Ông Nguyễn Văn Thể - Bộ trưởng GTVT cho rằng những ý kiến của đại biểu quốc hội phát biểu trong phiên họp sáng 29.10 là đúng và trúng, tuy nhiên nguồn lực quốc gia thì có hạn.
Giải trình về tuyến cao tốc Bắc - Nam phía đông, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể cho cho biết trong 3 năm qua, Bộ GTVT đã tiếp 112 đoàn thanh tra, kiểm tra, kiểm toán và kể cả Ủy ban kiểm tra trung ương. Do đó, dự án này Bộ sẽ thực hiện đúng trình tự, thủ tục của pháp luật quy định và không được quyền sai sót bất cứ khâu nào, vừa đảm bảo tiến độ theo quy định.
Dự án gồm 11 dự án thành phần, trong quá trình thực hiện thì tư vấn phải tiến hành khảo sát và làm rất nhiều công việc như đánh giá tác động môi trường, thống nhất khung chính sách về đền bù… Đến thời điểm này, Bộ GTVT đã phê duyệt 5 dự án, 5 dự án còn lại đang trình Chính phủ.
Dự kiến, đến đầu tháng 11 sẽ phê duyệt được 10 dự án còn 1 dự án chậm là cầu Mỹ Thuận 2, đây là cây cầu lớn phải đấu thầu và lập lâu. Bộ sẽ cố gắng trong năm 2018 là 11 dự án này được phê duyệt.
Theo kế hoạch của Bộ, khoảng tháng 9.2019 mới hoàn thành được phê duyệt thiết kế bản vẽ thi công và dự toán, tập trung thi công vào năm 2020 và năm 2021. Riêng công tác giải phóng mặt bằng sẽ tập trung đầu năm 2019, bàn giao các địa phương để tiến hành công tác kiểm đếm và giải phóng mặt bằng.
Riêng 55.000 tỉ đồng cao tốc Bắc - Nam phía Đông, tháng 1.2019 sau khi bàn giao mặt bằng cho các địa phương, các địa phương sẽ khẩn trương chọn từng đoạn đơn giản nhất để lập trước và phê duyệt, lúc đó hơn 14.000 tỉ đồng giải phóng mặt bằng mới bắt đầu chi trả.
Hơn 27.000 tỉ đồng Nhà nước đầu tư vào 654 km đường cao tốc Bắc - Nam phía đông phải đến tháng 9, sau khi Bộ đấu thầu chọn được nhà thầu quốc tế hoặc nhà thầu trong nước tham gia 8 dự án vốn đối tác công tư, lúc đó 27.000 tỉ đồng mới bắt đầu chi trả theo tiến độ thực hiện.
Về sân bay quốc tế Long Thành, tại kỳ họp tháng 10.2017, Quốc hội thống nhất tách dự án giải phóng mặt bằng thành dự án riêng. UBND tỉnh Đồng Nai hoàn thành dự án giải phóng mặt bằng để trình Chính phủ phê duyệt, sau khi phê duyệt mới bắt đầu tiến hành kiểm đếm và chi trả. Bộ GTVT phải đấu thầu quốc tế để lập dự án khả thi cho sân bay quốc tế Long Thành.
Tiến độ giải phóng mặt bằng đã được tỉnh Đồng Nai trình lần 2 vào tháng 7.2018. Hiện 25 thành viên Hội đồng thẩm định quốc gia đã thống nhất ý kiến và hồ sơ đang trình Chính phủ. Đầu tháng 11.2018, Chính phủ sẽ phê duyệt dự án. Sau đó tỉnh Đồng Nai căn cứ vào đó tiến hành kiểm đếm và sử dụng tiền bố trí để giải phóng mặt bằng.
Riêng Bộ GTVT đã đấu thầu quốc tế, lập dự án tổng thể giai đoạn 1 cho sân bay quốc tế Long Thành từ tháng 1 đến tháng 6. Như vậy, liên doanh 5 nhà thầu, trong đó có 3 nhà thầu của Nhật Bản và 2 nhà thầu trong nước, đang thực hiện khẩn trương công tác lập dự án. Theo kế hoạch, công việc này sẽ hoàn thành vào tháng 7.2019, tháng 3.2019 sẽ hoàn thành đánh giá tác động môi trường, cuối cùng tháng 10.2019 cố gắng báo cáo Quốc hội.
