Thịt nuôi cấy: Xu thế thực phẩm tương lai

Uma Valeti, người sáng lập kiêm Giám đốc điều hành của Upside Foods, cho biết qua email: "Thịt nuôi cấy là thịt thật được nuôi trực tiếp từ tế bào động vật. Những sản phẩm này không thuần chay hay có nguồn gốc từ thực vật, chúng vẫn là thịt thật nhưng không xuất phát từ việc giết mổ động vật. Quá trình sản xuất thịt nuôi cấy tương tự như sản xuất bia, nhưng thay vì phát triển men hoặc vi khuẩn, chúng tôi phát triển tế bào động vật". 

Các nhà khoa học bắt đầu quá trình nuôi cấy thịt bằng cách lấy một mẫu tế bào nhỏ từ động vật nuôi như bò hoặc gà, sau đó xác định các tế bào có thể nhân lên.

Valeti cho biết: "Từ đó, chúng tôi đặt những tế bào này trong một môi trường sạch sẽ và được kiểm soát, đồng thời cung cấp cho chúng những chất dinh dưỡng thiết yếu mà chúng cần để tái tạo một cách tự nhiên. Về bản chất, chúng ta có thể tái tạo các điều kiện tồn tại tự nhiên như bên trong cơ thể động vật". 

"Đó là thịt không cần giết mổ", Christiana Musk, người sáng lập Flourish*ink, cho biết vào tháng 6.2022 tại hội nghị Life Itself, một sự kiện về sức khỏe và thể chất được trình bày với sự hợp tác của CNN. 

Từ nghiên cứu trong phòng thí nghiệm, thịt nuôi cấy hay còn gọi là thịt không giết mổ đang được chuyển sang sản xuất tại một số cơ sở thương mại.

Ngoài việc giảm thiểu sự giết mổ động vật, thịt nuôi cấy cũng có thể giúp làm chậm quá trình biến đổi khí hậu do phát thải khí nhà kính như carbon dioxide và mê tan. Hệ thống thực phẩm chịu trách nhiệm cho khoảng 1/4 lượng khí thải nhà kính toàn cầu, hầu hết trong số đó là từ nông nghiệp chăn nuôi. Theo Liên Hợp Quốc, phương tiện giao thông phục vụ cho nông nghiệp thải ra cả khí mê tan và carbon dioxide, đồng thời việc dọn sạch đất và rừng, gồm cả nông nghiệp, thải ra carbon dioxide .

Singapore và Mỹ là những nước đã chấp thuận thịt nuôi cấy từ tế bào để tiêu dùng. Ngành công nghiệp này mới phát triển được khoảng 10 năm, vì vậy thịt nuôi cấy vẫn còn vài năm nữa mới được bán trên thị trường cho người tiêu dùng Mỹ tại các cửa hàng tạp hóa hoặc nhà hàng, và có thể mất tới 20 năm để thay thế một phần đáng kể hoặc toàn bộ thịt truyền thống.

Cho đến lúc đó, thịt nuôi cấy và những lợi ích tiềm năng của nó đối với sức khỏe động vật, con người và môi trường cho thấy nhiều hy vọng. 

David Kaplan giáo sư y sinh cho biết sản xuất thịt nuôi cấy dựa trên kỹ thuật nuôi cấy mô người trong phòng thí nghiệm để sửa chữa và tái tạo y tế.

Các nhà khoa học lấy mẫu tế bào từ động vật bằng cách thu hoạch một mẩu mô nhỏ được lấy thông qua sinh thiết, phân lập tế bào từ trứng hoặc thịt được nuôi theo phương pháp truyền thống hoặc lấy tế bào từ ngân hàng tế bào. Phương pháp sinh thiết "giống như sinh thiết người. Về nguyên tắc, con vật sẽ ổn sau đó", ông Kaplan nói.

Bước thứ hai là xác định các chất dinh dưỡng - vitamin, khoáng chất và axit amin để nuôi dưỡng các tế bào. Josh Tetrick, Giám đốc điều hành của Eat Just, một công ty có trụ sở tại California (Mỹ) chuyên sản xuất các sản phẩm thay thế trứng dựa trên thực vật, cho biết giống như cách một con gà được nuôi theo cách truyền thống có các tế bào và nhận chất dinh dưỡng từ đậu nành và ngô mà nó được cho ăn, các tế bào bị cô lập có thể hấp thụ chất dinh dưỡng mà chúng được cung cấp trong phòng thí nghiệm.

Tetrick cho biết: "Các tế bào được ngâm trong dung dịch dinh dưỡng đựng trong một bình lớn bằng thép không gỉ với áp suất nhất định, nhằm tạo ra một môi trường cho phép các tế bào phát triển hiệu quả và an toàn. Điều này có thể được sử dụng để sản xuất vắc xin hoặc sản xuất thuốc, phương pháp trị liệu hoặc có thể được sử dụng để nuôi sống con người". 

Tetrick cũng cho biết thêm rằng mẫu tế bào mất khoảng 2 tuần để phát triển thành kích thước mong muốn. Tiếp theo là chuyển đổi thịt thành thành phẩm.

"Điều thú vị là chúng ta có thể điều chỉnh kết cấu thịt. Các loại thịt thay thế có thể quá xốp hoặc quá cứng. Song ngay cả thịt gà truyền thống cũng có thể như vậy. Nhưng với công nghệ này, chúng ta có thể điều chỉnh", ông Kimbal Musk, đầu bếp và là chủ tịch điều hành Kitchen Restaurant Group cho biết.

