Quốc hội chất vấn: Dân có trả tiền oan tổng cộng 222 năm cho 61 trạm BOT?

Giao thông là mạch máu nhưng ngân sách hạn chế

Theo Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể, giao thông vận tải như mạch máu của nền kinh tế. Dù đã được quan tâm nhưng hạ tầng giao thông còn nhiều khó khăn, việc phát triển giao thông vận tải cần phải có ngân sách.

Tuy nhiên, trong điều kiện hiện nay ngân sách rất hạn chế, do đó mặc dù đã nỗ lực rất nhiều nhưng hệ thống giao thông vận tảiViệt Nam còn rất nhiều bất cập.

“Với nguồn vốn được giao, chúng tôi cố gắng tham mưu Chính phủ để thực hiện những dự án trọng điểm nhất, tốt nhất, để sử dụng vốn có hiệu quả”, Bộ trưởng Thể nói.

Dân có trả tiền oan 222 năm cho 61 trạm BOT?

Đại biểu Nguyễn Ngọc Phương nêu nhiều doanh nghiệp trong nước khó tham gia các dự án giao thông. Về dự án giao thông lớn cần mời gọi đầu tư nước ngoài, ông Phương đề nghị Bộ trưởng cho biết nhận thức vấn đề này thế nào? Làm sao tạo điều kiện cho các DN trong nước tham gia? Phải làm gì để DN nước ngoài đầu tư vào Việt Nam đúng thời hạn và không gây vướng mắc, cản trở?

Đại biểu Bùi Văn Phương (Ninh Bình) cho biết sau khi kiểm toán 61 dự án BOT giao thông, Kiểm toán Nhà nước kiến nghị giảm 222 năm thu phí. Nhưng trước đó hai bộ GTVT và KH-ĐT với nhiều lập luận cho rằng Kiểm toán Nhà nước không được kiểm toán dự án BOT giao thông do đây là dự án của nhà đầu tư tư nhân. Vì sao 2 bộ không muốn kiểm toán các dự án BOT giao thông? Nếu Kiểm toán không kiên quyết thì dân có phải trả tiền oan cho 222 năm thu phí của 61 dự án BOT không? Và có lợi ích nhóm ở đây không?

Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể cho biết Bộ trân trọng sự hỗ trợ của Kiểm toán Nhà nước. Xin báo cáo với Quốc hội là ngay từ khi dự án BOT triển khai, Bộ GTVT đã mời kiểm toán, chủ doanh nghiệp BOT cũng trực tiếp mời kiểm toán vào cuộc để kiểm toán, thậm chí mời cả công an chứ không phải như thông tin nói rằng Bộ GTVT không đồng ý kiểm toán dự án.

Theo đó, gần như 100% dự án BOT được kiểm toán. Số liệu hơn 200 năm phải trả phí mà các đại biểu phản ánh, trong kỳ họp trước Bộ đã trả lời.

“Theo quy định của pháp luật, khi dự án được phê duyệt, chúng tôi sẽ ký hợp đồng nguyên tắc với nhà đầu tư. Nhà đầu tư triển khai xong, chúng tôi sẽ quyết toán. Căn cứ vào quyết toán thực tế, chúng ta điều chỉnh lại hợp đồng. Hợp đồng cuối cùng mới cho thu phí”, ông Thể nói.

Theo đó, nếu kiểm toán căn cứ vào dự án khi mới được phê duyệt sẽ không đúng thực tế. “Chúng tôi đã giải trình một lần rồi. Số liệu hơn 200 là đúng nhưng chỉ đúng với dự án được duyệt. Số liệu thực tế quyết toán, thời gian thu phí đã giảm rất nhiều so với hợp đồng nguyên tắc ban đầu”.

Bộ trưởng Thế nói tiếp, trong quá trình làm, chúng tôi chỉ đạo các nhà đầu tư mời Kiểm toán vào từ đầu. Đây là sự chỉ đạo của Bộ chứ không phải ý thức của nhà đầu tư. Sau đó, ở khâu hậu kiểm, dự án nào có ý kiến của dư luận thì vào cuộc làm rõ hơn nữa.

Bộ trưởng còn né tránh các dự án đội vốn lớn?

Đại biểu Nguyễn Hữu Cầu (Nghệ An) cho hayhiện các dự án của ngành giao thông có nhiều tồn tại như chậm tiến độ, đội vốn. “Có trách nhiệm cá nhân không hay chỉ là trách nhiệm tập thể?”

Bộ trưởng Giao thông vận tải cho hay, mỗi dự án đều có chủ đầu tư, vừa qua Thanh tra Bộ thanh tra tất cả dự án được phản ánh về chất lượng, các cơ quan chức năng khác cũng vào cuộc.Việc dự án chậm tiến độ có nguyên nhân khách quan như giải phóng mặt bằng, bố trí vốn không kịp thời; còn trách nhiệm chủ quan thuộc về chủ đầu tư, ban quản lý dự án và đều được xử lý nghiêm, kể cả chuyển hồ sơ sang cơ quan công an.

Nhiều công trình đội vốn rơi vào dự án đường sắt đô thị do đây là công nghệ mới, được phê duyệt trước năm 2008; trong khi thời điểm này diễn ra khủng hoảng nghiêm trọng, năm 2009 trượt giá gần 20%, từ 2009 đến 2013 trượt giá 49%... Trước sự quan tâm của dư luận, cơ quan chức năng sẽ vào cuộc kiểm tra tất cả dự án đội vốn; cá nhân, tổ chức nào vi phạm sẽ bị xử lý theo quy định của pháp luật.

