Các địa phương chuẩn bị chu đáo để châu Âu gỡ thẻ vàng trong khai thác hải sản

Chương trình làm việc của Đoàn thanh tra EC về chống các hoạt động đánh bắt cá bất hợp pháp, không có báo cáo và không được quản lý.

IUU tại các tỉnh sẽ tập trung vào 8 nhóm nội dung như sau:

- Công tác kiểm soát tàu cá vi phạm vùng biển nước ngoài;

- Kiểm soát tàu cá ra vào cảng, tàu cá hoạt động trên biển, kiểm soát hoạt động khai thác IUU tại cảng cá;

- Kiểm tra thực hiện các quy định về thực hiện lắp đặt thiết bị giám sát hành trình theo quy định, công tác quản lý vận hành và xử lý dữ liệu tàu cá bị mất kết nối và ra ngoài vùng biển Việt Nam;

- Kiểm tra việc thực hiện các quy định về: đăng ký, cấp phép khai thác cho tàu cá; lập danh sách tàu cá khai thác IUU, danh sách tàu cá có nguy cơ cao vi phạm khai thác IUU; trách nhiệm của thuyền trưởng của tàu khai thác từ vùng lộng trở ra phải cập cảng chỉ định; nhật ký khai thác và các quy định liên quan đến trách nhiệm báo cáo của các bên trong quản lý khai thác thủy sản; đánh dấu tàu cá; kiểm tra tàu cá và giám sát sản lượng thủy sản tại cảng cá...;

- Kiểm tra công tác xác nhận, chứng nhận nguồn gốc hải sản khai thác cho các lô hàng đã xuất khẩu sang Châu Âu;

- Công tác quản lý cường lực khai thác của các đội tàu của địa phương phù hợp với hiện trạng nguồn lợi, đảm bảo phát triển nghề cá bền vững;

- Kiểm soát sản lượng cập bến trên địa bàn tỉnh;

- Làm việc với 1 - 2 doanh nghiệp có lô hàng xuất đi châu Âu để kiểm tra hồ sơ, quy trình xác nhận, chứng nhận nguyên liệu hải sản được khai thác tại vùng biển Việt Nam và nguyên liệu nhập khẩu.

Ngay trước khi đón Đoàn thanh tra EC, Thứ trưởng Bộ NN và PTNT Phùng Đức Tiến cho biết khi Đoàn sang làm việc, phía Việt Nam cần lên nhiều kịch bản, tránh trường hợp lúng túng. Các địa phương cần làm rõ những hoạt động thực chất, đã có kết quả thực tế thời gian qua về công tác tháo gỡ “thẻ vàng” IUU.

Thứ trưởng Bộ NN và PTNT đề nghị địa phương bám sát theo tinh thần các văn bản chỉ đạo của Bộ NN và PTNT, nhanh chóng rà soát toàn bộ hồ sơ, tài liệu chứng minh liên quan đến chống khai thác IUU để cung cấp, báo cáo khi EC yêu cầu. "Trước mắt, tất cả ban, bộ, ngành, địa phương phải hành động quyết liệt trong tháng cao điểm chống IUU, cần giữ vững tinh thần này đến khi gỡ bằng được “thẻ vàng” IUU", ông Phùng Đức Tiến nhấn mạnh.

Hầu hết các địa phương đều lạc quan nếu được đón tiếp Đoàn thanh tra EC. Chẳng hạn tại tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu, để sẵn sàng đón Đoàn thanh tra EC trong trường hợp Bà Rịa – Vũng Tàu là địa điểm được lựa chọn, ngay từ đầu tháng 10, Sở NN và PTNT tỉnh đã thành lập đoàn kiểm tra công tác triển khai, thực hiện nhiệm vụ giải pháp khắc phục cảnh báo của EC về chống khai thác bất hợp pháp tại các địa phương, văn phòng đại diện, cảng cá.

Đến nay, đoàn của tỉnh đã kiểm tra việc thực hiện thông tin trong hồ sơ xác nhận nguyên liệu thủy sản khai thác; sản lượng thủy sản cập bến tại cảng cá chỉ định và nhật ký khai thác của các tàu cá cập cảng, truy xuất nguồn gốc thủy sản từ khâu đánh bắt đến chế biến xuất khẩu. Đoàn cũng kiểm tra công tác ghi chép biên bản kiểm tra tàu cá cập cảng, rời cảng; sổ theo dõi tàu cá khai báo trước khi cập cảng/rời cảng tại một số cảng cá, văn phòng đại diện như Tân Phước, Lộc An, Cát Lở… Đoàn cũng tiến hành kiểm tra công tác vệ sinh, bảo đảm an toàn thực phẩm tại cảng cá, sản phẩm khai thác lên bến và hàng hóa tập kết xuống tàu cá.

