Thủy sản Việt Nam đang 'ngấm đòn' lạm phát ở Mỹ

Thủy sản xuất khẩu ngấm đòn lạm phát

Thị trường Mỹ ngày càng lún sâu vào tình trạng giá thực phẩm tăng, tiêu thụ giảm. Các gia đình Mỹ đã quá ngao ngán với thực trạng giá thực phẩm lên quá cao. Giờ đây, người dân Mỹ đã tính tới việc cắt giảm chi tiêu cả những mặt hàng giá trị thấp, họ mua ít hàng tạp hóa không thiết yếu hơn, mua số lượng lớn và các sản phẩm không có thương hiệu và tập trung vào các mặt hàng chủ lực. Một số người thậm chí còn mua và ăn ít hơn. Người tiêu dùng đang tìm cách chỉ chi tiêu cho những hàng hóa mà họ thực sự cần.

Hiệp hội Chế biến và xuất khẩu thủy sản Việt Nam cho biết, tình trạng đó khiến cho xuất khẩu thủy sản của Việt Nam sang Mỹ duy trì mức giảm sâu 51% trong tháng 4, khiến Mỹ rớt xuống vị trí thứ 3 trong các thị trường nhập khẩu thủy sản, sau Nhật Bản và Trung Quốc. Lũy kế 4 tháng đầu năm 2023, xuất khẩu thủy sản sang Mỹ ước đạt 418 triệu USD, giảm trên 57% so với cùng kỳ.

Hai thị trường lớn đều sụt giảm nên xuất khẩu cá tra bị ảnh hưởng nặng nề, dẫn đến doanh số chỉ đạt chưa đầy 600 triệu USD trong 4 tháng đầu năm nay, giảm 46% so với cùng kỳ năm 2022. Xuất khẩu tôm cũng bị tác động mạnh bởi sụt giảm sang thị trường tiêu thụ lớn nhất là Mỹ. Tính đến hết tháng 4, giá trị xuất khẩu tôm đạt trên 891 triệu USD, giảm 44%.

Sau khi sụt giảm liên tục trong quý 4/2022, xuất khẩu cá ngừ của Việt Nam sang Mỹ trong 3 tháng đầu năm 2023 vẫn tiếp tục giảm sâu. Kim ngạch xuất khẩu cá ngừ sang thị trường này trong quý 1/2023 giảm tới 53%, đạt 64 triệu USD.

Hiện xuất khẩu các mặt hàng cá ngừ của Việt Nam sang Mỹ đều giảm so với cùng kỳ, giá trung bình xuất khẩu nhóm mặt hàng này giảm 20%. Tồn kho nhiều, lạm phát cao tại Mỹ đã ảnh hưởng tới sức tiêu thụ của người tiêu dùng trong giai đoạn đầu năm 2023.

Theo số liệu thống kê của Trung tâm Thương mại quốc tế (ITC), nhập khẩu cá ngừ của Mỹ trong 2 tháng đầu năm 2023 cũng đang giảm so với cùng kỳ năm 2022. Trong đó, Mỹ có xu hướng giảm nhập khẩu cá ngừ từ các nước châu Á như Thái Lan, Việt Nam hay Indonesia, tăng nhập khẩu cá ngừ từ các nước trong cùng khu vực như Mexico hay Ecuador.

Việt Nam hiện vẫn đang là nguồn cung cá ngừ lớn thứ 2 cho thị trường Mỹ sau Thái Lan, Indonesia. Thị phần của Việt Nam tại thị trường cá ngừ Mỹ trong 2 tháng đầu năm 2023 đã bị thu hẹp từ 21% xuống còn 11%. Do đó, số lượng doanh nghiệp Việt Nam tham gia xuất khẩu cá ngừ sang thị trường Mỹ trong quý 1 năm nay cũng giảm chỉ còn 36 doanh nghiệp.

Giải pháp nào lấy lại phong độ tăng trưởng?

