Phân tích ý nghĩa Hiệp định quốc phòng 'nâng cấp' giữa Trung Quốc và Singapore

Quan hệ ngoại giao Singapore-Trung Quốc, chính thức mở cửa vào năm 1990 nhưng cũng có từ nhiều thập niên trước, cũng đã dần phát triển để gồm cả lĩnh vực quốc phòng. Phạm vi của các cam kết ban đầu, bao gồm các khía cạnh cơ bản như thăm, trao đổi, ghé cảng và tập trận, đã được chính thức hóa trong một thỏa thuận được hai bên ký kết năm 2008 gọi là Thỏa thuận về trao đổi quốc phòng và hợp tác an ninh (ADESC).

Trong vài năm qua, cả hai bên đã chú ý đến các cơ hội để thúc đẩy hợp tác quốc phòng hơn nữa bất chấp những thách thức đối với mối quan hệ - qua các sự cố như việc Trung Quốc bắt giữ các phương tiện quân sự Singapore sau cuộc tập trận với Đài Loan vào tháng 11.2016, cũng như việc Singapore xem xét kỹ lưỡng các hoạt động ảnh hưởng của Trung Quốc.

Bộ Quốc phòng Singapore hồi tháng 5 cho biết Thỏa thuận hợp tác an ninh và trao đổi quốc phòng (ADESC) sửa đổi dự kiến được ký vào cuối năm nay. Thỏa thuận này nhằm nâng cấp quan hệ quốc phòng giữa hai nước, trong đó thúc đẩy hợp tác và tăng cường quy mô các cuộc diễn tập.

"Hai bộ trưởng đã thống nhất chương trình cốt yếu để làm sâu sắc quan hệ quốc phòng và tăng cường cam kết song phương về nhiều mặt", Bộ Quốc phòng Singapore cho biết.

Chủ nhật tuần trước, ngày 20.10, hai bên cuối cùng đã ký kết thỏa thuận quốc phòng mới. Việc ký kết diễn ra tại tòa nhà Bayi ở Bắc Kinh, giữa Bộ trưởng Quốc phòng Trung Quốc Ngụy Phượng Hòa và người đồng cấp Singapore Ng Eng Hen.

Theo The Diplomat, mặc dù lợi ích của hiệp ước mới trong đó có vẻ khiêm tốn, nhưng sự phát triển dù sao cũng có ý nghĩa quan trọng vì nhiều lý do. Đầu tiên, nó củng cố thực tế rằng Singapore vẫn cam kết làm ấm mối quan hệ với Trung Quốc bất chấp những thách thức mà cả hai bên phải đối mặt trong quan hệ song phương. Do sự kết hợp của các yếu tố, bao gồm sự quyết đoán ngày càng tăng của Trung Quốc, môi trường địa chính trị đầy thách thức với căng thẳng giữa Mỹ và Trung Quốc ngày một leo thang và sự chuyển đổi chính trị trong nước của Singapore sang một thế hệ lãnh đạo mới, mà trong vài năm qua đã tăng cường cam kết với Bắc Kinh để ổn định quan hệ.

Nhìn từ quan điểm đó, thỏa thuận ADESC nâng cao dường như không có gì bất ngờ. Cả hai bên đều nỗ lực để thúc đẩy mối quan hệ chung, bằng chứng là một loạt các thỏa thuận được hai bên ký kết trong diễn đàn song phương cấp cao nhất của họ ở Trùng Khánh tuần trước có sự góp mặt của một số thành viên lãnh đạo thế hệ thứ 4 của Singapore. Và nó cũng tuân theo các dấu hiệu tiến bộ trước đây về khía cạnh của mối quan hệ quốc phòng, gồm cả những nỗ lực tổ chức tập trận một cách thường xuyên.

Thứ hai, ADESC nâng cao cũng làm nổi bật sự thâm nhập của Trung Quốc thể hiện qua việc tiếp tục thực hiện trong việc thiết lập quan hệ đối tác an ninh trong khu vực rộng lớn hơn. Trung Quốc trước đó cũng đã nỗ lực phát triển quan hệ đối tác quốc phòng mới của riêng mình ở Đông Nam Á và châu Á -Thái Bình Dương rộng lớn hơn để định hình lại cấu ​​trúc an ninh khu vực. Ngoài ra, Trung Quốc còn đẩy mạnh bán vũ khí mới cho các đồng minh của Mỹ như Thái Lan và Philippines, ký kết các thỏa thuận mới, thực hiện đối thoại với các quốc gia khác.

Về vấn đề này, thỏa thuận quốc phòng giữa Trung Quốc với Singapore đã thể hiện một bước tiến khác cho quan hệ đối tác an ninh Bắc Kinh tại khu vực châu Á - Thái Bình Dương. Mặc dù có liên quan đến việc xây dựng các khía cạnh hiện có của các mối quan hệ như các chuyến thăm và trao đổi, ADESC nâng cao cũng bao gồm các điều khoản mới nhằm tăng cường đáng kể hợp tác quốc phòng giữa hai nước.

Thứ ba, ADESC nâng cao cũng là một lời nhắc nhở quan trọng rằng trái với những dự đoán và lo ngại quá đơn giản về các quốc gia châu Á chọn phe trong chiến tranh lạnh mới giữa Mỹ và Trung Quốc, các nước có quy mô vừa và nhỏ, bao gồm cả các đối tác của Mỹ như Singapore, đang có nhiều sắc thái hơn trong việc cách tiếp cận để đáp ứng với tình hình hiện tại. Để điều chỉnh theo thực tế địa chính trị rộng lớn hơn cũng như các điều kiện trong nước và khu vực khác, họ đang điều chỉnh cách tiếp cận của họ với Washington và Bắc Kinh và cũng đánh giá lại các khía cạnh của chính sách đối nội và đối ngoại của họ nói chung.

Các động thái của Singapore đã phản ánh thực tế này. Đáng chú ý, chẳng hạn, việc Singapore ký kết ADESC tăng cường với Trung Quốc diễn ra chỉ vài tuần sau khi họ cũng gia hạn một thỏa thuận cơ sở quân sự quan trọng với Mỹ, điều này có phạm vi rộng hơn và do đó Singapore cũng tiếp tục tiến hành trong thỏa thuận hợp tác quốc phòng được tăng cường của riêng mình với Mỹ, kể cả trong các lĩnh vực tiên tiến như trí tuệ nhân tạo. Các quan chức Singapore cũng không ngại riêng tư và công khai cho cả Washington và Bắc Kinh biết về những rủi ro của mối quan hệ đối đầu giữa Mỹ và Trung Quốc. Bản thân Bộ trưởng Quốc phòng Singapore đã bày tỏ tình cảm này trong bài phát biểu của mình mới đây tại Diễn đàn Hương Sơn Bắc Kinh, phù hợp với lập trường được Thủ tướng Singapore Lý Hiển Long thể hiện qua bài phát biểu tại Đối thoại Shangri-La hồi đầu năm nay.

Hoàng Vũ (Theo The Diplomat)