Vì sao ngày càng nhiều thanh niên Mỹ không học đại học?

Grayson Hart là một học sinh trung học giỏi và muốn trở thành diễn viên hoặc giáo viên. Anh tin rằng đại học là con đường duy nhất để có công việc tốt, ổn định và cuộc sống hạnh phúc. Nhưng đại dịch COVID-19 đã làm thay đổi suy nghĩ của Hart.

Một năm sau khi tốt nghiệp trung học, Hart hiện đang chỉ đạo một chương trình sân khấu dành cho giới trẻ ở thành phố Jackson (bang Tennessee). Anh vào học tại tất cả đại học từng đăng ký nhưng rồi bỏ ngang. Một phần vì chi phí, ngoài ra 1 năm học từ xa cũng đem lại cho anh thời gian suy nghĩ cùng sự tự tin đi con đường khác biệt.

“Qua đại dịch, có rất nhiều người trong chúng tôi hình thành thái độ tự mình làm lấy, kiểu như là: “Tôi có tự tìm hiểu. Tại sao tôi lại muốn bỏ tiền để có một tờ giấy (bằng đại học) thực sự không giúp ích gì cho những gì tôi đang làm bây giờ chứ?”, Hart chia sẻ.

Hart nằm trong số hàng nghìn người trẻ đến tuổi thành niên trong đại dịch nhưng không học đại học. Nhiều trường hợp chọn công việc theo giờ hoặc nghề nghiệp không yêu cầu bằng cấp, vài người vì lo ngại học phí cao cùng nguy cơ mắc nợ khoản vay sinh viên nên chọn con đường khác.

Tổ chức phi lợi nhuận National Student Clearinghouse thống kê, tỷ lệ tuyển sinh đại học trên toàn nước Mỹ từ năm 2019 đến năm 2022 giảm đến 8% mặc dù học trực tiếp đã được khôi phục. Cục Thống kê Lao động Mỹ cũng ghi nhận tỷ lệ học đại học kể từ năm 2018 sụt giảm ở mức cao nhất từng được ghi nhận.

Giới chuyên gia kinh tế cảnh báo tác động của xu hướng trên có thể rất nghiêm trọng.

Ít sinh viên tốt nghiệp đại học hơn sẽ làm trầm trọng thêm tình trạng thiếu lao động trong hàng loạt lĩnh vực từ y tế đến công nghệ thông tin. Trung tâm Giáo dục - Lực lượng lao động Đại học Georgetown xác định, người không học đại học có thu nhập cả đời thấp hơn người có bằng đại học đến 75%. Khi nền kinh tế sa sút thì người không bằng cấp thuộc nhóm đối tượng dễ mất việc làm.

Theo nhà nghiên cứu Zack Mabel (Đại học Georgetown): “Không học đại học là xu hướng khá nguy hiểm đối với sức mạnh nền kinh tế Mỹ”.

Trả lời phỏng vấn của hãng AP, nhiều nhà giáo dục, giáo viên cùng học sinh mô tả về một thế hệ bị các cơ sở giáo dục làm cho mệt mỏi. Phần lớn các học sinh phải tự xoay sở trong thời gian học từ xa nên quyết định chọn việc làm bán thời gian. Một số cảm thấy họ không học được gì, ý tưởng học thêm 2 - 4 năm nữa cũng không mấy hấp dẫn.

Song song đó, nợ khoản vay sinh viên tăng vọt – vấn đề thu hút sự chú ý lớn của người Mỹ trẻ tuổi. Tổng thống Joe Biden thúc đẩy xóa nợ nhưng Tòa tối cao Mỹ sẵn sàng ngăn chặn.

Lúc còn bé, Hart mơ ước được vào Đại học bang Pennsylvania học nhạc kịch. Gia đình cũng khuyến khích anh vào đại học.

Nhưng khi phải học trực tuyến vì đại dịch, Hart dành nhiều thời gian tham gia các lớp học sáng tạo và dần có cảm giác độc lập, căng thẳng học tập cũng giảm dần.