Không chỉ riêng xuất khẩu thủy sang Việt Nam giảm mạnh tại thị trường Mỹ, mà theo số liệu của Bộ Công Thương thì kim ngạch xuất khẩu hàng hóa với các đối tác thương mại lớn của Việt Nam đều giảm. Trong đó, Mỹ là thị trường xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam với kim ngạch ước đạt 28,45 tỉ USD, chiếm 26% tổng kim ngạch xuất khẩu, giảm 21% (so với cùng kỳ). Tiếp đến là Trung Quốc đạt 16,4 tỉ USD, giảm 7,9%; thị trường EU đạt 13,66 tỉ USD, giảm 14,1%; thị trường ASEAN đạt 11,1 tỉ USD, giảm 1,3%; Hàn Quốc đạt 7,8 tỉ USD, giảm 6,9%; Nhật Bản đạt 7,3 tỉ USD, giảm 0,9%.

Ông Vũ Bá Phú - Cục trưởng Cục Xúc tiến thương mại (Bộ Công Thương) cho biết, mặc dù rất nỗ lực đẩy mạnh các giải pháp xúc tiến thương mại, tận dụng cơ hội mở rộng thị trường, tận dụng ưu đãi từ các FTA (hiệp định thương mại) nhưng tình trạng kinh tế thế giới phục hồi chậm, suy giảm tiêu dùng của các đối tác thương mại lớn khiến xuất khẩu của Việt Nam gặp nhiều khó khăn.

Đáng chú ý, xuất khẩu hàng hóa đã giảm hầu khắp ở các khu vực kinh tế, hoạt động xuất nhập khẩu nói chung đang phải đối diện với rất nhiều khó khăn do những bất ổn nói chung trên thị trường thế giới. Trong đó, khu vực kinh tế trong nước đạt 7,12 tỉ USD, giảm 8,6%; khu vực có vốn đầu tư nước ngoài (kể cả dầu thô) đạt 20,42 tỉ USD, giảm 6,9%.

Trong khi đó, lãnh đạo Bộ Công Thương cũng nhận định, các nền kinh tế lớn là đối tác xuất khẩu của Việt Nam như: Mỹ, châu Âu... giảm chi tiêu mua sắm các sản phẩm thông thường và xa xỉ khiến khối lượng đơn đặt hàng giảm, trong khi đó các ngành sản xuất công nghiệp trong nước chủ yếu hướng vào xuất khẩu, phụ thuộc lớn vào thị trường toàn cầu do sản lượng sản xuất trong nước vượt xa nhu cầu của thị trường nội địa, đặc biệt là đối với các ngành hàng như dệt may, da-giày, điện tử... chỉ cung ứng cho nhu cầu nội địa 10% sản lượng, 90% sản lượng còn lại là để xuất khẩu.

Để hoạt động xuất khẩu được phát triển bền vững thời gian tới, ông Vũ Bá Phú cho biết sẽ tập trung đổi mới và tăng cường các hoạt động xúc tiến thương mại hướng đến các thị trường mới, thị trường còn tiềm năng như Ấn Độ, châu Phi, Trung Đông và châu Mỹ Latinh, Đông Âu... và các thị trường ít bị ảnh hưởng bởi lạm phát và tăng trưởng khả quan (ASEAN). Bên cạnh đó là chọn giải pháp đột phá vào các thị trường mới, nơi có tầng lớp trung lưu gia tăng như các thị trường mới nổi E7 (Trung Quốc, Ấn Độ, Thổ Nhĩ Kỳ, Nga, Mexico và Indonesia; thị trường Halal gồm Trung Đông, Malaysia, Brunei).

Cùng với đó là sự đẩy mạnh phát triển xuất nhập khẩu thông qua hoạt động thương mại điện tử xuyên biên giới. Các cơ quan chuyên trách của nhà nước tiếp tục tích cực hỗ trợ người nông dân xuất khẩu hàng nông sản đang vào vụ, đặc biệt là các thị trường gần nhất hoặc có truyền thống như Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc, Úc...