Nga công bố kế hoạch cho trạm vũ trụ mới sau khi rời ISS

Theo hãng thông tấn nhà nước Tass, Tập đoàn Tên lửa và Không gian Energia của Roscosmos đã công bố mô hình một trạm quỹ đạo của Nga tại diễn đàn Army-2022. Trạm vũ trụ này sẽ bao gồm nhiều module nghiên cứu, một nền tảng dịch vụ và một tàu vũ trụ Oryol sẽ cập cảng trong tương lai.

Trước đó vào ngày 26.7, Yuri Borisov, Tổng giám đốc Roscosmos đã tuyên bố Nga sẽ rút khỏi Trạm Vũ trụ Quốc tế (ISS) sau năm 2024 và tập trung vào việc xây dựng tiền đồn quỹ đạo của riêng mình. Trong cuộc gặp với Tổng thống Vladimir Putin, ông Borisov nói rằng Roscosmos sẽ hoàn thành nghĩa vụ của mình với các đối tác trước khi rời đi.

“Quyết định rời trạm ISS sau năm 2024 đã được đưa ra. Tôi nghĩ rằng đã đến thời điểm chúng tôi bắt đầu hình thành một trạm quỹ đạo của Nga”, ông Borisov nói.

Tuyên bố của ông Borisov tái khẳng định những tuyên bố trước đây của các quan chức vũ trụ Nga về ý định rời trạm vũ trụ ISS của Moscow sau năm 2024, khi các thỏa thuận quốc tế về hoạt động kết thúc. NASA và các đối tác quốc tế khác hy vọng sẽ duy trì hoạt động của trạm vũ trụ cho đến năm 2030.

Tuy nhiên, việc Nga có thực sự rút khỏi trạm ISS hay không hiện không rõ ràng. Trong cuộc họp trực tiếp với NASA vào ngày 4.8, Sergei Krikalev - Giám đốc điều hành chương trình bay vào vũ trụ của Roscosmos cho biết lời của ông Borisov có thể đã bị “mất bản dịch” và “tuyên bố thực sự của ông ấy nói rằng Nga sẽ không rút khỏi chương trình cho đến sau năm 2024”.

“Điều này có nghĩa là cho đến cuối năm 2024 sẽ không có thay đổi nào. Sau năm 2024 có thể là năm 2025, 2028 hoặc 2030 và quyết định cụ thể về việc chấm dứt chương trình sẽ dựa trên tình trạng kỹ thuật của trạm ISS và đánh giá của tất cả các đối tác”, ông Sergei Krikalev nói.

Sau tuyên bố của ông Borisov vào tháng 7, Roscosmos đã công bố bản thiết kế dự kiến cho trạm vũ trụ Nga trên phương tiện truyền thông xã hội. Tuy nhiên, diễn đàn Army-2022 là lần đầu tiên một bản mô phỏng vật lý được công bố.

Roscosmos cho biết trạm vũ trụ của họ sẽ được triển khai theo 2 giai đoạn, song không công bố ngày tháng cụ thể. Trong giai đoạn 1, trạm vũ trụ gồm 4 module bắt đầu đi vào hoạt động. Giai đoạn 2 sẽ có thêm 2 module và một nền tảng dịch vụ. Sau khi hoàn thành, trạm vũ trụ này sẽ có đủ không gian cho 4 nhà du hành vũ trụ và các trang thiết bị khoa học.

Truyền thông Nga đặt biệt danh cho trạm vũ trụ này là “Ross”. Theo Roscosmos, trạm vũ trụ sẽ cung cấp một góc nhìn rộng hơn cho các phi hành gia Nga trong việc quan sát Trái đất, so với góc nhìn hiện nay của họ. Cơ quan Vũ trụ Nga vẫn đang trong quá trình hoàn thiện các bộ phận của “Ross”.

