Pfizer phát triển thuốc uống kháng vi rút SARS-CoV-2, nhiều đối thủ tham gia cuộc đua

2.660 người tham gia thử nghiệm thuốc uống kháng vi rút SARS-CoV-2 của Pfizer

Hôm 27.9, Pfizer cho biết đã bắt đầu một nghiên cứu lớn thử nghiệm loại thuốc kháng SARS-CoV-2 đường uống ở những người đã tiếp xúc với vi rút.

Nhà sản xuất thuốc Mỹ và các đối thủ như Merck & Co (Mỹ) và Roche Holding AG (Thụy Sĩ) đã chạy đua để phát triển một loại thuốc kháng vi rút dễ sử dụng cho bệnh nhân COVID-19.

Nghiên cứu từ giai đoạn giữa đến giai đoạn cuối sẽ thử nghiệm loại thuốc PF-07321332 của Pfizer trên 2.660 tình nguyện viện là người lớn khỏe mạnh từ 18 tuổi trở lên sống trong cùng hộ gia đình với một cá nhân mắc COVID-19 có triệu chứng được xác nhận.

Trong thử nghiệm, PF-07321332 được thiết kế để ngăn chặn hoạt động của một loại enzyme quan trọng cần thiết cho coronavirus nhân lên, sẽ sử dụng cùng một liều ritonavir thấp, loại thuốc cũ được dùng rộng rãi trong các phương pháp điều trị kết hợp cho bệnh nhân HIV.

Pfizer cũng đã bắt đầu một nghiên cứu khác về PF-07321332 ở bệnh nhân COVID-19 người lớn không nhập viện, có triệu chứng.

Enanta Pharmaceuticals (Mỹ), Pardes Biosciences (Mỹ), Shionogi & Co (Nhật) và Novartis AG (Thụy Sĩ) cho biết đã phát triển thuốc kháng vi rút SARS-CoV-2 nhắm mục tiêu cụ thể vào COVID-19, đồng thời tránh những thiếu sót tiềm ẩn như nhu cầu uống nhiều viên mỗi ngày hoặc các vấn đề an toàn đã biết.

Các chuyên gia về bệnh truyền nhiễm nhấn mạnh rằng việc ngăn ngừa COVID-19 thông qua việc sử dụng rộng rãi vắc xin vẫn là cách tốt nhất để kiểm soát đại dịch, nhưng họ nói căn bệnh này sẽ ở lại đây và cần có những phương pháp điều trị thuận tiện hơn.

“Chúng ta cần có các giải pháp thay thế bằng đường uống để ngăn chặn loại vi rút SARS-CoV-2 này. Chúng ta có những người không tiêm vắc xin bị bệnh, những người mà khả năng bảo vệ của vắc xin đang suy yếu và những người không thể tiêm phòng”, Tiến sĩ Robert Schooley, Giáo sư về bệnh truyền nhiễm tại Trường đại học California San Diego (Mỹ), nói.

Pfizer, Merck & Co cũng như đối tác Atea Pharmaceuticals và Roche AG đều hé lộ có thể xin phê duyệt khẩn cấp cho thuốc kháng vi rút SARS-CoV-2 trong năm nay.

Các đối thủ khác chậm chân hơn ít nhất một năm. Pardes Biosciences đã bắt đầu thử nghiệm giai đoạn đầu vào tháng trước. Shionogi & Co có kế hoạch bắt đầu thử nghiệm lâm sàng quy mô lớn vào cuối năm. Enanta Pharmaceuticals đặt mục tiêu bắt đầu thử nghiệm trên người vào đầu năm sau. Novartis vẫn đang thử nghiệm thuốc viên của mình trên động vật.

Giám đốc điều hành Enanta Pharmaceuticals - Jay Luly cho biết các loại thuốc có mục đích ban đầu được phát triển cho các bệnh nhiễm vi rút khác không phải là cách tiếp cận không hợp lý. Song, người ta vẫn chưa biết chúng sẽ chống lại COVID-19 mạnh đến mức nào hoặc có thể nhắm mục tiêu vào mô phổi, nơi vi rút bám trụ tốt như thế nào.

“Rủi ro là nếu đó không phải một nỗ lực tuyệt vời, bạn sẽ mất thời gian", Jay Luly nói.

Thuốc kháng vi rút SARS-CoV-2 rất phức tạp để phát triển vì phải nhắm mục tiêu vào vi rút sau khi nó đã nhân lên bên trong tế bào người mà không làm tổn hại đến các tế bào khỏe mạnh. Chúng cũng cần được tiêm sớm để có hiệu quả cao nhất.

