Tổ chức Sáng kiến đánh giá tình hình chiến lược Biển Đông (SCSPI) cho biết chỉ trong một tuần qua, máy bay trinh sát E-8C đã 4 lần xuất hiện ở khu vực cách bờ biển phía đông nam tỉnh Quảng Đông chưa tới 100 hải lý.
SCSPI ngày 23.7 còn tung ra một đoạn ghi âm dường như là lời yêu cầu máy bay Mỹ đổi hướng hoặc sẽ bị chặn của hải quân Trung Quốc. Chưa rõ lần tiếp cận này được thực hiện bởi loại máy bay nào, có xảy ra chạm trán hay không.
Theo SCSPI, “hiện tại, mỗi ngày Mỹ đưa 3 - 5 máy bay trinh sát đến Biển Đông. Trong nửa đầu năm 2020 hoạt động trinh sát trên không tại đây bước vào giai đoạn mới với tần suất cao hơn, khoảng cách gần hơn, nhiệm vụ đa dạng hơn”.
Kể từ tháng 4 đến nay Mỹ có vài lần mạo hiểm tiếp cận rất gần không phận Trung Quốc. Chuyến bay gần nhất xảy ra trong tháng: chiếc P-8A Poseidon chuyên săn tàu ngầm gần như áp sát khu vực 12 hải lý quanh đảo Hải Nam.
Thống kê do SCSPI thực hiện cho thấy những chuyến bay cách đất liền 50 - 60 hải lý diễn ra thường xuyên. Mức kỷ lục là 50 chuyến bay trong 3 tuần tháng 7 – trùng với thời gian Mỹ, Trung tổ chức tập trận trên Biển Đông.
Một số ngày “cao điểm” xuất hiện đến 8 máy bay Mỹ, trong đó có P-8A EP-3E, RC-135W, KC-135. Tiêu biểu là ngày 3.7 lúc hai nhóm tác chiến tàu sân bay USS Ronald Reagan và USS Nimitz tiến vào khu vực.
Giám đốc SCSPI Hồ Ba xác định có nhiều mục đích Mỹ thực hiện trinh sát: tuần tra chống tàu ngầm, thu thập tín hiệu liên lạc, phát hiện tần số radar, thu thập dữ liệu về trang bị điện tử mà quân đội Trung Quốc đang sử dụng,…
Trong quá khứ, hoạt động trinh sát đôi lúc gây nên sự cố đáng tiếc. Vụ việc nghiêm trọng nhất xảy ra vào tháng 4.2001 khi chiếc EP-3E Aries II (Mỹ) tiếp cận khu vực cách Hải Nam 59 hải lý và va chạm với chiến đấu cơ J-8II Trung Quốc được điều ra ngăn chặn. Phi công Trung Quốc thiệt mạng, máy bay Mỹ bị buộc hạ cánh ở Hải Nam.
Nhà bình luận quân sự Tống Trung Bình (Hồng Kông) cho rằng quân đội Trung Quốc chắc chắn điều chiến đấu cơ chặn máy bay Mỹ tiếp cận quá gần. Lực lượng phi công nước này nay đã đủ khả năng tránh va chạm.
Cẩm Bình (theo SCMP)