NASA thử nghiệm tàu vũ trụ chuẩn bị cho việc Roscosmos rời đi

Moscow và Washington đã hợp tác trong không gian ngay cả ở đỉnh điểm của Chiến tranh Lạnh. Tàu vũ trụ Apollo và Soyuz đã cập bến quỹ đạo vào năm 1975 trong sứ mệnh không gian quốc tế đầu tiên có phi hành đoàn, giúp cải thiện quan hệ Liên Xô - Mỹ. Nếu Nga thực sự rời ISS và xây dựng trạm của riêng họ, ISS sẽ phải thích nghi với việc không có sự hợp tác của Roscosmos.

Trạm vũ trụ ISS do các cơ quan vũ trụ của Nga, Mỹ, châu Âu, Nhật Bản và Canada cùng điều hành. Module đầu tiên của trạm được đưa vào quỹ đạo vào năm 1998 và tiền đồn đã liên tục có người sinh sống trong gần 22 năm. ISS được sử dụng để tiến hành các nghiên cứu khoa học trong điều kiện không trọng lực và thử nghiệm thiết bị cho các chuyến du hành vũ trụ trong tương lai.

Nga vận hành 6 trong số 17 module của ISS , bao gồm cả module Zvezda chứa hệ thống động cơ chính. ISS cũng dựa vào các lực đẩy quỹ đạo thường xuyên từ các tàu vũ trụ của Nga để giữ cho trạm hoạt động trên quỹ đạo. Nếu không có Nga, NASA sẽ phải làm việc này một mình. Tuy nhiên, NASA đã thử nghiệm việc sử dụng tàu vũ trụ Cygnus của Northrop Grumman để tái khởi động trạm, thành công lần đầu tiên vào tháng 6 năm nay.

Với việc công ty SpaceX của Elon Musk hiện đang đưa các phi hành gia NASA đến và đi từ trạm vũ trụ, Roscosmos đã mất đi một nguồn thu nhập lớn. Trong nhiều năm, NASA đã trả hàng chục triệu USD cho mỗi chỗ ngồi trong các chuyến bay đến và đi từ trạm ISS trên các tên lửa của Nga.

Tuy nhiên, NASA và Roscosmos đã đạt một thỏa thuận vào đầu tháng 7 để các phi hành gia Mỹ bay lên quỹ đạo bằng tên lửa của Nga, cũng như các phi hành gia Nga lên ISS bằng tên lửa SpaceX. Thỏa thuận đảm bảo rằng sẽ luôn có ít nhất một người Mỹ và một người Nga trên trạm vũ trụ để giữ cho hai bên của tiền đồn hoạt động trơn tru.

NASA phát triển trạm vũ trụ thương mại thay thế

NASA đang làm việc với các công ty Mỹ về việc thành lập các trạm vũ trụ tư nhân để cuối cùng thay thế Trạm Vũ trụ Quốc tế. NASA hy vọng rằng những trạm vũ trụ thương mại sẽ hoạt động vào cuối thập kỷ này. Tuy nhiên, cơ quan này lo ngại rằng các trạm sẽ không sẵn sàng vào thời điểm ISS ngừng hoạt động.

Tại cuộc họp ngày 21.7 của Ban Cố vấn An toàn Hàng không Vũ trụ (ASAP), ban này đã cảnh báo về một “quỹ đạo bấp bênh” trong đó có thể không có đủ thời gian hoặc nguồn lực để chuyển đổi trước khi ISS ngừng hoạt động.

Một trong những vấn đề tạo ra khoảng trống giữa ISS và các trạm vũ trụ thương mại có thể là kinh phí cho quá trình chuyển đổi. Cũng không rõ bằng cách nào NASA có thể đảm bảo cho việc kinh doanh ban đầu để tài trợ cho hoạt động của các trạm thông qua đầu tư thương mại.

Nếu lãi thấp, NASA có thể phải tìm nguồn tài trợ để làm “cầu nối” trong khi các trạm thương mại bắt đầu hoạt động. “NASA cần phải thừa nhận và lập kế hoạch cho thực tế rằng việc duy trì sự hiện diện liên tục của con người trên quỹ đạo hiện tại và trong tương lai sẽ đòi hỏi sự đầu tư đáng kể của chính phủ”, Amy Donahue, thành viên hội đồng ASAP nhận định.