Công ty an ninh mạng lớn nhất Trung Quốc cung cấp ứng dụng vào các MXH Mỹ gây tranh cãi

Trình duyệt có tên Tuber cấp một số quyền truy cập vào nội dung vô hại ở nước ngoài như tin tức giải trí trong khi vẫn chặn tất cả tài liệu mà các nhà kiểm duyệt của Bắc Kinh cho là nhạy cảm về mặt chính trị.

Theo trang SCMP, Tuber là sự phát triển mới nhất ở một trong nhiều mặt trận mà Bắc Kinh và Washington đang tranh cãi: Mức độ tiếp cận của cư dân mỗi quốc gia với các nền tảng truyền thông xã hội của nhau.

Các nhà chức trách Trung Quốc đã chặn hầu hết trang web truyền thông xã hội của Mỹ trong thập kỷ qua. Chính quyền Trump những tuần gần đây đã không thành công trong việc cấm ứng dụng TikTok và WeChat của Trung Quốc tại thị trường Mỹ.

Theo trang TechCrunch, trình duyệt Tuber có sẵn trên các thiết bị Android, thuộc sở hữu của 70% công ty con thuộc công ty an ninh mạng lớn nhất Trung Quốc, Qihoo 360.

Người sáng lập Qihoo 360, Zhou Hongyi là cố vấn chính trị cho đảng Cộng sản Trung Quốc.

Mối lo Tuber là công cụ kiểm soát người dân của Chính phủ Trung Quốc

Một số nhà văn trên phương tiện truyền thông nhà nước Trung Quốc đã tổ chức lễ kỷ niệm Tuber trên Twitter hôm 9.10, cho rằng đó là dấu hiệu cho thấy internet Trung Quốc đang mở cửa. Thế nhưng, các chuyên gia và những người đã thử nghiệm ứng dụng ở Trung Quốc lại cho rằng không phải vậy.

Một người đã cố gắng sử dụng Tuber để xem các tài liệu về Pháp Luân Công, một nhóm bị Bắc Kinh gọi là “tà giáo” và cấm ở đại lục, nhưng không tìm thấy gì.

“Không có một thứ nhạy cảm nào ở đó”, người này nói và cho biết thêm rằng Tuber không khác gì phần còn lại của internet bị kiểm duyệt ở Trung Quốc.

Người dùng phải đăng ký Tuber, bắt đầu quá trình với cảnh báo rằng họ không được vi phạm “7 đường cơ sở” của Chính phủ Trung Quốc - bộ hướng dẫn tự kiểm duyệt liên quan đến “hệ thống chính trị xã hội chủ nghĩa, lợi ích của nhà nước, quyền hợp pháp của công dân, công trật tự, đạo đức, sự kiện và độ chính xác”.

Cảnh báo cũng gồm cả các vi phạm mà người dùng phải tránh khi sử dụng các nền tảng của Mỹ, như “gây tổn hại đến danh tiếng và lợi ích quốc gia”, “tung tin đồn, gây rối trật tự xã hội và gây tổn hại đến sự ổn định xã hội”.

Một người ủng hộ quyền tự do internet và là chuyên gia an ninh mạng nói rằng anh chưa tiến hành kiểm tra Tuber nhưng nhận xét “nghe giống như một honeypot do Chính phủ Trung Quốc điều hành”.

Honeypot là cơ chế bảo mật máy tính được thiết lập để phát hiện, làm chệch hướng hoặc theo một cách nào đó, chống lại các nỗ lực sử dụng trái phép hệ thống thông tin.

Yaqiu Wang, nhà nghiên cứu tại Tổ chức Theo dõi Nhân quyền chuyên về kiểm duyệt internet Trung Quốc, cho biết đã có nhiều cách để truy cập internet ngoài Great Firewall (tường lửa vĩ đại) của Trung Quốc thông qua các mạng riêng ảo (VPN). Song, cô cho biết Chính phủ Trung Quốc trừng phạt những người sử dụng VPN trái phép.