Hart bắt đầu làm việc tại một cửa hàng bán sinh tố và nhận ra rằng mình có thể kiếm được một mức lương ổn định mà không cần bằng cấp. Vào thời điểm tốt nghiệp trung học, anh đã quyết định bỏ kế hoạch học đại học.

Trường hợp như Hart xảy ra nhiều ở cả trường công lẫn trường tư. Nhiều nhà giáo dục bị sốc khi thấy học sinh đổ xô đi làm cho kho hàng Amazon hay làm công việc tự do.

Sự thay đổi diễn ra rõ rệt tại thành phố Jackson. Năm 2021, cứ 10 học sinh tốt nghiệp trung học thì chỉ có 4 học sinh vào đại học, giảm so với mức 6/10 năm 2019 và sâu hơn mức giảm chung cả nước là 62%.

Giới chức Jackson cho biết, người trẻ tuổi vào cửa hàng bán lẻ và nhà hàng làm việc với mức lương cao, một số khác được công ty sản xuất sẵn sàng tăng lương tuyển dụng.

“Học sinh không thể cưỡng lại số lương thưởng vượt qua những gì họ thấy trước đây”, theo Giám đốc Phát triển lực lượng lao động Vicki Bunch.

Khắp Tennessee, sự lo ngại số học sinh vào đại học giảm tăng theo số lượng nhà máy mới được mở trên địa bàn. Nhà máy lớn nhất là của hãng xe Ford tập trung sản xuất xe tải điện và pin, hứa hẹn tạo ra 5.000 việc làm.

Daniel Moody (19 tuổi) được tuyển vào làm trong nhà máy Ford ngay sau khi tốt nghiệp trung học. Hiện anh kiếm được 24 USD/giờ và hài lòng với quyết định bỏ đại học.

“Nếu học đại học thì tôi sẽ khánh kiệt. Bạn sẽ không thể kiếm được số tiền như chúng tôi khi cố vào đại học”, Moody chia sẻ.

Giám đốc tổ chức giáo dục phi lợi nhuận SCORE Jamia Stokes chỉ ra: “Thế hệ ngày nay đã khác. Họ thực dụng hơn về việc làm, về cách sử dụng thời gian và tiền bạc”.

Không kém Tennessee, bang Arkansas cũng ghi nhận tỷ lệ học sinh tốt nghiệp trung học lập tức vào đại học giảm từ 49% xuống 42% trong thời kỳ đại dịch, bang Kentucky giảm còn 54%.

Hy vọng tình hình cải thiện xuất hiện khi số lượng sinh viên năm nhất đại học toàn quốc năm 2022 tăng nhẹ so với năm 2021, mặc dù vẫn kém xa mức trước đại dịch.

Một điểm sáng nữa là ngày càng nhiều người trẻ tuổi theo học các chương trình giáo dục khác ngoài đại học. Một số tiểu bang ghi nhận nhu cầu học nghề ngày càng tăng.

Theo Bộ Lao động Mỹ, số lượng người học nghề sau khi giảm vào năm 2020 thì nay đã tăng trở lại gần bằng mức trước đại dịch.

Trước đại dịch, Boone Williams - học sinh lớp chuyên với nhiều điểm A - là đối tượng nhiều đại học thèm khát. Anh từng muốn theo ngành động vật học.

Nhưng đại dịch đến buộc trường trung học phải triển khai học trực tuyến, con đường của Williams thay đổi hoàn toàn. Anh đến các trang trại địa phương chăm sóc ngựa và gia súc để kiếm tiền thay vì lên mạng học.

Khi bạn giới thiệu một chương trình dạy nghề, Williams lập tức chớp lấy cơ hội. Hiện anh làm việc cho một công ty sửa ống nước và tham gia lớp học ban đêm. Mức lương hiện tại còn khiêm tốn nhưng Williams nghĩ rằng tình hình bản thân tốt hơn người chọn học đại học bỏ dở giữa chừng hay phải trả nợ khoản vay sinh viên.

“Về lâu dài tôi có cuộc sống ổn định hơn”, theo Williams.