Vũ trụ đến tay tư nhân: Từ bay vào không gian 2020 đến chinh phục các hành tinh 2021

Vũ trụ đến tay tư nhân: SpaceX trở thành công ty đầu tiên đưa con người lên không gian trên một tàu vũ trụ thuộc sở hữu tư nhân. Chính phủ Mỹ tiếp tục hợp tác chặt chẽ với các công ty khởi nghiệp và doanh nghiệp vũ trụ trong kế hoạch đưa con người trở lại Mặt trăng. Và, được chính phủ thừa nhận là "các doanh nghiệp thiết yếu" trong bối cảnh đại dịch, các công ty vũ trụ non trẻ tiếp tục làm việc để tạo ra tên lửa hoặc vệ tinh mới.

Nhưng năm 2021 dự kiến ​​sẽ còn gặt hái lớn hơn đối với ngành công nghiệp đang phát triển mạnh mẽ khi những gã khổng lồ như SpaceX tiếp tục theo đuổi các công nghệ của tương lai - từ tên lửa sao Hỏa đến kết nối dịch vụ internet từ không gian .

Dưới đây là những gì khu vực tư nhân đã lên kế hoạch chinh phục không gian trong năm 2021.

Lên vũ trụ thành chuyện đi chợ

SpaceX đã làm nên lịch sử khi tàu vũ trụ Crew Dragon của họ chứng minh rằng nó có thể đưa các phi hành gia NASA đến Trạm Vũ trụ Quốc tế, đánh dấu lần đầu tiên trong lịch sử 18 năm của SpaceX bằng việc đưa con người vào không gian. Đây cũng là đỉnh cao của mối quan hệ hợp tác kéo dài một thập kỷ với NASA để trả lại khả năng đưa con người bay vào vũ trụ cho Mỹ (trước đó Mỹ phải thuê tàu của Nga cho đỡ tốn kém).

SpaceX dự kiến ​​sẽ biến những chuyến đi đó trở thành thường xuyên hơn. Một nhóm phi hành gia khác dự kiến ​​sẽ thực hiện chuyến bay trên Crew Dragon vào ngay mùa xuân năm 2021, và một chuyến bay khác của Crew Dragon có thể tiến hành vào mùa thu năm sau.

Sau gần một thập kỷ phải dựa vào các tàu vũ trụ của Nga, việc có thể tự đưa các phi hành gia Mỹ vào không gian là một thỏa thuận rất lớn đối với NASA. Cơ quan vũ trụ Mỹ  cho biết bây giờ họ sẽ có thể duy trì trên trạm không gian đầy đủ nhân viên, cho phép tăng đáng kể số lượng nghiên cứu mà các phi hành gia có thể thực hiện trên ISS.

Năm tới, Boeing cũng có thể bổ sung thêm một phương tiện khác vào lĩnh vực chinh phục không gian. Công ty đang có kế hoạch thực hiện chuyến bay có phi hành đoàn đầu tiên trên phương tiện Starliner của mình. Phương tiện này đang được phát triển theo cùng một chương trình của NASA với Crew Dragon của SpaceX.

Starliner của Boeing, trông tương tự như Crew Dragon của SpaceX, trước tiên sẽ cần phải thực hiện lại một thử nghiệm bay bị lỗi mà công ty đã cố gắng thực hiện một năm trước. Boeing cho biết họ đang nhắm mục tiêu thực hiện lần thử thứ hai vào 29.3. Nếu mọi việc suôn sẻ, vụ phóng phi hành đoàn đầu tiên của Starliner có thể bắt đầu vài tháng sau đó.

Du lịch vũ trụ được thương mại hóa

Theo các điều khoản của thỏa thuận phát triển đã ký với NASA, cả hai tàu vũ trụ của Boeing và SpaceX đều thuộc sở hữu tư nhân, có nghĩa là cả hai công ty sẽ có quyền bán vé trên tàu vũ trụ của họ cho bất kỳ ai có khả năng chi trả mức giá khoảng 50 triệu USD/chuyến.

SpaceX đã ký thỏa thuận với Axiom, một công ty khởi nghiệp do cựu Quản trị viên NASA Michael Suffredini thành lập, để đưa một nhóm "phi hành gia tư nhân" lên ISS trên tàu Crew Dragon vào nửa cuối năm 2021.