"Ở góc độ Bộ Giao thông vận tải, chúng tôi điều chuyển một số giám đốc ban quản lý dự án, kiểm điểm cuối năm xếp loại một số ban quản lý chỉ được đánh giá hoàn thành nhiệm vụ dù được đề nghị hoàn thành tốt", ông Thể nói.

Giơ biển tranh luận, ông Nguyễn Hữu Cầu cho rằngcâu trả lời của Bộ trưởng Thể "còn tránh né". Theo ông, ngoài 5 dự án đường sắt đô thị đội vốn lớn, thì đường ven biển Dung Quất - Sa Huỳnh đã 6 lần điều chỉnh, tăng vốn đầu tư lên hơn 3.950 tỉ; dự án hệ thống thủylợi Tân Mỹ (Ninh Thuận) tăng hơn 2.680 tỉ đồng; dự án tỉnh lộ Lộ Tẻ - Rạch Sỏi tăng 147 tỉ...

"Rất nhiều dự án chứ không riêng dự án đường sắt đô thị mới độ vốn và các dự án này được nêu rất rõ trong báo cáo Kiểm toán Nhà nước. Bộ trưởng nên kiểm tra lại", ông Cầu nói và đề nghịphải truy trách nhiệm tới cùng cá nhân để xảy ra thất thoát, xử lý nghiêm để răn đe.

Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể cho biếttrong số 3 dự án đại biểuCầu vừa nêu thì có 2 dự án do địa phương quản lý. Bộ trưởng Thể nhấn mạnh, căn cứ vào kết quả Kiểm toán Nhà nước, các địa phương, bộngành, chủ đầu tư dự án rà soát, xử lý nghiêm tổ chức, cá nhân "do chủ quan mà vi phạm".

Liên quan đến danh sách những dự án giao thông đội vốn, chậm tiến độ, báo cáo của Bộ Giao thông nhắc đến dự án đường sắt đô thị, trong đó có 3 dự án do Hà Nội và TP.HCM làm chủ đầu tư, 2 dự án do Bộ Giao thông vận tảilàm chủ đầu tư.

Cụ thể, dự án đường sắt đô thị TP.HCM, tuyến số 1 Bến Thành - Suối Tiên theo kế hoạch hoàn thành trong năm 2020. Dự án đề xuất điều chỉnh tổng mức đầu tư lên 47.325 tỉ đồng, dự kiến tăng 29.937 tỉ đồng so với tổng mức đầu tư được phê duyệt ban đầu.

Dự án đường sắt đô thị TP.HCM, tuyến số 2 Bến Thành - Tham Lương theo kế hoạch hoàn thành ban đầu trong năm 2020. Dự án điều chỉnh tổng mức đầu tư lên 47.891 tỉ đồng, dự kiến tăng 21.775 tỉ đồng .

Dự án đường sắt đô thị Hà Nội tuyến số 3 Nhổn - Ga Hà Nội dự kiến hoàn thành vào cuối năm 2018. Dự án đề xuất điều chỉnh tổng mức đầu tư lên 32.910 tỉ đồng, dự kiến tăng 14.502 tỉ đồng.

Dự án đường sắt đô thị Hà Nội tuyến Cát Linh - Hà Đông do Bộ GTVT làm chủ đầu tư hoàn thành ban đầu trong năm 2016. Dự án điều chỉnh tổng mức đầu tư lên 18.001 tỉ đồng, tăng 9.232 tỉ đồng.

Dự án đường sắt đô thị Hà Nội tuyến số 1 Yên Viên - Ngọc Hồi do Bộ làm chủ đầu tư, giai đoạn 1 của dự án đã được điều chỉnh tiến độ, thực hiện từ năm 2017 đến 2024; giai đoạn 2 từ 2012 đến 2020 đang thực hiện các thủ tục để điều chỉnh tiến độ thực hiện. Dự án điều chỉnh tổng mức đầu tư lên khoảng 30.427 tỉ đồng, tăng 5.602 tỉ đồng.

Tăng mức phạt đối với lái xe sử dụng rượu, bia

Trả lời đại biểu quốc hội về tình trạng tai nạn giao thông nghiêm trọng, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể cho hay, một số vụ TNGT nghiêm trọng gây bất an xã hội có liên quan tới lái xe. Ngoài công tác đào tạo sát hạch còn công tác quản lý lái xe trong quá trình vận hành. Theo thống kê, tai nạn xảy ra thường vớitài xế thâm niên 8-10 năm. Điều đó chứng tỏ không phải lái xe mới nhận bằng.

Để xử lý, ngoài việc tăng cường đào tạo, cần kiểm tra giám sát hoạt động của doanh nghiệp, lái xe, nhất là việc sử dụng rượu bia, Bộsẽ nghiên cứu tăng mức hình phạt với lái xe vi phạm.

Về công tác sát hạch lái xe, đây là một trong những nguyên nhân dẫn đến tai nạn giao thông phức tạp. Bộ đã chỉ đạo cục đăng kiểm, thanh tra bộ kiểm tra các cơ sở đào tạo sát hạch. Cùng với đó, Bộ tham mưu cho Chính phủ cuối 2018 ban hành nghị định 165 về cơ sở đào tạo.

Việc điều chỉnh Nghị định 46, Nghị định 86 đã lồng ghép các nội dung như tăng cường giờ học, thời gian học trên đường, tăng độ khó của đề thi, tăng tình huống có thể rớt ngay. Ví dụ xe vượt đèn đỏ đường sắt, vượt đường vực chúng tôi đề xuất cho rớt ngay. Với trách nhiệm của mình, chúng tôi sẽ cố gắng cải tiến hơn nữa công tác sát hạch lái xe, Bộ trưởng Thế nói.