“Nếu nó hợp pháp, nếu chính phủ có thể giám sát những gì bạn xem và nghe hoặc xem thông qua VPN này thì có một cách để họ kiểm soát tình hình. Vì vậy, tôi nghĩ có khả năng xảy ra rằng nếu bạn đăng nhập vào những trang web không được phép, sau đó họ có thể quay lại với bạn và trừng phạt bạn vì đã làm điều đó”, Yaqiu Wang nhận định.

“Mục đích thực sự của việc này là gì? Chúng tôi không biết. Xu hướng của tôi ít nhất là không coi đây là dấu hiệu của sự cởi mở. Song về vấn đề liệu đó có phải là một cơ chế câu cá hay không thì tôi không biết”, cô nói thêm.

Sarah Cook, chuyên gia truyền thông tại Freedom House (Mỹ) - tổ chức phi chính phủ theo dõi tiến trình dân chủ hóa toàn cầu, đánh giá: “Dù không rõ liệu các nhà quản lý internet có tham gia vào quá trình phát triển ứng dụng hay không, nhưng Tuber ít nhất cũng đã được chính phủ cho phép”.

Theo Sarah Cook, Tuber có thể là một trong những mục tiêu của Bắc Kinh nhằm thu hút những người đang tìm kiếm thông tin giải trí ở nước ngoài tránh xa VPN, qua đó có thể không gặp phải nội dung nhạy cảm về chính trị.

Một nghiên cứu của Global Web Index từ năm 2018 cho thấy, với hầu hết người dùng VPN ở Trung Quốc đại lục, lý do chính vượt tường lửa là để truy cập nội dung giải trí.

Sarah Cook cho biết Tuber như đang nói với những người như vậy: “Bạn muốn xem YouTube, bạn muốn xem video về gì đó, chúng tôi sẽ cho phép bạn làm điều đó. Theo cách này, chúng tôi đang bảo vệ bạn trên đường đi trong quá trình mở rộng những gì bạn xem và truy cập vào loại thông tin mà chúng tôi muốn giữ cho bạn".

Andrew Mertha, Giám đốc chương trình nghiên cứu về Trung Quốc tại Trường Nghiên cứu Quốc tế Cao cấp Johns Hopkins ở Washington (Mỹ), đồng ý rằng Tuber có thể là một cách để cung cấp cho người dùng Trung Quốc đang tìm kiếm nội dung Mỹ một đường dẫn khác với VPN và giám sát hành vi của người dùng bình thường hiệu quả hơn.

“Sự hoài nghi trong tôi rằng đó có thể là một cách để khiến các cá nhân tự nhận mình có khuynh hướng tôn thờ phương Tây, mà chế độ có thể sử dụng để chống lại họ”, Andrew Mertha nhận xét.

Không phải ai cũng nghi ngờ Tuber

Henry Gao, phó giáo sư luật tại Đại học Quản lý Singapore, cho biết sự ra đời của Tuber “có thể báo hiệu rằng Chính phủ Trung Quốc đang xem xét lại các phương pháp tiếp cận chặn internet”.

“Rất có thể ứng dụng này được Chính phủ Trung Quốc phê duyệt”, Henry Gao nói hôm 9.10 tại một hội thảo web trên mạng xã hội Trung Quốc được tài trợ bởi Viện Chính sách & Luật Công nghệ của Trung tâm Luật thuộc Đại học Georgetown (Mỹ).

Henry Gao nói thêm: “Có thể tác dụng phụ tích cực của lệnh cấm TikTok và WeChat là Chính phủ Trung Quốc đang nhận ra rằng lệnh cấm không có tác dụng. Nếu họ bắt đầu cấm những người khác, những người khác cũng sẽ cấm họ. Có thể họ sẽ bắt đầu nới lỏng và chúng ta sẽ đến một thế giới tốt đẹp hơn”.

Chưa rõ có công ty công nghệ Mỹ nào có nội dung trên Tuber hợp tác với chính quyền Trung Quốc hay không.

Facebook và Google đã không trả lời về chuyện này, còn Twitter từ chối bình luận.

Trung Quốc phát sóng lại NBA

Cũng trong ngày 9.10, Trung Quốc đã khôi phục quyền truy cập vào một nguồn giải trí khác của Mỹ là NBA (Giải bóng rổ Nhà nghề Mỹ).

