Đã có trên 4 tỉ hóa đơn điện tử, bất cập cách quản lý

Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Thuế Đặng Ngọc Minh cho biết, tính đến hết ngày 17.4 vừa qua, trên hệ thống hóa đơn điện tử đã có trên 4 tỉ hóa đơn. Đây vừa là thành tích đáng ghi nhận của ngành Thuế nhưng cũng tạo sức ép rất lớn về mặt quản lý đối với cơ quan thuế, đặc biệt là công tác quản lý rủi ro về hóa đơn điện tử.

Trước đó, thực hiện chỉ đạo của lãnh đạo Bộ Tài chính về việc khẩn trương xây dựng, ban hành bộ chỉ số tiêu chí phân tích rủi ro hóa đơn điện tử, trong tháng 2.2023, Tổng cục Thuế đã ban hành Quyết định về việc ban hành Bộ chỉ số tiêu chí đánh giá xác định người nộp thuế có dấu hiệu rủi ro trong quản lý và sử dụng hóa đơn.

Hệ thống phân tích hóa đơn điện tử sẽ gồm 3 chức năng cơ bản: Chức năng phân tích rủi ro hóa đơn; Chức năng đối chiếu giữa tờ khai thuế theo nghĩa vụ phát sinh và hóa đơn điện tử và công nghệ xử lý ngôn ngữ tự nhiên đối với dữ liệu hóa đơn điện tử; Xác định giá bất thường của hàng hóa dịch vụ và chuỗi doanh nghiệp có dấu hiệu rủi ro.

Để sớm có hệ thống phân tích hóa đơn điện tử của ngành Thuế, Phó Tổng cục Thuế Đặng Ngọc Minh đề nghị tập trung trao đổi làm rõ ba nội dung gồm: Cách thức vận hành Bộ chỉ số tiêu chí trên ứng dụng quản lý rủi ro phân hệ quản lý hóa đơn; Chức năng đối chiếu giữa tờ khai thuế theo nghĩa vụ phát sinh và hóa đơn điện tử; Công nghệ xử lý ngôn ngữ tự nhiên đối với dữ liệu hóa đơn điện tử; xác định giá bất thường của hàng hóa dịch vụ và chuỗi doanh nghiệp có dấu hiệu rủi ro.

Trong khi đó, giới chuyên gia cũng cho rằng cần thiết sớm có hệ thống phân tích hóa đơn điện tử của ngành Thuế để các Cục Thuế triển khai thực hiện. Qua hệ thống phân tích hóa đơn điện tử, sẽ giúp cơ quan thuế hiện đại hóa công tác quản lý hóa đơn, nâng cao hiệu quả quản lý thuế.

Phân tích thông tin đánh giá xếp hạng người nộp thuế có dấu hiệu rủi ro trong quản lý và sử dụng hóa đơn. Trên cơ sở đó, cơ quan thuế có cơ sở để chuyển hình thức sử dụng hóa đơn của người nộp thuế; Rà soát, kiểm tra thực tế việc quản lý và sử dụng hóa đơn.

Theo lãnh đạo Tổng cục Thuế, từ ngày 1.7.2022, thực hiện Luật Quản lý thuế, Tổng cục Thuế đã triển khai hệ thống hóa đơn điện tử phục vụ các đối tượng nộp thuế trên phạm vi toàn quốc. Theo đó, các doanh nghiệp, tổ chức và cá nhân kinh doanh thực hiện chuyển đổi đồng bộ sang sử dụng hóa đơn điện tử thay cho hóa đơn giấy truyền thống.

Mục tiêu của việc triển khai hóa đơn điện tử là mang lại nhiều lợi ích cho người dân và doanh nghiệp cũng như tiết kiệm thời gian, tiết kiệm chi phí vận chuyển, bảo quản hóa đơn, giảm thiểu các thủ tục hành chính, an toàn, bảo mật thông tin... Việc triển khai hệ thống phân tích hóa đơn điện tử sẽ là cơ sở giúp cơ quan thuế thực hiện phân tích thông tin, đánh giá, xác định người nộp thuế có dấu hiệu rủi ro trong quản lý và sử dụng hoá đơn.

Từ đó xác định trường hợp phải chuyển hình thức sử dụng hoá đơn từ không mã sang có mã của cơ quan thuế, hoặc để rà soát, kiểm tra công tác quản lý và sử dụng hoá đơn của người nộp thuế, từ đó tạo một môi trường kinh doanh lành mạnh cho các doanh nghiệp.

Phó Tổng cục trưởng Đặng Ngọc Minh khẳng định, xây dựng hệ thống phân tích hóa đơn điện tử là yêu cầu cấp thiết. Vì vậy, các đơn vị cần tập trung cao độ trong việc việc xây dựng triển khai hệ thống phân tích và quy trình áp dụng quản lý rủi ro trong công tác phân tích thông tin đánh giá người nộp thuế có dấu hiệu rủi ro trong quản lý và sử dụng hóa đơn điện tử để sớm đưa vào áp dụng triển khai đồng bộ bộ tiêu chí phân tích rủi ro hóa đơn điện tử trong thực tiễn, từ đó góp phần minh bạch trong quá trình thực hiện hóa đơn điện tử trong quản lý thuế.

Thời gian qua có hiện tượng những tổ chức, cá nhân phát hành và sử dụng hóa đơn điện tử trái pháp luật để gian lận thuế, chiếm đoạt ngân sách nhà nước. Cụ thể, một số tổ chức, cá nhân đã lợi dụng sự thông thoáng về cải cách thủ tục hành chính và việc thành lập doanh nghiệp nhanh chóng, thuận tiện để thành lập doanh nghiệp chỉ với mục đích bán hóa đơn bất hợp pháp. Bên cạnh đó, tốc độ phát triển nhanh của nền kinh tế số đã phát sinh một số đối tượng tội phạm công nghệ cao làm giả, thậm chí mua bán hóa đơn bất hợp pháp, thậm chí công khai bán hóa đơn điện tử trên Facebook, Zalo...

Các đối tượng này đã thực hiện hành vi gian lận với nhiều thủ đoạn tinh vi, phức tạp để sử dụng hóa đơn bất hợp pháp hợp thức hóa chi phí nhằm giảm số thuế phải nộp, hợp thức hóa cho hàng hóa mua trôi nổi trên thị trường không có hóa đơn để kê khai, khấu trừ thuế giá trị gia tăng đầu vào hoặc hoàn thuế, chiếm đoạt tiền từ ngân sách nhà nước.

Trước thực trạng này, Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc cho biết đã ra công điện yêu cầu Tổng cục Thuế và cơ quan thuế ở các tỉnh, các huyện phải phải đấu tranh mạnh mẽ hơn nữa trong lĩnh vực này; đồng thời phối hợp chặt chẽ với cơ quan công an và các cơ quan quản lý nhà nước khác để ngăn chặn, xử lý nghiêm các trường hợp gian lận, để bảo vệ cho nền kinh tế, bảo vệ ngân sách nhà nước và bảo vệ sự minh bạch của các doanh nghiệp đang thực hiện đúng quy định của pháp luật.

Bộ Tài chính cũng thực hiện rà soát các thông tin có nội dung rao bán hóa đơn điện tử không hợp pháp trên Facebook, Zalo... Trên cơ sở đó, bộ sẽ thu thập thông tin của các tổ chức, cá nhân thực hiện hành vi bán trái phép hóa đơn điện tử tại địa bàn quản lý để truy xuất nguồn gốc của hóa đơn điện tử rao bán để kịp thời xử lý hoặc chuyển cơ quan công an xử lý theo quy định.