Cuộc chiến thương mại Mỹ-Trung sẽ khốc liệt hơn vào năm 2018

Trong chiến dịch tranh cử Tổng thống Mỹ năm 2016, ông Donald Trump hứa sẽ cứng rắn hơn với Trung Quốc và đưa nước này vào danh sách các quốc gia thao túng tiền tệ. Tuy nhiên, sau khi thắng cử thì ông lại hạ giọng và mở nhiều cuộc đàm phán với Bắc Kinh để cải thiện quan hệ kinh tế song phương.

Louis Kuijs, nhà kinh tế học hàng đầu của Công ty tư vấn Oxford Economics, đánh giá: “Bỏ qua những ngôn từ mạnh mẽ một năm trước, chính quyền Mỹ đã bị ngăn chặn đáng kể trong sử dụng nhiều biện pháptrong hạn chế nhập khẩu từ Trung Quốc”.

Tuy nhiên, nhiều chuyên gia lại cho rằng mọi chuyện sẽ khác trong năm 2018, vì sau khi tránh “gây chiến” về thương mại với Trung Quốc nhằm hy vọng nước này giúp đỡ gây áp lực buộc Triều Tiên bỏ chương trình phát triển vũ khí hạt nhân, Tổng thống Trump dường như đã hết kiên nhẫn.

Đài CNN cho biết ông Trump và các quan chức thương mại của mình trong những tháng đầu năm 2018 sẽ công bố kết quả những vụ điều tra về thép giá rẻ và ăn cắp sở hữu trí tuệ do Trung Quốc thực hiện. Đây có thể là cơ sở để Washington áp thêm nhiều mức thuế lên sản phẩm của Bắc Kinh.

Ông Scott Kennedy, Giám đốc dự án Kinh tế chính trị và kinh doanh Trung Quốc thuộc Trung tâm Nghiên cứu chiến lược- quốc tế Mỹ (CSIS), đánh giá: “Tôi cho là một cuộc chiến thương mại sẽ nổ ra trong khoảng thời gian đầu năm 2018. Nó sẽ chuyển biến thành một vụ xung đột nghiêm trọng, đe dọa đến các lĩnh vực khác trong quan hệ Trung - Mỹ”.

Vào ngày 18.12 vừa qua,khi công bố chiến lược an ninh quốc gia Mỹ, Tổng thống Trump đã gọi Nga và Trung Quốc là “những thế lực đối địch đang cố gắng làm xói mòn an ninh và thịnh vượng của Mỹ”. Riêng với Trung Quốc, ông cáo buộc Bắc Kinh có những hoạt động thương mại không lành mạnh.

Đáp trả lại, phía Trung Quốc cho rằng chiến lược an ninh của ông Trump “mang tư tưởng Chiến tranh lạnh”. Bắc Kinh yêu cầu Mỹ ngừng bóp méo các ý định trong chiến lược của nước này.

Theo bà Mireya Solis, đồng Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu chính sách Đông Á của Viện Nghiên cứu Brookings: “Chúng ta đều biết rằng tình hình sẽ nóng lên trong những tháng tới”.

Bà Solis lo ngại rằng không giống như tình trạng đối đầu kinh tế Mỹ - Nhật trong những năm 1980, Washington và Bắc Kinh không hề là đồng minh bị ràng buộc bởi quan hệ đối tác quốc phòng. Chính vì thiếu yếu tố này, nên mặc dù Mỹ - Trung có liên kết kinh tế sâu sắc thì nguy cơ căng thẳng thương mại leo thang cũng cao hơn.

Nguy cơ cả hai cùng thiệt

Theo CNN, ông Trump sẽ đối mặt với thách thức lớn để thuyết phục Trung Quốc ngừng bảo hộ công nghiệp trong nước đồng thời mở cửa thị trường của quốc gia này mà không châm ngòi chiến tranh thương mại gây tổn thương thị trường việc làm Mỹ.

Ông David Dollar, chuyên gia về Trung Quốc thuộc Viện Nghiên cứu Brookings, cho rằng ông Trump đã bỏ đi một cơ hội quan trọng để gây ảnh hưởng đến Trung Quốc ngay khi rút nước Mỹ ra khỏi Hiệp định đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP) lúc vừa nhậm chức tổng thống.

Theo ông Dollar: “Một TPP thành công sẽ tạo động lực buộc Trung Quốc cải tổ. Bây giờ, chúng ta đã mất TPP và chính quyền Mỹ đang nói về những hành động cứng rắn mà có lẽ sẽ không làm thay đổi hành vi của Bắc Kinh mà chỉ tạo ra nguy cơ hai nền kinh tế đều bị tổn thương”.

Ngoài ra, thái độ chối bỏ cách tiếp cận đa phương trong thương mại của Tổng thống Trump cũng khiến chuyện gây sức ép để buộc Trung Quốc “chơi công bằng hơn” trong thương mại thêm khó khăn. Theo ông Kennedy: “Nước Mỹ đang theo đuổi nỗ lực này (gây sức ép với Bắc Kinh) đơn phương và không có đồng minh. Vì Mỹ đang gặp rắc rối với nhiều nước khác, nên chẳng ai đứng về phía Mỹ cả”.

Trung Quốc đang lo lắng

Những tín hiệu mang tính đối đầu của Washington đã khiến Bắc Kinh phải chú ý. Theo ông Tống Quốc Hữu, chuyên gia về ngoại giao kinh tế Trung Quốc tại Đại học Phúc Đán: “Chính phủ Trung Quốc lại đang lo lắng”.

Ông Tống dự đoán năm 2018 sẽ là sự khởi đầu thực sự của tình trạng bất ổn trong quan hệ thương mại Mỹ - Trung.

Các chuyên gia cho rằng vấn đề lớn nhất chính là Tổng thống Trump quá chú ý vào thâm hụt thương mại 309 tỉUSD của Mỹ với Trung Quốc mà không quan tâm đến mối quan hệ kinh tế rộng lớn hơn giữa hai nước.

Ông Kennedy cho biết: “Cán cân thương mại không liên quan gì đến chuyện Trung Quốc có hoạt động thương mại công bằng hay không. Trên thực tế, nếu Trung Quốc bỏ bớt một số rào cản để đón nhận đầu tư nước ngoài, thặng dư thương mại của Bắc Kinh với Mỹ có thể sẽ tăng”.

Tuy vậy, dường như Tổng thống Trump đang cố gắng giảm thâm hụt thương mại bất kể điều đó có dẫn tới xung đột hay không. Ông Kennedy cảnh báo: “Rơi vào một cuộc chiến thương mại dễ hơn nhiều so với thoát ra khỏi nó”.