Axiom đã xác nhận hai trong số các thành viên phi hành đoàn sẽ có mặt trên chuyến bay đó. Người thứ nhất là Michael Lopez-Alegria, một cựu phi hành gia NASA và là người từng tham gia ba nhiệm vụ trên Tàu con thoi. Lần này Lopez-Alegria sẽ bay với tư cách công dân. Người thứ hai là Eytan Stibbe, một cựu phi công quân sự người Israel và được giới đầu tư tài trợ.

Hai dự án liên doanh do tỷ phú hậu thuẫn - Virgin Galactic của Richard Branson và Blue Origin của Jeff Bezos - đang phát triển các phương tiện nhỏ chạy bằng tên lửa với mục tiêu đưa những người giàu có tìm kiếm cảm giác mạnh trong các chuyến đi ngắn vào bầu khí quyển.

Virgin Galactic đã được chuyển vào sân bay vũ trụ mới sang trọng ở New Mexico và đang chuẩn bị mở cửa hoạt động kinh doanh ngay trong năm tới. Ông chủ dự án Branson cũng nằm trong số những hành khách đầu tiên lên chiếc máy bay vũ trụ siêu thanh mà công ty đã dành hai thập kỷ để chế tạo và thử nghiệm. Chuyến bay thử nghiệm gần đây bị cắt ngắn do sự cố động cơ, nhưng Virgin Galactic vẫn hy vọng sẽ hoàn thành các thử nghiệm cuối cùng trong vòng vài tháng tới.

Virgin Galactic đã bán được hơn 600 vé có giá từ 200.000 đến 250.000 USD. Và công ty có kế hoạch sớm mở lại bán vé với nhiều khả năng sẽ tăng cao hơn nữa.

Blue Origin cũng có thể mở cửa kinh doanh vào năm tới. Công ty đã thử nghiệm công nghệ của mình tại một địa điểm hẻo lánh ở Tây Texas 13 lần và dành nhiều năm để quảng bá các cửa sổ lớn và cabin rộng rãi của tàu vũ trụ. Tuy nhiên, Blue Origin vẫn chưa công bố giá vé cũng như thời điểm bắt đầu mở bán.

ULA  và dự án lên Mặt trăng

Trong lĩnh vực kinh doanh phóng tên lửa, SpaceX có thể phải đối mặt với sự cạnh tranh gay gắt hơn bao giờ hết trong năm tới. Hai công ty - United Launch Alliance, liên doanh Lockheed Martin-Boeing và Blue Origin - đang có kế hoạch giới thiệu hai phương tiện phóng mới lớn nhằm cạnh tranh với tên lửa Falcon của SpaceX về sức mạnh và giá thành.

Tên lửa New Glenn của Blue Origin – với chiều cao gấp 5 lần so với tên lửa du lịch vũ trụ của công ty - dự kiến ​​sẽ tiến hành vụ phóng đầu tiên vào năm sau sau nhiều năm phát triển.

Tên lửa của ULA, được gọi là Vulcan Centaur, dự kiến ​​sẽ khởi động với một tiếng nổ vang theo cả hai nghĩa: Nhiệm vụ đầu tiên của nó là đưa một tàu đổ bộ lên mặt trăng vào năm sau. Chiếc máy bay này do một công ty khởi nghiệp có tên là Astroboticchế tạo, sẽ thay mặt NASA đưa hàng hóa nghiên cứu lên bề mặt Mặt Trăng.

Các tên lửa của Blue Origin, ULA và SpaceX dự kiến ​​sẽ cạnh tranh với ULA để tìm kiếm các bản hợp đồng cùng chính phủ trong nhiều năm tới. Ví dụ, quân đội Hoa Kỳ gần đây đã chọn SpaceX và ULA với các hợp đồng có giá cả tỉ USD. Blue Origin đã thua trong vòng đấu thầu đó, nhưng họ dự kiến ​​sẽ tiếp tục cạnh tranh cho các nhiệm vụ trong tương lai.

