Điểm sáng đầu tư kết cấu hạ tầng và hiệu quả từ việc phân cấp uỷ quyền cho địa phương

Điểm sáng về phát triển kết cấu hạ tầng

Năm 2023, Bộ GTVT được Chính phủ giao giải ngân hơn 94.160 tỉ đồng, gấp 1,7 lần năm 2022, gấp 2,2 lần năm 2021, cùng với 19,9 tỉ đồng bảo trì kết cấu hạ tầng giao thông. Kết quả giải ngân của bộ đến hết niên độ dự kiến đạt trên 95%.

Có thể thấy, khối lượng giải ngân lớn là nhiệm vụ thách thức trong bối cảnh nhiều dự án mới khởi công, giải phóng mặt bằng còn chậm. Nguyên vật liệu, nguồn cát đắp thiếu hụt, thời tiết diễn biến bất thường...

Trong năm 2023, Bộ GTVT đã khởi công 26 dự án, trong đó 18 dự án đường bộ, 2 dự án đường thủy, 3 dự án đường sắt; hoàn thành 20 dự án, trong đó có 9 dự án thành phần cao tốc Bắc Nam với chiều dài 475 km.

Thứ trưởng Bộ GTVT Nguyễn Danh Huy cho biết cả 5 lĩnh vực chuyên ngành của giao thông năm vừa qua đều có công trình được khởi công, được quan tâm đầu tư đúng điểm nghẽn và các công trình đều mang tính chiến lược, động lực và đột phá.

Về hàng không, cuối năm 2023 khánh thành sân bay Điện Biên – lần đầu tiên máy bay tầm trung A320, A321, Boeing 727 có thể cất cánh trực tiếp từ sân bay Điện Biên thực hiện những đường bay dài đến TP.HCM và các nước trong khu vực châu Á.

Ngoài ra, trong năm vừa qua cũng vừa khánh thành Nhà ga hành khách Phú Bài, khởi công 2 công trình rất lớn là Nhà ga T3 - Cảng hàng không quốc tế Tân Sơn Nhất và Cảng hàng không quốc tế Long Thành.

Về hàng hải, các luồng cho tàu biển lớn vào các cảng biển lớn đều được đầu tư hoàn thành. Lớn nhất có thể kể đến là luồng hàng hải cho tàu biển vào cảng Nam Nghi Sơn (Thanh Hoá) từ phao số 0. Thứ hai là luồng từ phao số 0 vào cảng CMIT thuộc khu vực Cái Mép-Thị Vải có thể đón được tàu lên đến 100.000 tấn đưa vào khai thác không cần đợi thuỷ triều.

Về đường sắt, ông Huy cho hay năm vừa qua, tuyến đường sắt hiện hữu đã được nâng cấp và đưa vào khai thác rất hiệu quả. Trong vòng 10 năm gần đây, lần đầu tiên Bộ GTVT mở mới 1 ga liên vận quốc tế tại Bắc Giang.

Từ ga liên vận này, lần đầu tiên hàng hoá có thể xuất khẩu trực tiếp từ Bắc Giang sang Trung Quốc cũng như chiều ngược lại, dự kiến khối lượng hàng hoá xuất khẩu qua ga này lên đến 12 tỉ USD/năm, góp phần giải quyết tình trạng ách tắc nông sản hàng năm. Đáng nói, trong 5 năm trở lại đây, nhờ phát triển kết cấu hạ tầng đường sắt mà Tổng công ty Đường sắt Việt Nam đã kinh doanh có lãi.

“Như vậy, riêng năm 2023 chúng ta đã đưa vào khai thác 475 km cao tốc. Con số này so sánh xấp xỉ bằng cả giai đoạn 2016-2020. Đây là những điểm sáng về kết cấu hạ tầng năm 2023”, ông Huy nói.

Phân cấp cho địa phương phát huy hiệu quả

Đánh giá về việc phân cấp cho các địa phương làm chủ đầu tư các dự án, Thứ trưởng Huy cho rằng việc này là tất yếu khách quan. Ở bất kỳ quốc gia nào để phát triển hiện đại thì một trong những điều kiện tiên quyết là kết cấu hạ tầng phát triển. Năm vừa qua, Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt 5 quy hoạch kết cấu hạ tầng giao thông. Đây là bức tranh của hệ thống kết cấu hạ tầng đồng bộ, hiện đại.

Theo ông Huy, để thực hiện được điều này, khối lượng công việc là khổng lồ, dự kiến để đầu tư hạ tầng giao thông đến 2030 khoảng 2 triệu tỉ đồng. Với khối lượng công việc này không thể một mình Bộ GTVT có thể thực hiện được từ nguồn lực, con người, thời gian, do vậy không thể thiếu việc các địa phương tham gia vào việc phát triển kết cấu hạ tầng.

Thứ trưởng Bộ GTVT khẳng định việc phân cấp thời gian vừa qua đã phát huy ngay hiệu quả. Chính phủ chỉ đạo Bộ GTVT chủ trương là tập trung vào quản lý Nhà nước, chỉ thực hiện các dự án có tính phức tạp cao, sử dụng công nghệ mới.

Theo đó, thực tiễn đã chứng minh các cao tốc Hải Phòng-Hạ Long, Hạ Long-Vân Đồn, Vân Đồn – Móng Cái các địa phương đã chủ động xin được phân cấp là cơ quan có thẩm quyền thực hiện đầu tư dự án. Vừa qua, tuyến cao tốc Tuyên Quang-Phú Thọ do tỉnh Tuyên Quang làm chủ đầu tư đã được khánh thành. Tất cả các dự án do địa phương làm chủ đầu tư như Vành đai 3 TP.HCM, Vành đai 4 Hà Nội, Biên Hoà-Vũng Tàu… đều đã khởi công. Các địa phương đều chủ động giải phóng mặt bằng và thu xếp nguồn vật liệu xây dựng thực hiện dự án.

“Như vậy, về phân cấp uỷ quyền có 2 vấn đề tôi muốn nói đến: thứ nhất, là tất yếu khách quan; hai là, việc đầu tư phân cấp đã và đang phát huy hiệu quả tốt”, ông Huy nói.

Bộ trưởng Chủ nhiệm VPCP Trần Văn Sơn cũng cho rằng năm vừa qua ngành giao thông có nhiều điểm sáng về đường cao tốc, đường bộ, đường sắt, hàng không, cảng biển. Hiện có rất nhiều nhà đầu tư muốn tham gia các dự án xây dựng cảng nước sâu, cảng container như ở Cần Giờ, Ninh Chiểu…

Về đường bộ, không chỉ là phân cấp cho địa phương cùng làm mà việc huy động nguồn vốn theo phương thức PPP cũng đã thực hiện tốt.

“Như chúng ta đã thấy, ngày 1/1 vừa qua đã khởi công tuyến đường cao tốc từ cửa khẩu Hữu Nghị đi Trà Lĩnh (Cao Bằng) thực hiện bằng phương thức đối tác công tư (PPP). Sân bay Điện Biên cũng hoàn thành nâng cấp, mở rộng trong năm qua”, ông Sơn nêu.