà ông đồng sáng lập cách đây nhiều thập kỷ. Hầu như không tham gia các hoạt động hàng ngày tại Alibaba kể từ năm 2020, Jack Ma đã khiến các nhân viên bất ngờ khi trả lời một bài đăng của họ trên diễn đàn nội bộ tập đoàn.

Trong thông điệp ngắn gọn của mình, doanh nhân này ca ngợi những quyết định được thực hiện những năm gần đây của PDD Holdings nhằm giành thị phần từ Alibaba. Thế nhưng, ông tin rằng Alibaba sẽ thay đổi và “điều chỉnh hướng đi của mình”, theo hãng tin Bloomberg.

“Xin chúc mừng PDD Holdings vì việc ra quyết định, thực hiện và nỗ lực của họ trong những năm qua. Công ty nào cũng có những ngày vinh quang, nhưng những con người sẵn sàng cải tổ vì tương lai, các tổ chức sẵn sàng trả bất cứ giá nào và sự hy sinh mới là những người thực sự được tôn trọng. Mọi công ty vĩ đại đều trải qua giai đoạn khó khăn. Khi kỷ nguyên trí tuệ nhân tạo (AI) dành cho thương mại điện tử đang diễn ra, đó là cơ hội cho tất cả mọi người nhưng cũng là thách thức”, Jack Ma viết.

Cuối năm 2023, Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc đã đồng ý rằng ứng dụng thanh toán di động Alipay của Ant Group không có người kiểm soát, chấm dứt triều đại của Jack Ma. Đây là bước đi quan trọng trong quá trình đại tu của hãng công nghệ tài chính này để đưa kế hoạch IPO (chào bán cổ phiếu lần đầu ra công chúng) được mong đợi từ lâu trở lại đúng hướng.

Việc tái cơ cấu khiến quyền biểu quyết của Jack Ma, người sáng lập Ant Group, giảm xuống chỉ còn 6,21% từ mức 53,46%. Động thái này được coi là mở đường cho Ant Group tiếp tục niêm yết cổ phiếu công khai, điều đã bị trì hoãn vào năm 2020 sau bài phát biểu gây tranh cãi của Jack Ma.

Quyền biểu quyết của Jack Ma tại Ant Group được chia cho Hangzhou Junhan Equity Investment (thuộc sở hữu của Jack Ma và 4 người khác) với 31,04% quyền biểu quyết và Hangzhou Junao Equity (công ty thuộc sở hữu của 5 cá nhân khác) với 22,42% quyền biểu quyết. Cổ phiếu có quyền biểu quyết của hai công ty này bằng với cổ phần sở hữu của họ.

Một đại diện của Ant Group cho biết “việc tối ưu hóa quản trị doanh nghiệp được công bố từ ngày 7.1.2023 đã hoàn thành và sẽ không ảnh hưởng đến hoạt động kinh doanh hàng ngày của công ty”.

Khi công bố sự thay đổi vào tháng 1.2023, Ant Group thông báo cơ cấu cổ phần mới sẽ “minh bạch và đa dạng hơn, tạo điều kiện cho công ty phát triển ổn định”.

Có trụ sở tại thành phố Hàng Châu (Trung Quốc), Ant Group đã thực hiện một số bước để tái cơ cấu kể từ năm 2021, sau khi hủy kế hoạch niêm yết kép ở Thượng Hải và Hồng Kông vào phút chót vào cuối năm 2020.

Ngành thanh toán di động sẽ phải đối mặt với những quy định chặt chẽ hơn trong năm 2024. Quốc vụ viện Trung Quốc hồi đầu tháng 12.2023 đã công bố các quy định về các tổ chức thanh toán phi ngân hàng, với các quy định cấp phép chặt chẽ hơn có hiệu lực vào tháng 5.2024.

Hồi tháng 7.2023, Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc đã tuyên bố phạt 7,12 tỉ nhân dân tệ (gần 985 triệu USD) với Ant Group, báo hiệu rằng cuộc truy quét bằng quy định nghiêm ngặt kéo dài nhiều năm sắp kết thúc.

Thế nhưng, hành động pháp lý những năm qua của chính quyền Trung Quốc đã gây thiệt hại nặng nề cho tài sản Jack Ma và giá trị thị trường các công ty mà ông nắm giữ cổ phần.

Alibaba đã chứng kiến giá trị thị trường giảm sâu kể từ khi cổ phiếu đạt mức cao nhất vào năm 2020. Giá trị thị trường Ant Group cũng giảm mạnh so với mức định giá 315 tỉ USD trong đợt IPO vào năm 2020 nhưng bị hủy theo lệnh của chính quyền Trung Quốc.

Giá trị tài sản ròng của Jack Ma giảm từ khoảng 61 tỉ USD vào tháng 10.2020 xuống còn 24,5 tỉ USD tính đến ngày 10.4.2024, theo tạp chí Forbes.