Nga tuyên bố rút khỏi ISS sau năm 2024, NASA phát triển trạm vũ trụ thương mại thay thế

Yuri Borisov, người đứng đầu cơ quan vũ trụ Roscosmos đã tuyên bố như thế vào hôm 26.7 trong bối cảnh căng thẳng cao độ giữa Moscow và phương Tây về cuộc chiến ở Ukraine. Trong cuộc gặp với Tổng thống Vladimir Putin, ông Borisov nói rằng Roscosmos sẽ hoàn thành nghĩa vụ của mình với các đối tác trước khi rời đi.

“Quyết định rời trạm ISS sau năm 2024 đã được đưa ra. Tôi nghĩ rằng đã đến thời điểm chúng tôi bắt đầu hình thành một trạm quỹ đạo của Nga”, ông Borisov nói.

Tuyên bố của ông Borisov tái khẳng định những tuyên bố trước đây của các quan chức vũ trụ Nga về ý định rời trạm vũ trụ ISS của Moscow sau năm 2024, khi các thỏa thuận quốc tế về hoạt động kết thúc. NASA và các đối tác quốc tế khác hy vọng sẽ duy trì hoạt động của trạm vũ trụ cho đến năm 2030.

Giám đốc NASA Bill Nelson hôm 26.7 nói rằng cơ quan này “cam kết vận hành an toàn Trạm Vũ trụ Quốc tế đến năm 2030 và đang phối hợp với các đối tác khác”. Ông nói thêm rằng “NASA đã không biết về các quyết định từ bất kỳ đối tác nào, mặc dù chúng tôi đang tiếp tục xây dựng các khả năng trong tương lai để đảm bảo sự hiện diện của chúng tôi trong quỹ đạo Trái đất tầm thấp”.

Trạm vũ trụ ISS do các cơ quan vũ trụ của Nga, Mỹ, châu Âu, Nhật Bản và Canada cùng điều hành. Module đầu tiên của trạm được đưa vào quỹ đạo vào năm 1998 và tiền đồn đã liên tục có người sinh sống trong gần 22 năm. ISS được sử dụng để tiến hành các nghiên cứu khoa học trong điều kiện không trọng lực và thử nghiệm thiết bị cho các chuyến du hành vũ trụ trong tương lai.

Với việc công ty SpaceX của Elon Musk hiện đang đưa các phi hành gia NASA đến và đi từ trạm vũ trụ, Roscosmos đã mất đi một nguồn thu nhập lớn. Trong nhiều năm, NASA đã trả hàng chục triệu USD cho mỗi chỗ ngồi trong các chuyến bay đến và đi từ trạm ISS trên các tên lửa của Nga.

Tuy nhiên, NASA và Roscosmos đã đạt một thỏa thuận vào đầu tháng này để các phi hành gia Mỹ bay lên quỹ đạo bằng tên lửa của Nga, cũng như các phi hành gia Nga lên ISS bằng tên lửa SpaceX. Thỏa thuận đảm bảo rằng sẽ luôn có ít nhất một người Mỹ và một người Nga trên trạm vũ trụ để giữ cho hai bên của tiền đồn hoạt động trơn tru.

NASA cũng đang làm việc với các công ty Mỹ về việc thành lập các trạm vũ trụ tư nhân để cuối cùng thay thế Trạm Vũ trụ Quốc tế. NASA hy vọng rằng những trạm vũ trụ thương mại sẽ hoạt động vào cuối thập kỷ này. Tuy nhiên, cơ quan này lo ngại rằng các trạm sẽ không sẵn sàng vào thời điểm ISS ngừng hoạt động.

Tại cuộc họp ngày 21.7 của Ban Cố vấn An toàn Hàng không Vũ trụ (ASAP), ban này đã cảnh báo về một “quỹ đạo bấp bênh” trong đó có thể không có đủ thời gian hoặc nguồn lực để chuyển đổi trước khi ISS ngừng hoạt động.

Một trong những vấn đề tạo ra khoảng trống giữa ISS và các trạm vũ trụ thương mại có thể là kinh phí cho quá trình chuyển đổi. Cũng không rõ bằng cách nào NASA có thể đảm bảo cho việc kinh doanh ban đầu để tài trợ cho hoạt động của các trạm thông qua đầu tư thương mại.

Nếu lãi thấp, NASA có thể phải tìm nguồn tài trợ để làm “cầu nối” trong khi các trạm thương mại bắt đầu hoạt động. “NASA cần phải thừa nhận và lập kế hoạch cho thực tế rằng việc duy trì sự hiện diện liên tục của con người trên quỹ đạo hiện tại và trong tương lai sẽ đòi hỏi sự đầu tư đáng kể của chính phủ”, Amy Donahue, thành viên hội đồng ASAP nhận định.

Khi được hỏi về mối quan hệ vũ trụ Mỹ - Nga, phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Mỹ Ned Price cho biết cô hoàn toàn không muốn nó kết thúc. Cho đến nay, thám hiểm không gian là một trong số ít lĩnh vực mà mối quan hệ hợp tác giữa Nga với Mỹ và các đồng minh của họ không bị ảnh hưởng bởi căng thẳng về Ukraine.

“Họ là những đối tác tuyệt vời như tất cả các đối tác khác của NASA, và chúng tôi muốn tiếp tục cùng nhau với tư cách là quan hệ đối tác để tiếp tục vận hành trạm vũ trụ trong suốt thập kỷ”, Price nhấn mạnh.

Moscow và Washington đã hợp tác trong không gian ngay cả ở đỉnh điểm của Chiến tranh Lạnh. Tàu vũ trụ Apollo và Soyuz đã cập bến quỹ đạo vào năm 1975 trong sứ mệnh không gian quốc tế đầu tiên có phi hành đoàn, giúp cải thiện quan hệ Liên Xô - Mỹ.