Cẩn trọng mua trái phiếu doanh nghiệp lãi suất cao chót vót

Trái phiếu doanh nghiệp tăng trưởng mạnh

Theo số liệu mới nhất từ Hiệp hội Thị trường trái phiếu Việt Nam (VBMA), trong tháng 9.2021, thị trường có 42 đợt phát hành trái phiếu doanh nghiệp, huy động 29.734 tỉ đồng và tất cả thực hiện theo hình thức riêng lẻ.

Nhóm ngân hàng tiếp tục dẫn đầu về khối lượng phát hành với tổng trị giá 13.860 tỉ đồng. Trong đó, có khoảng 6.200 tỉ đồng trái phiếu phát hành tăng vốn cấp 2 của BIDV, Vietinbank, VIB và MB. Lãi suất chủ yếu thả nổi tham chiếu bình quân lãi suất tiết kiệm 4 ngân hàng nhà nước, dao động từ 6,4 - 7,9%/năm.

Nhóm bất động sản xếp thứ 2 với trị giá phát hành riêng lẻ 8.394 tỉ đồng. Trong đó, khoảng 11% trái phiếu có tài sản đảm bảo là cổ phiếu hoặc không có tài sản đảm bảo. Kỳ hạn phát hành chủ yếu trong khoảng 1 - 5 năm. Lãi suất phát hành dao động trong khoảng 9,5 - 12%/năm.

Lũy kế 9 tháng đầu năm, thị trường ghi nhận gần 600 đợt phát hành. 582 đợt trong số này là phát hành riêng lẻ để huy động 350.000 tỉ đồng, 14 đợt phát hành ra công chúng huy động 12.000 tỉ đồng và 3 đợt phát hành ra thị trường quốc tế với tổng giá trị 1 tỉ USD.

Cũng theo Hiệp hội Thị trường trái phiếu Việt Nam, từ nay đến cuối năm vẫn còn nhiều doanh nghiệp dự kiến huy động vốn lớn bằng trái phiếu. Điển hình như Tổng công ty Đầu tư và Phát triển công nghiệp (Becamex IDC) đã phê duyệt phương án phát hành trái phiếu 2.500 tỉ đồng, Công ty cổ phần Đầu tư Nam Long huy động trái phiếu 2 đợt với tổng trị giá 950 tỉ đồng, lãi suất dự kiến 9,5% cho năm đầu tiên và thả nổi cho các năm tiếp theo...

Cẩn trọng với trái phiếu lãi suất cao

Theo Vụ Tài chính ngân hàng (Bộ Tài chính), thời gian vừa qua, thị trường trái phiếu doanh nghiệp có tốc độ tăng trưởng nhanh. Khối lượng phát hành trái phiếu riêng lẻ cũng tăng mạnh so với cùng kỳ năm 2020.

Tuy nhiên, ngoài những tác động tích cực giúp các doanh nghiệp huy động vốn cho sản xuất, kinh doanh, thị trường trái phiếu riêng lẻ cũng tiềm ẩn rủi ro. Một số doanh nghiệp, nhất là doanh nghiệp bất động sản, phát hành trái phiếu với lãi suất cao, chất lượng tài sản đảm bảo của trái phiếu hạn chế (chủ yếu là các dự án đầu tư, tài sản hình thành trong tương lai hoặc cổ phiếu của doanh nghiệp bất động sản), có sự tham gia của nhà đầu tư cá nhân nhỏ, lẻ.

Trong khi đó, theo quy định hiện hành tại Luật Chứng khoán và Nghị định số 153/2020, doanh nghiệp huy động vốn trái phiếu riêng lẻ theo nguyên tắc tự vay, tự trả, tự chịu trách nhiệm, cơ quan quản lý nhà nước không cấp phép phát hành.

Trong số doanh nghiệp phát hành trái phiếu vẫn có doanh nghiệp có quy mô nhỏ nhưng huy động vốn với khối lượng lớn, lãi suất cao, doanh nghiệp phát hành trái phiếu không có tài sản đảm bảo hoặc chất lượng tài sản đảm bảo kém.

Đối với những trường hợp doanh nghiệp có tình hình tài chính yếu kém, khi huy động vốn trái phiếu với khối lượng lớn, lãi suất cao, chính các doanh nghiệp phát hành sẽ gặp rủi ro nếu hoạt động sản xuất kinh doanh khó khăn và sẽ không trả được nợ gốc, lãi trái phiếu cho nhà đầu tư.

"Nhà đầu tư cần hết sức lưu ý là lãi suất cao sẽ đi kèm với rủi ro cao, do đó phải hết sức thận trọng đánh giá kỹ về các rủi ro trước khi quyết định mua trái phiếu", Vụ Tài chính ngân hàng khuyến nghị.

Vụ Tài chính ngân hàng cũng cho biết không nên mua trái phiếu thông qua chào mời của các tổ chức cung cấp dịch vụ như công ty chứng khoán, ngân hàng thương mại khi chưa tìm hiểu kỹ về tình hình tài chính của doanh nghiệp phát hành và các điều kiện, điều khoản của trái phiếu.

Nhà đầu tư cần lưu ý việc các tổ chức tín dụng, công ty chứng khoán chỉ là doanh nghiệp cung cấp dịch vụ, hưởng phí dịch vụ từ doanh nghiệp phát hành mà không chịu trách nhiệm về việc doanh nghiệp có hoàn trả gốc và lãi trái phiếu khi đến hạn hay không. Rủi ro của trái phiếu vẫn là rủi ro của doanh nghiệp phát hành.

Chuyên gia kinh tế Nguyễn Trí Hiếu cũng cho rằng trong vài năm qua ở Việt Nam, thị trường trái phiếu doanh nghiệp phát triển khá mạnh, rất nhiều nhà đầu tư cá nhân tham gia thị trường bởi lãi suất trái phiếu doanh nghiệp quá hấp dẫn. Tuy nhiên, nhà đầu tư cần hiểu trái phiếu không phải là công cụ đầu tư mà chính là công cụ nợ. Người mua có quyền yêu cầu người phát hành trả lại số tiền mua trái phiếu sau thời hạn 3 năm, 5 năm, trong khoảng thời hạn nhất định nhà phát hành cần có nghĩa vụ trả nợ.

“Trong giai đoạn vô cùng khó khăn của nền kinh tế, đây không phải là lúc nhà đầu tư bùng nổ và kiếm lợi nhuận bằng mọi giá, mà đây là thời điểm của sự cẩn trọng và chọn lọc”, ông Hiếu nói.

Đầu tháng 9, Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc đã có công văn gửi Ủy ban Chứng khoán nhà nước, Vụ Tài chính ngân hàng và Sở Giao dịch chứng khoán Việt Nam yêu cầu tăng cường công tác kiểm tra, giám sát thị trường trái phiếu doanh nghiệp.

Việc này xuất phát từ thực tế bên cạnh những tác động tích cực đối với doanh nghiệp, việc phát hành trái phiếu riêng lẻ cũng bộc lộ nhiều rủi ro cho nhà đầu tư và có nguy cơ gây mất an ninh, an toàn nền tài chính quốc gia.