Việc tạo ra thịt nuôi cấy càng giống với thịt truyền thống càng tốt vẫn là một công việc đang được tiến hành. Tuy nhiên, sự khác biệt này cũng có thể là do hương vị của thịt truyền thống bị ảnh hưởng bởi vô số yếu tố liên quan đến quá trình nông nghiệp bao gồm cả điều kiện chăn nuôi và thức ăn.

"Cho dù đó là do phúc lợi động vật, khí hậu, đa dạng sinh học hay an toàn thực phẩm, thì vẫn có rất nhiều lý do thực sự quan trọng để thay đổi cách chúng ta ăn thịt", Tetrick nói.

Đối với một số ít hoặc không có động vật nào phải được nuôi và sử dụng để lấy thịt nuôi thì sẽ không cần hàng trăm triệu mẫu đất để trồng thức ăn cho chúng.

"Nếu mọi thứ tiến triển tốt, chúng ta chỉ cần một con vật trong lần sinh thiết đầu tiên. Chúng ta có thể 'bất tử hóa' những tế bào đó và giúp chúng sinh sôi mãi mãi", ông Kaplan nói.

Ông Tetrick cũng cho biết một tế bào đơn lẻ có thể tạo ra hàng trăm tỉ ký thịt và "không có giới hạn". 

Báo cáo đánh giá năm 2022 của Hội đồng liên chính phủ về biến đổi khí hậu (IPCC) cho biết thịt nuôi cấy là một công nghệ thực phẩm mới nổi có thể giúp giảm đáng kể lượng khí thải toàn cầu từ sản xuất lương thực do giảm lượng đất, nước và chất dinh dưỡng.

Kaplan cho biết liệu thịt nuôi cấy có cần ít nước hơn hay không vẫn còn gây tranh cãi và vẫn còn phải xem xét thêm vì nông nghiệp tế bào vẫn cần rất nhiều nước. Song ông Tetrick cho biết việc giảm bớt sự xâm lấn của con người vào đất đai và đại dương để sử dụng trong nộng nghiệp có thể bảo tồn đa dạng sinh học.

"Chất lượng dinh dưỡng và tác động đến sức khỏe con người là những lĩnh vực mà tôi nghĩ rằng thịt nuôi cấy có thể phát huy mạnh, bởi vì quá trình này được kiểm soát nhiều hơn so với nông nghiệp truyền thống", ông Kaplan nói. 

Valeti và Tetrick cũng cho biết động vật được nuôi theo cách truyền thống được cho dùng liều cao kháng sinh để chống lại bệnh tật hoặc sự lây nhiễm từ các vi khuẩn như salmonella và E.coli. "Các nhà sản xuất thịt nuôi cấy không mong muốn sử dụng kháng sinh hoặc ít nhất là một lượng lớn thịt nuôi cấy cũng có thể làm giảm bớt vấn đề kháng kháng sinh ở người", Kaplan nói. Thịt nuôi cấy cũng không cần hormone tăng trưởng tổng hợp - vấn đề có tác động tiềm ẩn với sức khỏe con người, tuổi dậy thì và ung thư. Cục Quản lý thực phẩm và dược phẩm Mỹ (FDA) khẳng định rằng các hormone tổng hợp đã được phê duyệt là an toàn cho người ăn thịt từ động vật được xử lý.

Theo IPCC, thịt nuôi cấy sẽ ít cần tiếp xúc với động vật và ít sử dụng môi trường sống của chúng hơn, nên nó cũng có thể làm giảm nguy cơ lây lan nhiều vi rút từ động vật sang người. 

Theo Liên Hợp Quốc, hai nguyên nhân hàng đầu dẫn đến các bệnh lây truyền từ động vật sang người như COVID-19 là nhu cầu ngày càng tăng đối với protein động vật và thâm canh nông nghiệp không bền vững .

Tuy lĩnh vực thịt nuôi cấy có khá nhiều hứa hẹn nhưng khả năng người tiêu dùng tiếp cận loại thịt này vẫn chưa được rõ ràng. 

Trong khi người dân Singapore đã có thể thưởng thức thịt nuôi cấy thì sản phẩm này chỉ mới được FDA (Mỹ) chấp thuận gần đây. Cùng với Bộ Nông nghiệp Mỹ, FDA đã thông báo vào năm 2019 rằng họ sẽ cùng giám sát việc sản xuất thực phẩm từ thịt nuôi cấy để đảm bảo các sản phẩm đưa ra thị trường là "an toàn, không pha trộn và được dán nhãn trung thực". 

Học viện Dinh dưỡng và ăn kiêng nhấn mạnh "cần phải hiểu rõ hơn về ảnh hưởng sức khỏe lâu dài của các thịt và gia cầm nuôi cấy. Cũng có rất ít thông tin về mật độ dinh dưỡng của các sản phẩm này". 

Nhưng nếu thịt nuôi cấy có thể đạt mọi tiêu chuẩn đánh giá quan trọng, thì "đó sẽ là một điều tuyệt vời khi mọi người có thể ăn thịt mà mình yêu thích mà không cần giết mổ động vật", Valeti chia sẻ với CNN.