Thế hệ trẻ tại Afghanistan lo lắng về tương lai không còn internet

Tuần trước, Salgy (20 tuổi) đã rất vui mừng khi được thông báo rằng cô đã đứng đầu khoảng 200.000 sinh viên trong kỳ thi tuyển sinh Đại học tại Afghanistan.

Trong nhiều tháng, Sagly đã nhốt mình trong phòng để miệt mài ôn luyện, có khi quên cả ăn. Nhưng khi nhận được kết quả, cô biết sự khổ luyện của mình đã được đền đáp.

“Đó là khoảnh khắc mà tôi cảm thấy như ai đó tặng mình cả thế giới. Mẹ tôi đã khóc vì hạnh phúc và tôi cũng đã khóc cùng bà ấy”, Sagly nói với Reuters.

Nhưng sự vui mừng chưa kéo dài được bao lâu mà đã chuyển dần sang trạng thái lo lắng khi Sagly nhớ lại những sự kiện xảy ra tại đất nước mình vào những tuần trước đó.

Sau khi phần lớn lực lượng Mỹ còn lại ở Afghanistan rời đi, Taliban bắt đầu một cuộc tiến công nhanh chóng vào quê hương của cô,  đỉnh điểm là việc tấn công thủ đô Kabul hôm 15.8.

Salgy nói với Reuters: “Chúng tôi đang đối mặt với một tương lai bất định. Tôi đang vô cùng lo lắng không biết điều gì sẽ xảy ra sau đó. Tôi nghĩ mình vừa là người may mắn nhất nhưng thực tế lại không may mắn nhất”.

Gần 2/3 người Afghanistan dưới 25 tuổi và cả một thế hệ thậm chí không thể nhớ được những gì về Taliban, kẻ đã cai trị đất nước này từ năm 1996 cho đến khi bị lực lượng dân quân do phương Tây hậu thuẫn lật đổ vào năm 2001.

Trong thời gian cai trị, Taliban đã thực thi một cách nghiêm ngặt luật Hồi giáo. Họ cấm trẻ em gái đến trường, phụ nữ đi làm và thực hiện các vụ hành quyết đẫm máu nơi công cộng. Kể từ năm 2001, các chiến binh đã chiến đấu với một cuộc nổi dậy, trong đó hàng ngàn người Afghanistan đã chết.

Kể từ khi nắm lại được quyền lực, Taliban đã nhanh chóng trấn an sinh viên rằng việc học tập của họ sẽ không bị gián đoạn, đồng thời cho biết sẽ tôn trọng quyền của phụ nữ và kêu gọi các chuyên gia tài năng không rời bỏ đất nước.

Nhưng đã quen với cuộc sống hiện đại với điện thoại di động, nhạc pop, “Thế hệ Z” (Thế hệ được sinh ra trong khoảng thời gian từ năm 1995 - 2012) tại Afghanistan giờ đây đang lo lắng về một số quyền tự do sẽ bị tước bỏ.

Sosan Nabi (21 tuổi), một sinh viên mới tốt nghiệp cho biết: “Tôi đã  lên những mục tiêu để phát triển bản thân trong 10 năm tới. Chúng tôi hy vọng về một sống được thay đổi. Nhưng chỉ trong một tuần, Taliban đã tiếp quản đất nước và chỉ trong vòng 24 giờ họ đã lấy đi tất cả niềm hy vọng của chúng tôi. Những giấc mơ vụt tắt ngay trước mắt”.

Sự tự do có thể bị tước đoạt  

Vào sáng ngày 15.8, khi Taliban tiến gần đến thủ đô Kabul, Javid (26 tuổi) vội vã trở về nhà từ trường đại học nơi anh đang làm việc sau khi tốt nghiệp. Anh lập tức xóa tất cả các email và tin nhắn trên mạng xã hội đã chia sẻ với các tổ chức và chính phủ nước ngoài, đặc biệt là Mỹ. Javid cũng đã đốt, hủy tất cả các chứng chỉ, cúp lưu niệm do các chương trình phát triển do Mỹ tài trợ.

