Mỹ - Trung chạy đua phát triển tàu không người lái

Cuối tháng 8 vừa qua, hải quân Mỹ hạ thủy USV Mariner triển khai thí điểm chương trình cho tàu có thủy thủ đoàn cùng tàu không người lái phối hợp hoạt động. Lực lượng này cân nhắc cho USV hộ tống tàu có thủy thủ đoàn nhằm giảm thời gian ra quyết định và tăng khả năng sát thương.

Trang tin USNI của Học viện Hải quân Mỹ cho biết Mariner là USV thứ ba được giao cho hải quân, nằm trong chương trình Ghost Fleet Overlord thúc đẩy tăng tốc sử dụng các hệ thống tự hành.

Trong Kế hoạch Định hướng hoạt động hải quân 2022, hải quân Mỹ đặt ra mục tiêu sở hữu 373 tàu có thủy thủ đoàn cùng 150 USV. Họ thành lập Sư đoàn tàu không người lái hoạt động trên mặt nước để “đáp ứng thách thức của thế kỷ 21”.

Trung Quốc chưa có đơn vị tương tự nhưng cũng đang phát triển USV, mặc dù tốc độ phát triển chậm hơn.

Vào tháng 6, USV nặng 200 tấn đầu tiên của Trung Quốc hoàn thành thử nghiệm chạy trên biển đầu tiên ở ngoài khơi tỉnh Chiết Giang. Dự án được công ty công nghệ thông minh Bắc Côn phát triển từ năm 2015, đơn vị đặt mục tiêu đóng USV nặng 100 tấn hoạt động không tạo tiếng ồn lớn.

Nhà phân tích quân sự Tống Trung Bình (Hồng Kông) nhận định USV Trung Quốc phải nâng cao năng lực nếu muốn đảm nhận nhiều nhiệm vụ: “USV chủ yếu được sử dụng để trinh sát và giám sát. Sẽ mất thời gian để tàu thực hiên được tất cả nhiệm vụ của tàu có thủy thủ đoàn”.

USV có thể thực hiện nhiệm vụ thu thập tin tình báo, trinh sát, vận chuyển, tác chiến điện tử, săn ngư lôi. Chúng cũng có thể được vũ trang và thực hiện nhiệm vụ thời gian dài nguy hiểm như bảo vệ lực lượng tác chiến, hộ tống, chiến đấu, tuần tra.

So với tàu có thủy thủ đoàn, USV có lợi thế chi phí bảo dưỡng thấp, không đe dọa đến an toàn của thủy thủ đoàn, cơ động, triển khai được ở vùng nước nông.

Bên cạnh Mỹ và Trung Quốc, Canada, Ý, Bồ Đào Nha, Na Uy đều đang phát triển USV để giám sát môi trường, do thám và khảo sát ven biển.

Chuyên gia an ninh Timothy Heath thuộc tổ chức nghiên cứu RAND Corporation đánh giá: “Khả năng thực hiện nhiệm vụ trong thời gian cực dài của tàu không người lái có thể thay đổi đáng kể chiến tranh hàng hải. Ẩn núp khỏi USV sẽ trở nên khó khăn hơn. Các chỉ huy hải quân cũng phải bắt đầu tích hợp cả tàu có thủy thủ đoàn lẫn tàu không người lái vào đội hình chiến đấu, vì chúng đem lại sức mạnh bổ sung mà chi phí lại thấp. Hải chiến tương lai sẽ là đụng độ nhỏ quy tụ tàu có thủy thủ đoàn và USV”.