Ông Nguyễn Công Vinh, Phó chủ tịch UBND tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu cho biết, tuy còn nhiều khó khăn nhưng thời gian qua công tác tuyên truyền việc thực hiện chính sách, pháp luật về quản lý IUU, gỡ cảnh báo “thẻ vàng” của EC trên địa bàn tỉnh được thực hiện thường xuyên, liên tục. Tỉnh đã phối hợp với các lực lượng chức năng làm nhiệm vụ trên biển tổ chức Chương trình Hải quân làm điểm tựa cho ngư dân vươn khơi bám biển, qua đó đã ký kết triển khai kế hoạch phối hợp tuyên truyền Luật Thủy sản, công tác phối hợp ngăn chặn tàu cá vi phạm vùng biển nước ngoài, v.v…, đồng thời tổ chức cho 100% chủ tàu cá, thuyền trưởng ký cam kết không đưa tàu cá, ngư dân sang vùng biển nước ngoài để khai thác hải sản trái phép trước khi xuất bến...

Trong khi đó tại Kiên Giang, nơi Đoàn thanh tra EC đến từ 20-25.10, Phó chủ tịch UBND tỉnh Lê Quốc Anh cho biết đoàn của EC thanh tra kết quả triển khai các khuyến nghị của EC về khai thác IUU; trong đó, tập trung vào kiểm soát tàu cá vi phạm vùng biển nước ngoài; kiểm soát hoạt động theo dõi, kiểm tra, giám sát tàu cá, quản lý đội tàu; quản lý, vận hành hệ thống giám sát hành trình tàu cá; truy xuất nguồn gốc thủy sản từ khai thác và thực thi pháp luật…

Sở NN và PTNT tỉnh Kiên Giang chỉ đạo các đơn vị chức năng có liên quan bố trí trực chiến 24/24 giờ giám sát sản lượng hàng qua cảng, kiểm tra tàu cá ra - vào cảng; rà soát, củng cố hồ sơ đảm bảo hồ sơ về xác nhận nguồn gốc nguyên liệu, chứng nhận nguồn gốc thủy sản đầy đủ, lưu trữ có hệ thống, dễ truy cập, đáp ứng yêu cầu về truy xuất nguồn gốc theo chuỗi.

Tiếp đến là hồ sơ kiểm tra tàu cá ra - vào cảng, kiểm soát sản lượng qua cảng; hồ sơ lắp đặt thiết bị giám sát hành trình và dữ liệu hệ thống giám sát tàu cá; hồ sơ đăng ký, cấp phép khai thác hải sản cho tàu cá; lưu trữ nhật ký khai thác và công tác triển khai các quy định mới trong Luật Thủy sản.

Tại Bình Thuận, Sở NN và PTNN ngay từ trước đã chỉ đạo Chi cục Thủy sản, Ban Quản lý Cảng cá Phan Thiết, Văn phòng đại diện kiểm soát nghề cá: Rà soát toàn bộ dữ liệu quản lý hoạt động tàu cá của địa phương đảm bảo số liệu phải khớp, thống nhất giữa báo cáo và trên cơ sở dữ liệu nghề cá quốc gia (VNFishbase). Tập trung nguồn lực, nhân lực chuyên môn nghiệp vụ làm việc, báo cáo, trả lời yêu cầu của Đoàn thanh tra EC. Tập trung lắp đặt VMS dứt điểm cho số tàu cá chiều dài từ 15m trở lên còn lại từ trước 20.10.2022. Các trường hợp chưa lắp đặt phải xác định rõ nguyên nhân, lập danh sách và thông tin cụ thể; chuẩn bị hồ sơ tàu cá vi phạm quy định sử dụng VMS (các tàu mất kết nối VMS ngoài khơi, tàu cá mất kết nối VMS 10 ngày trở lên, tàu cá vượt ranh giới cho phép trên biển), biện pháp xử lý, kết quả xử lý theo đúng quy định. Kiểm soát chặt chẽ tàu cá ra vào cảng, đảm bảo điều kiện hành nghề theo quy định, xử phạt nghiêm các trường hợp vi phạm khai thác IUU.

Ngày 23.10.2017, EC cảnh báo “thẻ vàng” đối với hoạt động khai thác IUU và đưa ra 9 khuyến nghị yêu cầu Việt Nam cần phải thực hiện để chống khai thác IUU, gỡ “thẻ vàng”. Để kiểm tra kết quả thực hiện các khuyến nghị, phía EC đã tổ chức 2 đợt kiểm tra thực tế tại Việt Nam vào tháng 5.2018 và tháng 11.2019 và tiếp tục đưa ra 4 nhóm khuyến nghị yêu cầu Việt Nam cần thực hiện gồm: khung pháp lý; theo dõi, kiểm tra, kiểm soát hoạt động tàu cá, quản lý đội tàu; chứng nhận sản lượng và truy xuất nguồn gốc thủy sản từ khai thác; thực thi pháp luật.

Sau quá trình gián đoạn do dịch COVID-19, từ ngày 19-28.10.2022, Đoàn kiểm tra của EC sẽ sang kiểm tra thực tế tình hình thực hiện các khuyến nghị tại Việt Nam, tập trung vào kiểm tra thực tế tại cảng cá ở các địa phương.