Ông Trump có được quyền giải mật tài liệu vũ khí hạt nhân Mỹ?

Cựu Tổng thống Trump lập luận rằng bản thân vô tội vì đã giải mật tài liệu trước đi đem về nhà. Nhưng giới chuyên gia an ninh chỉ ra ngay cả khi còn nắm quyền, ông cũng không có quyền giải mật tài liệu liên quan đến vũ khí hạt nhân quốc gia.

Theo chuyên gia Steven Aftergood (Liên đoàn Các nhà khoa học Mỹ): “Lập luận đã giải mật không áp dụng được với trường hợp tài liệu vũ khí hạt nhân, vì chúng được xếp loại mật theo luật chứ không phải theo lệnh hành pháp”.

Ông Steven Aftergood cùng nhiều chuyên gia khác cho biết Đạo luật Năng lượng nguyên tử Mỹ năm 1954 quy định đơn vị giám sát kho vũ khí hạt nhân là Bộ Năng lượng, tài liệu liên quan chỉ được giải mật bằng một quá trình đòi hỏi cả Bộ Năng lượng lẫn Bộ Quốc phòng tham gia.

“Quy trình rất rõ ràng. Không có nội dung nào nói rằng Tổng thống Mỹ quyết định chuyện giải mật”, một cựu quan chức an ninh nhấn mạnh.

Thông tin vũ khí hạt nhân nhạy cảm nhất, chẳng hạn thiết kế đầu đạn, hoạt động sản xuất uranium và plutonium, được xếp loại “Dữ liệu bị hạn chế” (RD). Thông tin mà Bộ Năng lượng chia sẻ với Bộ Quốc phòng hạ xuống thành “Dữ liệu bị hạn chế trước đây” (FRD) nhưng vẫn thuộc nhóm mật.

FRD thường là tài liệu về quy mô kho vũ khí hạt nhân, công tác cất trữ và an toàn của đầu đạn, vị trí cất giữ, sản lượng hoặc uy lực đầu đạn. Tài liệu về chương trình hạt nhân mà cáo trạng buộc tội cựu Tổng thống Trump nhắc đến được xếp loại FRD.

Cựu cố vấn Cơ quan An ninh hạt nhân quốc gia Mỹ David Jonas lập luận rằng quốc hội không thể hạn chế quyền hành của tổng thống với nhánh hành pháp, nên cựu Tổng thống Trump được quyền giải mật tất cả tài liệu mật.

“Tổng thống thuộc nhánh hành pháp. Vì vậy ông ấy có thể giải mật tất cả thông tin hạt nhân”, theo ông Jonas.

Chuyên gia luật Elizabeth Goitein (Trung tâm Pháp lý Brennan) phản bác Hiến pháp Mỹ trao cho quốc hội quyền hạn chế quyền hành của tổng thống ở các vấn đề liên quan chặt chẽ đến an ninh quốc gia. Giám đốc Cơ quan Lưu trữ an ninh quốc gia Mỹ Thomas Blanton cũng cho biết: “Tổng thống có quyền yêu cầu giải mật tài liệu FRD, nhưng quá trình giải mật luôn phải thông qua Bộ Năng lượng và Bộ Quốc phòng”.

Chuyên gia Aftergood còn lưu ý tài liệu FRD phải được lưu trữ tại nơi đảm bảo an toàn, chứ không phải là phòng tắm tại nhà riêng cựu Tổng thống Trump.