Đài truyền hình trung ương Trung Quốc - CCTV cho biết sẽ tiếp tục phát sóng các trận đấu NBA vào cuối tuần này. Hơn 1 năm trước, Tổng giám đốc đội bóng rổ Houston Rockets, ông Daryl Morey bày tỏ sự ủng hộ với những người biểu tình ở Hồng Kông trên Twitter nên NBA bị dừng phát sóng ở Trung Quốc.

Về động thái này, một đại diện CCTV khen ngợi NBA vì đã gửi lời chúc đến người hâm mộ bóng rổ trong Tết Trung thu và hỗ trợ Trung Quốc trong đại dịch COVID-19.

CCTV ghi nhận “những biểu hiện thiện chí liên tục của giải đấu, đặc biệt là những nỗ lực tích cực của NBA kể từ đầu năm nay khi giúp đỡ người Trung Quốc trong cuộc chiến chống lại đại dịch coronavirus”.

Vào tháng 2.2020, NBA đã cung cấp các khoản quyên góp trị giá 1,4 triệu USD Mỹ, bao gồm cả thiết bị y tế, cho tỉnh Hồ Bắc, nơi coronavirus xuất hiện đầu tiên.

Gần 1 năm trước cho đến hôm nay, CCTV đã đình chỉ tất cả các chương trình của NBA sau khi ủy viên giải đấu bảo vệ Tổng giám đốc đội Houston Rockets, người đã tweet: “Hãy chiến đấu cho tự do. Sát cánh cùng Hồng Kông”.

Quyết định trên được nhiều người hâm mộ bóng rổ ở Trung Quốc hoan nghênh nhưng cũng nhận một số lời chỉ trích.

Hôm 9.10, quan chức CCTV thừa nhận rằng có lượng khán giả rộng rãi của môn thể thao này ở Trung Quốc và nhu cầu muốn xem NBA cao.

Andrew Mertha nói: “Hầu hết mọi người ở Trung Quốc đại lục có cái nhìn mờ nhạt về những người biểu tình ở Hồng Kông và họ có thể sẽ không bị lung lay bởi bất kỳ cầu thủ NBA thẳng thắn nào, bất kể họ được yêu mến đến mức nào vì tài năng của mình”.

Song, những người hâm mộ đó phải đối mặt với viễn cảnh được xem bóng rổ NBA rất ít, có thể chỉ một trận mỗi tuần.

Trận thứ 5 của chung kết giữa đội Los Angeles Lakers và Miami Heat sẽ diễn ra vào tối 9.10 tại Florida (giờ Mỹ). Los Angeles Lakers dẫn trước Miami Heat sau chuỗi 4 trận đấu và sẽ giành chức vô địch nếu chiến thắng một trận nữa.

Facebook và Google muốn trở lại Trung Quốc nhưng bất thành

Trong nhiều năm qua, một số công ty công nghệ Mỹ đã cố gắng gia nhập lại thị trường Trung Quốc nhưng không thành công.

Năm 2018, các tài liệu bị rò rỉ cho thấy Google đang phát triển Project Dragonfly, một phiên bản kiểm duyệt của công cụ tìm kiếm để sử dụng ở Trung Quốc, nhưng dự án đã bị loại bỏ sau những chỉ trích nặng nề tại Mỹ.

Giám đốc điều hành Facebook - Mark Zuckerberg từng cố gắng tạo sự ủng hộ với các nhà lãnh đạo Trung Quốc, được cho là đã yêu cầu Chủ tịch Tập Cận Bình chọn tên tiếng Trung cho con mình vào năm 2015, để cho phép Facebook được hoạt động ở nước này. Song năm nay, Zuckerberg đã đưa ra giọng điệu khác khi gọi các biện pháp kiểm soát internet của Trung Quốc là “nguy hiểm”.

Tính năng Tuber gần giống trình duyệt ra mắt tại Trung Quốc vào tháng 11.2019 là Kuniao. Kuniao cung cấp cho người dùng quyền truy cập vào các trang web bị chặn và chọn nội dung nào có sẵn trên nền tảng.

Sau khi nổi tiếng, Kuniao đã biến mất khỏi Trung Quốc, cho thấy nó không nhận được chúc phúc từ các cơ quan quản lý internet nước này.