Thủ tướng Belarus 'bay chức' vì bê bối tham nhũng của ngành y tế

Tham nhũng là do “lịch sử để lại” tệ nạn quan liêu giấy tờ

Một số thứ trưởng và hai Bộ trưởng Kinh tế và Công nghiệp Belarus cũng bị mất chức. Tổng thống Lukashenko không cho biết tên của họ, hứa sẽ có những chương trình để khắc phục hậu quả.

Ông Sergei Rumas, cựu giám đốc một ngân hàng phát triển, được chỉ định làm Thủ tướng mới.

Hồi hè đã bùng nổ vụ bê bối tham nhũng làm rúng động ngành y tế Belarus. Chính quyền bắt giữ một số quan chức cấp cao trong ngành y tế, dược phẩm và dụng cụ y tế. Họ bị nghi “rút ruột” hàng triệu USD từ ngân sách quốc gia thuộc Liên Xô cũ này.

Hồi tháng 7, ông Valery Vakulchik, lãnh đạo Cơ quan an ninh Belarus, thừa nhận hệ thống quan liêu của Belarus là “do lịch sử để lại” đã kích động sự tiêu cực nơi hệ thống cung cấp thuốc men và thiết bị y tế, và “nhiều bọn trung gian” thực hiện các vụ mua-bán lòng vòng, chứ các công ty không trực tiếp bán các mặt hàng y tế này.

Ông Vakulchik tố cáo “một hệ thống thổi giá lên cao” đối với mảng cung cấp thuốc men và thiết bị y tế. Ông khẳng định giá thường bị “kê” lên 60 %, và trong vài trường hợp còn kê giá gấp đôi giá gốc, và tiền hối lộ các quan chức tiêu cực lên đến hàng triệu USD.

                                 Ông Kobyakov bị cách chức Thủ tướng - Ảnh: AP

Chống tiêu cực chỉ “mới tắm từ vai trở xuống”

Sau tuyên bố của ông Vakulchik, 37 quan chức y tế cấp cao bị bắt, và Belarus đã mở cuộc điều tra hình sự đối với 60 người, gồm đại diện của các hãng dược quốc tế.

Trong số quan chức bị bắt có Thứ trưởng Bộ Y tế Igor Lositsky, các bác sĩ của nhiều bệnh viện nổi tiếng, cùng các doanh nghiệp hàng đầu liên quan mảng sản xuất-nhập khẩu dược phẩm.

Một trong những doanh nhân bị bắt là Sergei Shakutin, giám đốc tập đoàn dược phẩm Iskamed, và là em trai của một trong những trợ lý thân cận của Tổng thống Lukashenko, theo trang tin Emirates 24/7 của tập đoàn truyền thông Dubai ở Các tiểu vương quốc Ả Rập thống nhất.

Hãng tin nhà nước Belta đã tải ảnh chụp cuộc khám xét nhà của một giám đốc trung tâm y tế, phát hiện 500.000 USD tiền mặt. Cảnh sát cũng tìm thấy 620.000 USD trong nhà để xe của giám đốc một công ty nhà nước phụ trách nhập khẩu thiết bị y tế.

Sergei Satsuk, tổng biên tập trang tin Yezhednevnik, nói sẽ còn những vụ bắt giữ khác, chứ những người vừa bị bắt chỉ mới thuộc diện “bị tắm từ vai trở xuống”.

Vì những người hưởng lộc cao nhất từ các vụ tiêu cực này, chính là các quan chức về hưu của các cơ quan bảo vệ pháp luật. Ông Satsuk nói: “Họ lập công ty để nhảy vào thị trường y tế béo bở, và suốt 10 năm qua, họ vắt kiệt toàn hệ thống y tế quốc gia”.

Ông Satsuk còn khẳng định những người liên quan khâu cung cấp hàng hóa y tế không chỉ “thổi giá”, mà còn làm giấy tờ giả, hoặc không có bằng cấp chuyên môn thật. Một số thiết bị nhập khẩu đã qua sử dụng, được “tái chế” như mới.

Lãnh đạo an ninh kêu gọi triệt để cải tổ hệ thống quản lý nhà nước

Đây là vụ tai tiếng tham nhũng lớn nhất Belarus (nằm giữa Ba Lan với Nga) vốn dưới quyền Tổng thống Lukashenko từ năm 1994 đến nay. Theo báo Guardian, ngay cả lãnh đạo cơ quan an ninh Belarus cũng phải kêu gọi “cải tổ triệt để” toàn hệ thống, sau những vụ bắt giữ kể trên.

Vì vài năm gần đây, đã xảy ra những vụ tham nhũng nhỏ lẻ ở các Bộ Thể thao, Lâm nghiệp, Năng lượng và các tập đoàn lớn, các xí nghiệp và ngân hàng, bên cạnh đó là sự quản lý yếu kém của cơ quan công quyền.

3 Bộ trưởng đã bị cách chức, nhiều quan chức cấp cao và quan chức địa phương đã bị bắt.

Văn phòng tổng thống Belarus dẫn tuyên bố của ông Lukashenko: “Tôi không bao giờ và sẽ không bao giờ cho phép tham nhũng”.

Nhà phân tích chính trị Valeriy Karbalevich nói: “Ông Lukashenko phát hiện chính phủ không sợ ông, rõ ràng không thực hiện các chỉ đạo của ông ấy. Tổng thống hy vọng bộ sậu mới sẽ sợ hãi, không dám phớt lờ lệnh của ông ấy”.

Nhà kinh tế học độc lập Yaroslav Romanchuk hoan nghênh nỗ lực của chính phủ Belarus: “Thật là tốt khi thay người trong chính phủ, những cột trụ của nền kinh tế xã hội chủ nghĩa cũ kỹ”, và ông nói thêm các nhân vật mới phải “không được mờ mắt trước tiêu cực”.

                                 Tân Thủ tướng Rumas - Ảnh: Getty Images

Ông Romanchuk nói tân Thủ tướng Rumas hiểu rõ tình hình kinh tế-tài chính của đất nước, và là “một nhà kinh tế học thông minh, nên người dân Belarus có thể hy vọng sẽ có một sự cải tổ kinh tế, một khi Tổng thống Lukashenko giao quyền cho họ”.

Ông cũng nói “Tình trạng quan liêu tràn lan khắp nước. Chúng tôi cần cải cách toàn hệ thống quản lý cấp nhà nước, nếu không thì các mạng lưới tham nhũng sẽ bùng nổ, ở bất kỳ nơi nào được tiêu ngân sách quốc gia.

Ngay cả nếu như bạn xóa sạch bọn hối lộ ở các cơ cấu nhà nước, tham nhũng sẽ không chết chỉ trong một ngày ở Belarus, vì hôm sau, người mới nhận các vị trí cũ trong hệ thống cũ sẽ mở lại các đường dây tham nhũng. Nó tạo ra sự ham muốn mở đường dây nhận lại quả, hối lộ, lạm quyền và lừa đảo bịp bợm”. 

Bích Ngọc (theo Guardian)