“Nói chung 2 dự án đến thời điểm này chúng tôi tập trung khâu khảo sát, thiết kế, lập dự án thiết kế, do đó kinh phí được bố trí nhưng chưa sử dụng được. Tháng 11.2018 nếu Chính phủ phê duyệt được dự án giải phóng mặt bằng sẽ sử dụng khoản 23.000 tỉ đồng bố trí cho giải phóng mặt bằng, tỉnh Đồng Nai sẽ bắt đầu sử dụng số tiền này”, ông Thể nói.
Bên cạnh đó, hiện Bộ đã phối hợp với các tỉnh điều chỉnh lại quy hoạch giao thông của khu vực Long Thành, cố gắng khi hình thành được sân bay 100 triệu hành khách/năm thì toàn bộ hệ thống giao thông phải được đầu tư kết nối và hoạt động đồng bộ, tránh tình trạng như sân bay Tân Sơn Nhất hiện nay.
Trước đó, ĐBQH Dương Trung Quốc phát biểu, dự án sân bay Long Thành đã bàn suốt trong kỳ họp trước và hiện được khẩn trương triển khai. Nhưng đến thời điểm này, dân thì chờ đợi, chính quyền của Đồng Nai đã sẵn sàng, tiền đã có trong túi, nhưng từ tháng 5 đến giờ văn bản trình cho Chính phủ vẫn chưa được thông qua.
“Ai cũng biết rằng thời gian là tiền bạc. Nhưng bài học mà các vị đã nêu lên liên quan đến các tuyến đường sắt đô thị ở Hà Nội và TP.HCM cho thấy, càng kéo dài, càng phức tạp, càng khó khăn. Tôi kính mong Thủ tướng chỉ đạo triển khai để cho dự án Long Thành sẽ trở thành hiện thực, đồng thời Bộ GTVT cũng nên triển khai ngay kế hoạch để kết nối các đường giao thông để cho đồng bộ”, ông Quốc nói.
Đầu tư 6 đồng đổi 1 đồng tăng trưởng
"Đầu tư kém hiệu quả là vấn đề tồn tại dai dẳng trong nhiều năm nay nhưng vẫn chưa được cải thiện. Việc phải tốn hơn 6 đồng đầu tư mới có 1 đồng tăng trưởng cho thấy hiệu quả sử dụng vốn vẫn còn rất thấp. trong khi vẫn còn nhiều dự án chưa có tính cấp thiết, giá trị sử dụng không cao như tượng đài, quảng trường vẫn đang được xây dựng.
“Chúng ta vẫn phân bổ nguồn vốn đầu tư theo nguyên tắc bình quân chủ nghĩa, mỗi địa phương, mỗi bộ ngành chứ chưa dựa trên cơ sở hiệu quả tổng thể của nền kinh tế quốc dân. Số lượng các dự án đầu tư còn đội vốn, bị chậm tiến độ có thể kể ra không biết bao nhiêu”.
(ĐB Vũ Tiến Lộc - Thái Bình)
Quy trách nhiệm cá nhân ở từng khâu
"Tiến độ của dự án quan trọng quốc gia trở thành trọng điểm chưa đạt yêu cầu. Điều mà bản thân tôi và cử tri quan tâm thì những tồn tại này xảy ra từ nhiều năm, chúng ta đã biết, đã nhận diện được, tìm ra nguyên nhân nhưng chưa có liều thuốc để chữa một cách hiệu quả. Đây là việc khó, việc phức tạp nhưng không thể để tình trạng này tiếp tục kéo dài, mất niềm tin trong nhân dân.
Vì vậy, tôi đề nghị Chính phủ cần có giải pháp mạnh hơn, kiên quyết hơn trên cơ sở làm rõ trách nhiệm các tổ chức, cá nhân có liên quan đến từng khâu, từng quá trình trong đầu tư công gắn liền với các chỉ số đánh giá hiệu quả của từng công trình dự án, để giải quyết có hiệu quả tình trạng này".
(ĐB Nguyễn Thanh Hiền - Nghệ An)
Lam Thanh