Hiện tại, kháng thể đơn dòng và tiêm tĩnh mạch là phương pháp điều trị được chấp thuận cho bệnh nhân COVID-19 không nhập viện ở Mỹ.

Theo ước tính gần đây của Jefferies & Co, một phương pháp điều trị COVID-19 hiệu quả, tiện lợi có thể đạt doanh thu hàng năm trên 10 tỉ USD. Merck & Co có hợp đồng với chính phủ Mỹ mức giá 700 USD cho một đợt điều trị bằng molnupiravir, thuốc kháng vi rút SARS-CoV-2.

Tìm kiếm cách điều trị dễ dàng

Một số nhóm thuốc kháng vi rút đang được nghiên cứu. Các chất ức chế polymerase như thuốc Atea - lần đầu tiên được phát triển cho bệnh viêm gan C - nhằm mục đích phá vỡ khả năng tạo bản sao của coronavirus. Ngoài ra còn có các chất ức chế protease, như thuốc viên Pfizer, được thiết kế để ngăn chặn một loại enzyme mà vi rút cần để nhân lên sớm hơn trong vòng đời của nó.

“Chúng tôi đang cố gắng ngăn chặn các quy trình cho phép vi rút thiết lập một nhà máy nhân bản", theo Uri Lopatin, Giám đốc điều hành Pardes Biosciences, công ty cũng đang phát triển chất ức chế men protease COVID-19.

Molnupiravir được Merck & Co phát triển cùng Ridgeback Therapeutics tại một thời điểm được hình dung như loại thuốc chữa bệnh cúm và hoạt động bằng cách đưa các lỗi vào mã di truyền của vi rút.

Jay Grobler, người giám sát bệnh truyền nhiễm và vắc xin tại Merck & Co, nói: “Hoạt động phổ rộng của molnupiravir chống lại các vi rút RNA, bao gồm cả các vi rút đường hô hấp khác, cho thấy rằng nó phải là một phân tử bền và hữu ích”.

Merck & Co nói dữ liệu cho thấy loại thuốc này không có khả năng gây ra những thay đổi di truyền trong tế bào người, nhưng những người đàn ông trong cuộc thử nghiệm phải kiêng quan hệ tình dục khác giới hoặc đồng ý sử dụng biện pháp tránh thai.

Nicholas Kartsonis, Giám đốc điều hành nghiên cứu của Merck & Co, cho biết: “Chúng tôi không biết liệu có bất kỳ tác dụng tiềm tàng nào của thuốc với tinh trùng hay không”.

Cả molnupiravir và thuốc viên Pfizer đều được uống 12 giờ một lần trong 5 ngày. Thuốc của Pfizer phải được kết hợp với ritonavir (thuốc kháng vi rút cũ hơn), giúp tăng cường hoạt động của chất ức chế protease nhưng có thể gây ra tác dụng phụ trên đường tiêu hóa và cản trở các thuốc khác.

Pfizer cho biết một liều ritonavir thấp sẽ giúp chất ức chế protease của nó tồn tại trong cơ thể lâu hơn và ở nồng độ cao hơn.

Enanta Pharmaceuticals, công ty nhận được phần lớn doanh thu từ thỏa thuận thuốc trị viêm gan C với AbbVie, đã quét thư viện các hợp chất kháng vi rút của mình vào đầu năm 2020. Hãng đã chọn thiết kế chất ức chế protease mới nhắm mục tiêu một loại enzym quan trọng với khả năng nhân lên của coronavirus và các biến thể.

Giám đốc điều hành Enanta Pharmaceuticals - Jay Luly cho hay loại thuốc này sẽ được thử nghiệm với liều lượng một lần mỗi ngày.

Uri Lopatin nói hãng Pardes Biosciences đang đánh giá liều dùng một lần, hai lần một ngày và liệu thuốc của họ có cần kết hợp với ritonavir hay không.

Pardes Biosciences đã nhận được tài trợ từ Gilead Sciences, công ty từ bỏ phiên bản hít của remdesivir, một chất ức chế polymerase tiêm tĩnh mạch được phê duyệt cho bệnh nhân COVID-19 nhập viện.

Gilead Sciences vẫn đang nghiên cứu một loại thuốc uống remdesivir, cũng được phát triển lần đầu tiên cho bệnh viêm gan C và hiện là thuốc kháng vi rút duy nhất được chấp thuận để điều trị COVID-19 ở Mỹ.