Năm 2017 và những mây đen trong quan hệ Mỹ - Cuba

Khi chuyển từ Cuba đến Florida (Mỹ) sinh sống vào 6 năm trước, anh Gino Castellanos, 22 tuổi, có kế hoạch kết hôn với Helen Obediente, người yêu thời trung học, và đưa chị đến Mỹ.

Họ đã đính hôn và nộp đơn xin thị thực hôn thê vào năm 2015, nhưng chán ngán với thủ tục quá lâu nên họ đã quyết định kết hôn. Vào tháng 5.2016, Castellanos bay đến Havana thực hiện hôn lễ. Obediente hiện đã nộp đơn xin thị thực nhập cư dưới diện vợ của một công dân Mỹ.

Cặp vợ chồng trẻ háo hức chuẩn bị cho ngày đoàn tụ. Castellanos có một studio, mẹ của anh đã chuẩn bị một công việc cho con dâu tại tiệm bán xì gà của bà. Tuy nhiên, cặp đôi này sẽ phải có một quá trình chờ đợi kéo dài 12-15 tháng.

Trang Euronews cho biết người dân Cuba và người Mỹ gốc Cuba là đối tượng phải hứng chịu ảnh hưởng của tình trạng căng thẳng giữa Mỹ và Cuba tăng lên trong thời gian gần đây. Cuộc sống của họ bị gián đoạn bởi chính trị. Ba năm sau khi hai nước quyết định bỏ lại nửa thế kỷthù địch để tái thiết lập quan hệ ngoại giao, tình hình giữa hai bên có vẻ vẫn chưa tốt đẹp hơn.

Dưới thời cựu Tổng thống Mỹ Barack Obama, Washington và Havana mở Đại sứ quán, tăng cường du lịch, phục hồi các chuyến bay thương mại và đàm phán về các thỏa thuận môi trường, hành pháp, bưu chính, truyền thông. Ông Obama là Tổng thống Mỹ đầu tiên đến thăm Cuba trong 50 năm qua, người dân nước này cũng rất hoan nghênh bài phát biểu hòa giải của ông.

Nhưng mọi thứ đã thay đổi. Chính quyền Tổng thống Trump áp dụng lập trường cứng rắn với Cuba, đảo ngược nhiều chính sách của người tiền nhiệm. Tình hình càng tồi tệ khi Mỹ rút hàng loạt nhân viên ngoại giao vì nghi án “tấn công sóng âm” nhắm vào Đại sứ quán Mỹ tại Havana. Tình hình này khiến người dân Cuba lo ngại về quan hệ song phương và ảnh hưởng của chúng đến đời sống của họ.

Với Castellanos và Obediente, một loạtnhiều sự kiện đã khiến ngày đoàn tụ bị chậm trễ. Cuộc phỏng vấn tại Đại sứ quán Mỹ ở Cuba của Obediente, bước cuối trong thủ tục quá trình cấp thị thực, vốn dĩ sẽ diễn ra vào ngày 13.9, nhưng cơn bão thảm họa Irma ập vào và làm ngày phỏng vấn bị dời đến tháng 11.

Cuối cùng thì buổi phỏng vấn không bao giờ diễn ra. Vào ngày 29.9, tin tức cho biết những nhân viên Đại sứ quán Mỹ không cần thiết sẽ được triệu về nước, công việc xử lý thị thực tại Havana cũng bị tạm dừng.

Mỹ và Cuba đã có những lời qua tiếng lại quanh nghi án “tấn công sóng âm”, nhưng đối tượng bị mắc kẹt trong bế tắc này chính là vô số người Cuba như anh Castellanos. Anh chia sẻ: “Thật bực bội, tôi nhớ cô ấy (Obediente)”.

Quy trình xin thị thực khó khăn hơn

Hiện tại, người Cuba muốn xin thị thực nhập cư phải đến phỏng vấn tại Đại sứ quán Mỹ ở Bogotá (Colombia). Obediente cũng không ngoại lệ, nhưng hiện cô vẫn chưa nhận được lịch hẹn cụ thể.

Angel Leal, luật sư phụ trách vụ của anh Castellanos, cho biết: “Có nhiều người Cuba không đủ tiền chi trả cho chuyện này (đến Colombia phỏng vấn)”.

Vấn đề còn phức tạp hơn khi người dân Cuba phải xin thị thực vào Colombia để đến đây và làm phỏng vấn xin thị thực đi Mỹ. Theo luật sư Leah: “Điều này đẩy mọi người vào tình trạng khó khăn. Nhiều người đang chịu đựng đau khổ”.

Công ty du lịch Cuba khó làm ăn

Vì nghi án “tấn công siêu âm”, Bộ Ngoại giao Mỹ còn ban hành lệnh hạn chế du lịch đến Cuba với lý do du khách Mỹ “có thể gặp nguy hiểm” khi đến đây. Lệnh hạn chế, cùng với bão Irma, đã khiến lượng khách du lịch giảm mạnh, ảnh hưởng đến nhiều doanh nghiệp nhỏ của Cuba.

Đầu tháng 11, chính quyền Washington bất ngờ tuyên bố người dân Mỹ nên đến du lịch Cuba bằng cách tham gia những đoàn du lịch do công ty Mỹ tổ chức. Mỹ đồng thời cũng cấm người Mỹ làm ăn với những công ty do quân đội Cuba điều hành, bao gồm Gaviota (công ty du lịch lớn nhất Cuba), CAESA (công ty kiểm soát phần lớn ngành bán lẻ). Lệnh cấm áp dụng với 180 đơn vị kinh tế của chính phủ Cuba, trong đó có 83 khách sạn của nhà nước.

Nhiều quan chức cho biết mục đích của lệnh cấm là để tránh chính quyền Havana kiếm lời từ du lịch Mỹ. Tuy nhiên theo nhiều nhà phê bình, những thay đổi này lại khiến cho doanh nghiệp tư nhân quy mô nhỏ của Cuba gặp khó.

Euronews dẫn lời một số người dân Cuba cho biết họ đang phải cố duy trì việc làm ăn của mình trong bối cảnh lượng du khách Mỹ đang giảm, sau khi tăng đến 118% trong 3 tháng đầu năm 2017 so với cùng kỳnăm trước khi ông Trump chưa “đảo chiều” chính sách.

Theo cô Celia Mendoza, người quản lý của Concierge Habana, công ty cung cấp dịch vụ đặt phòng khách sạn, ăn sáng và xe hơi, lượng người Mỹ dùng dịch vụ của cô đã giảm trong 4 tháng qua. Cô đang lo lắng về tình hình kinh doanh và có thể sẽ phải cho nhân viên nghỉ việc.

Julia de la Rosa, cựu nhân viên của Bộ Văn hóa Cuba, đã cùng chồng kinh doanh dịch vụ cho khách du lịch thuê giường ngủ và cung cấp bữa ăn sáng từ năm 1996, khi nước này lâm vào khủng hoảng kinh tế. Từ hai phòng, giờ đây họ đã có 10 phòng cho thuê.

Bây giờ bà Rosa đang đau đầu về chuyện phải cho nghỉ bớt một vài người trong số 15 nhân viên vì số du khách Mỹ tiếp tục giảm. Bà chia sẻ: “Tôi thấy thất vọng. Tôi không thấy tương lai tươi sáng”.