Giảm phát thải trong nông nghiệp - Bài cuối: Việt Nam phấn đấu xây dựng nền nông nghiệp xanh

Khoa học công nghệ đóng góp vào thành tựu sản xuất lúa gạo

Tại hội thảo này, ông Hoàng Trung - Thứ trưởng Bộ NN-PTNT - cho biết, đây là dịp để kết nối những quốc gia trợ giúp với những quốc gia cần hỗ trợ việc giảm phát thải trong nông nghiệp; là dịp để các nhà khoa học, doanh nghiệp và người nông dân trồng lúa ở Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) lắng nghe, thấu hiểu và bàn bạc cách làm. Hội thảo cũng là dịp thông tin về chính sách, hỗ trợ kỹ thuật, đào tạo nguồn nhân lực, chuyển giao khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, đầu tư về tài chính để xây dựng hệ sinh thái chuỗi giá trị ngành hàng lúa gạo xanh, sạch và bền vững.

"Trong thời gian qua, Việt Nam đã đạt được nhiều thành tựu to lớn trong sản xuất lúa gạo, góp phần quan trọng trong bảo đảm an ninh lương thực quốc gia và thế giới. Trong đó, phải kể đến đóng góp lớn của khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo trong ngành hàng lúa gạo. Các nhà khoa học nông nghiệp Việt Nam đã làm chủ công nghệ và chọn tạo được bộ giống lúa đa dạng, phong phú, phù hợp cho từng vùng, từng mục tiêu cụ thể, rất hiệu quả”, ông Hoàng Trung nói.

Cũng theo ông Hoàng Trung, Việt Nam đã nghiên cứu và làm chủ được các công nghệ thu hoạch, áp dụng cơ giới hóa đồng bộ trong tất cả các khâu, để giảm tổn thất trong và sau thu hoạch. Thời gian tới, để khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo tiếp tục là động lực phát triển cho ngành hàng lúa gạo, việc tiếp tục đầu tư nghiên cứu, phát triển và ứng dụng các công nghệ tiên tiến, thân thiện với môi trường trong tất cả các khâu của chuỗi giá trị sản xuất lúa gạo là điều tất yếu, quan trọng.

Tại hội thảo, các chuyên gia, nhà khoa học đã chia sẻ thông tin, kết quả nghiên cứu khoa học, đổi mới sáng tạo và chuyển giao công nghệ trong ngành lúa gạo tại Việt Nam và trên thế giới, gồm: quy trình canh tác tiên tiến thích ứng biến đổi khí hậu; giảm phát thải khí nhà kính; giảm vật tư đầu vào hệ thống canh tác tối ưu thích ứng và giảm thiểu biến đổi khí hậu; giống mới kháng sâu bệnh, chống chịu hạn, mặn, năng suất, chất lượng, phát thải thấp và đáp ứng thị trường; cơ giới hóa trong quá trình sản xuất đồng bộ và phù hợp chuỗi giá trị; giảm tổn thất trong thu hoạch và sau thu hoạch; các công nghệ tạo sản phẩm giá trị gia tăng từ gạo...

TS Trần Ngọc Thạch, Viện trưởng Viện lúa ĐBSCL cho rằng: "Cần tập trung nghiên cứu giống lúa mới giúp nâng cao năng suất và khả năng chống chịu sâu, bệnh và điều kiện không thuận lợi của môi trường tự nhiên. Bên cạnh đó, chú ý đến các giải pháp kỹ thuật phục vụ sản xuất lúa gạo cho từng vùng sinh thái ở Việt Nam".

Giám đốc phục trách vùng châu Á thuộc Viện Nghiên cứu lúa gạo Quốc tế (IRRI), TS Jongsoo Shin cho biết: “IRRI luôn định hướng nghiên cứu tập trung vào những vấn đề mang tính giải pháp, vượt qua những thách thức, không chỉ đối với Việt Nam mà còn đối với các quốc gia khác trên thế giới. IRRI tập trung cung cấp giống mới, có giá trị cao, đề cao vấn đề dinh dưỡng trong lúa gạo; giảm phát thải trong quá trình canh tác lúa gạo; nâng cao năng lực khuyến nông, hỗ trợ phát triển khuyến nông điện tử với nguồn hỗ trợ tài chính từ Ngân hàng Thế giới..."

Vẫn còn nhiều thách thức

Trao đổi với ông Trương Thành Dãnh, Giám đốc Sở NN-PTNT Vĩnh Long về nông nghiệp xanh và cơ giới hóa, ông cho biết: “Tại Vĩnh Long hiện nay mức độ cơ giới hóa trong sản xuất lúa ước đạt hơn 90%, từ khâu làm đất, gieo sạ, thu hoạch, chuyên chở, sấy lúa. Trước đây có máy cày, máy xới, máy gặt nay có thiết bị bay phục vụ nông nghiệp từ khâu gieo sạ, phun thuốc trừ sâu…"

Tuy nhiên, khi bắt đầu quy trình sản xuất nông nghiệp xanh theo tiêu chuẩn giảm phát thải, an toàn thực phẩm phải bắt đầu từ quy trình đổi mới. Trước tiên năm 2024 phải có quy định, chính sách từ Chính phủ thông qua Bộ NN-PTNT trong việc canh tác nông nghiệp xanh. Những gì thuộc về quy định, quy chuẩn để nông dân tuân thủ, những chế độ chính sách và ưu đãi gì để nông dân họ hưởng ứng. Việc làm này sẽ đem lại cho nông dân tăng thu nhập, nông dân phải được hưởng lợi từ đổi mới sản xuất nông nghiệp xanh theo hướng giảm phát thải.

Ông Dãnh cũng nêu lên những khó khăn mà nông dân Vĩnh Long cũng như ĐBSCL vừa qua gặp khó: "Diện tích đất trong vùng phần lớn manh mún; tâm lý nông dân cần phải chuyển biến trong sản xuất theo hướng giảm phát; trình độ học vấn và tuổi tác nông dân cũng là một trở ngại. Thời gian qua nông dân sản xuất lúa theo hướng hữu cơ nhưng khi bán lại bán theo giá lúa thường, vì đâu là nơi thu mua, đâu là chứng nhận?".

Trong khi đó, ông Lê Văn Đông, Phó giám đốc Sở NN-PTNT tỉnh Trà Vinh cho rằng: "Những thách thức gây ra do biến đổi khí hậu, thói quen canh tác không bền vững, thiên tai... đang là những thách thức cho sản xuất nông nghiệp của tỉnh. Do đó, tỉnh Trà Vinh cùng các tỉnh trong khu vực rất cần sự phối hợp, hỗ trợ của các bộ, ngành và các tổ chức quốc tế để thực hiện các giải pháp".

Dự án "Chuyển đổi các hệ thống nông nghiệp sinh thái thông minh, bền vững và thích ứng với biến đổi khí hậu tại vùng giữa và ven biển ĐBSCL, Việt Nam" (STAR - FARM (*)) sẽ là cơ hội để tỉnh đúc kết những kinh nghiệm xây dựng mô hình nông nghiệp sinh thái, thông minh, giảm phát thải, bền vững, kiểm soát các yếu tố ngoại cảnh và phát triển nông nghiệp dựa trên chuỗi giá trị, từ đó nhân rộng ra khu vực ĐBSCL.

STAR - FARM nhằm tạo điều kiện thuận lợi để chuyển đổi các hệ thống lương thực thông minh với biến đổi khí hậu, đồng thời tăng cường khả năng thích ứng với biến đổi khí hậu, suy thoái môi trường và các tác động bên ngoài khác.