Nhiều người Afghanistan làm việc cho các tổ chức ở nước ngoài đã cố gắng chạy trốn khỏi đất nước này trong 2 tuần qua.

Với những câu chuyện về Taliban từ cha mẹ kể lại, một số người trẻ cho biết họ hoảng sợ cho dù bất kể tình hình thực tế đang như thế nào. Nhiều người trong số họ, lần đầu tiên, đã chứng kiến người của Taliban đi tuần tra trên đường phố Kabul. Bên cạnh sự an toàn của bản thân, những người trẻ tuổi mà được Reuters phỏng vấn cho biết họ lo lắng các quyền tự do khác sẽ bị tước đoạt.

Theo Ngân hàng Thế giới, tỷ lệ nhập học trung học cơ sở tại Afghanistan tăng từ 12% năm 2001 lên 55% năm 2018. Từ thời điểm mà một đài phát thanh quốc doanh chủ yếu phát đi các lời kêu gọi cầu nguyện và giáo lý tôn giáo, đến nay tại đất nước này hiện có khoảng 170 đài phát thanh, hơn 100 tờ báo và hàng chục đài truyền hình. Đó là chưa kể đến điện thoại thông minh và Internet đã trở nên phổ biến hơn, cho phép những người trẻ tuổi tiếp cận với các thông tin bên ngoài biên giới Afghanistan. Elaha Tamim, một cô gái 18 tuổi vừa thi đỗ đại học cho biết những điều này trước kia chưa bao giờ tồn tại dưới thời cai trị của Taliban.

“Internet là thứ mà chúng tôi sử dụng mọi lúc mọi nơi. Chúng tôi dùng để giải trí và khám phá những gì đang xảy ra ở phần còn lại của thế giới. Tôi không muốn bị tước đi điều đó”, Tamim chia sẻ.

Quyền phụ nữ

Một số phụ nữ trẻ đặc biệt lo ngại số phận của mình sẽ như thế nào dưới sự cai trị của Taliban. Theo Ngân hàng Thế giới, số trẻ em, gái học tiểu học đã tăng từ con số 0 (dưới thời Taliban) lên hơn 80%.

Taliban tuyên bố sẽ tôn trọng quyền đến trường của trẻ em gái song Javid cho biết, nhiều sinh viên nữ đã ngừng đến lớp vì sợ hãi. “Tôi lớn lên trong một môi trường mà chúng tôi được tự do đi học, tự do vui chơi. Mẹ tôi đã kể cho tôi nghe những câu chuyện về quãng thời gian cay đắng của bà khi Taliban cai trị. Những câu chuyện đó thật đáng sợ”, Tamim nói.

Ammar Yasir, một thành viên văn phòng chính trị của Taliban tại Doha đã đích thân chúc mừng Sagly khi cô nhận kết quả đỗ đại học và được nhận vào trường Y trong một bài viết đăng trên Twitter.

Giờ đây, Sagly hy vọng sẽ thực hiện được ước mơ trở thành bác sĩ của mình, bất chấp bất cứ điều gì có thể xảy ra trong tương lai. “Nếu Taliban cho phép các cô gái được học đại học và không cản trở thì là điều tốt lành. Còn nếu không thì sự cố gắng, đấu tranh cả đời của tôi sẽ gặp nhiều rủi ro”, Sagly nói.

Mặc dù đã được đảm bảo tính mạng, một số người mà Reuters đã phỏng vấn cho biết họ rất muốn rời khỏi Afghanistan nhưng không biết có được hay không. “Nếu tôi nghĩ rằng việc ở lại sẽ mang lại bất kỳ hy vọng thay đổi tích cực nào thì tôi cũng như hàng nghìn người trẻ khác, sẵn sàng từ bỏ cuộc sống của mình vì điều đó. Nhưng tất cả chúng tôi đều biết điều đó không bao giờ trở thành  hiện thực”, Naby nói.