Trong nhiều năm, một nhóm các công ty trẻ đã hy vọng phát triển tên lửa nhỏ - chỉ bằng một phần nhỏ kích thước của tên lửa Falcon của SpaceX - có thể phóng vệ tinh mới vào không gian trên các căn cứ thông thường với giá thành rẻ. Các doanh nhân và nhà đầu tư ở Thung lũng Silicon tin rằng điều này có thể mở ra cơ hội kinh doanh mới.

Rocket Lab là công ty duy nhất trong số đó thực sự đưa một tên lửa vào không gian cho đến nay, và họ đã thực hiện hơn một chục nhiệm vụ thành công trong vài năm qua.

Nhưng năm 2021 có thể là năm xuất hiện những người chơi mới. Astra, có trụ sở tại Alameda, California, đã tiến hành hai vụ phóng thử nghiệm và đang nhắm tới việc đưa tên lửa đầu tiên vào quỹ đạo vào năm tới. Công ty Relativity có trụ sở tại Los Angeles, đang nghiên cứu để in 3D tên lửa của mình để kịp ra mắt lần đầu tiên vào mùa thu tới. Và công ty Firefly có trụ sở tại Texas có thể cố gắng đưa tên lửa Alpha cao 95 foot (gần 30 mét) của mình lên bệ phóng trong vòng vài tháng tới.

Khởi nghiệp cùng vũ trụ

Không rõ nhu cầu thị trường thực sự cần bao nhiêu phương tiện phóng tên lửa nhỏ nhưng có hơn 100 công ty khởi nghiệp đang cạnh tranh để gia nhập hàng ngũ của Rocket Lab. Theo Ann Kim, giám đốc điều hành công nghệ biên giới của Ngân hàng Thung lũng Silicon thì con số đó quá nhiều. Do vậy, năm 2021 có thể là thời điểm mà nhiều công ty trong số đó bắt đầu hợp nhất hoặc ngừng kinh doanh.

Tuy nhiên, điều đó không có nghĩa là các nhà đầu tư mạo hiểm không còn quan tâm đến việc hỗ trợ các công ty khởi nghiệp tập trung vào lĩnh vực chinh phục không gian, Kim nói. Các nhà đầu tư cho đến nay đã rót hơn 166 tỉ USD vào 1.128 công ty khởi nghiệp tham gia vào các khía cạnh chính của ngành không gian, từ phóng tên lửa đến thu thập dữ liệu thu thập từ vệ tinh.

Theo ông Kim, các quỹ đầu tư mạo hiểm sẽ tung hàng chục tỉ USD nữa trong năm 2021. Nhưng các nhà đầu tư có thể sẽ đầu tư tiền mặt của họ vào các công ty tập trung vào dữ liệu và phần mềm hơn là vào các dự án kinh doanh phần cứng tốn kém và rủi ro. Tại thời điểm này, ngành công nghiệp đã chọn ra những người đi đầu trong lĩnh vực phóng tên lửa và vệ tinh.

SpaceX: Starship và Starlink

SpaceX, đứa con đầu đàn của kỷ nguyên kinh doanh lĩnh vực không gian, có hai dự án lớn có nhiều tiềm năng để bứt phá vào năm 2021: Starship - một tên lửa khổng lồ mà CEO Elon Musk hy vọng sẽ đưa con người lên sao Hỏa - ​​và Starlink, một nhóm vệ tinh hoạt động quỹ đạo thấp mà SpaceX dự định sử dụng để truyền Internet vào từng ngôi nhà từ không gian.

SpaceX đã triển khai khoảng 1.000 vệ tinh để mạng Starlink của mình hoạt động và công ty sẽ tiếp tục bổ sung thêm nữa khi hoàn thành chương trình thử nghiệm beta. Dịch vụ kinh doanh này có thể được niêm yết trên thị trường vào đầu năm sau.

Starship, tên lửa sao Hỏa, vẫn đang trong giai đoạn phát triển ban đầu. Nhưng SpaceX đã thu hút được nhiều sự quan tâm của công chúng trong quá trình phát triển. Công ty đã chế tạo một số thân tên lửa lớn, bằng thép và đang đưa chúng lên bệ phóng để thực hiện các chuyến bay thử nghiệm ngày càng cao. Musk, người thành lập SpaceX với mục tiêu chinh phục sao Hỏa, hứa hẹn sẽ duy trì hoạt động đó trong năm 2021.